Ανοίγει ο δρόμος για νέο εμβόλιο κατά της ελονοσίας

Θετικά είναι τα μηνύματα από την πρώτη κλινική δοκιμή εμβολίου κατά της ελονοσίας σε δέκα υγιείς εθελοντές, το οποίο χρησιμοποιεί γενετικά τροποποιημένα παράσιτα-φορείς της ελονοσίας. Το εμβόλιο είναι καλά ανεκτό και ενεργοποιεί τη σωστή αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Έως σήμερα, το πιο προχωρημένο υπό ανάπτυξη εμβόλιο περιέχει τμήματα του παρασίτου και παρέχει μερική μόνο προστασία. Το νέο εμβόλιο περιέχει κάτι πιο τολμηρό: ολόκληρα παράσιτα που όμως έχουν καταστεί ακίνδυνα μέσω μετάλλαξης.

Οι ερευνητές του Κέντρου Ερευνών Λοιμωδών Νόσων (CIDR) και του Αντικαρκινικού Κέντρου Ερευνών Fred Hutchinson των ΗΠΑ, με επικεφαλής τον Σεμπάστιαν Μικολάϊτσακ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αμερικανικό ιατρικό περιοδικό «Science Translational Medicine», χαρακτήρισαν τα αποτελέσματα της δοκιμής τους «μεγάλης σημασίας ορόσημο για την ανάπτυξη ενός εμβολίου κατά της ελονοσίας».

Η νόσος προκαλείται από παρασιτικά πρωτόζωα (πλασμώδια) που μεταφέρονται στους ανθρώπους μέσω του τσιμπήματος κουνουπιών, μολύνοντας αρχικά το ήπαρ και μετά το αίμα. Πάνω από 214 εκατομμύρια νέα περιστατικά ελονοσίας καταγράφονται παγκοσμίως κάθε χρόνο, ενώ οι θάνατοι φθάνουν τις 584.000 ετησίως. Σχεδόν ο μισός πληθυσμός της Γης ζει ακόμη με τον κίνδυνο να αρρωστήσει από ελονοσία.

Παρόλο που τα διάφορα μέτρα (κουνουπιέρες εμποτισμένες με εντομοκτόνο, φάρμακα κ.α.) αντιμετωπίζουν σε ένα βαθμό το πρόβλημα, είναι γενικά αποδεκτό από τους επιστήμονες ότι χρειάζεται ένα αποτελεσματικό εμβόλιο για να εξαλειφθεί η ελονοσία πλήρως.

Το υπό ανάπτυξη νέο εμβόλιο GAP3KO χρησιμοποιεί ακέραια παράσιτα της ελονοσίας, τα οποία έχουν εξασθενήσει χάρη στην αφαίρεση από το DNA τους τριών συγκεκριμένων γονιδίων, τα οποία τους βοηθούν να μολύνουν τους ανθρώπους. Τα μεταλλαγμένα παράσιτα που εισάγονται στον οργανισμό με το εμβόλιο, αδυνατούν πλέον να πολλαπλασιασθούν στο ήπαρ, αλλά παραμένουν ζωντανά και έτσι «πυροδοτούν» την κατάλληλη ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος. Με αυτό τον τρόπο «χτίζεται» η άμυνα ενός ανθρώπου έναντι μελλοντικών λοιμώξεων από τα κανονικά παράσιτα της ελονοσίας.

Η αρχική κλινική δοκιμή (φάσης 1) έδειξε ότι ακόμη και μια μόνο δόση του εμβολίου επιφέρει μια ισχυρή ανοσολογική αντίδραση. Κανείς από τους δέκα εθελοντές δεν εμφάνισε συμπτώματα ελονοσίας, ούτε ίχνη λοίμωξης στο αίμα του.

Επιπλέον, τα αντισώματα που παρήγαγε ο ανθρώπινος οργανισμός, εισήχθησαν σε ποντίκια και τα προστάτευσαν από την ελονοσία. Θα χρειασθούν πάντως περαιτέρω δοκιμές για να επιβεβαιωθεί η αποτελεσματικότητα του εμβολίου στους ανθρώπους.