Εφηβεία: Μια βασανιστική αλλά απαραίτητη μετάβαση!

Ο έφηβος από το στάδιο κατοχής και διευθέτησης της ζωής του από τους γονείς, περνά στο στάδιο της προσωπικής επιλογής. Η μετάβαση στην εφηβεία συνεπάγεται για το παιδί μια απώλεια. Αυτή η απώλεια τον κάνει να νιώθει θλίψη και συχνά λύπη και κατάθλιψη.

O έφηβος στην μεταβατική αυτή περίοδο της ζωής του, νιώθει έντονη ανασφάλεια. Δεν είναι πλέον ούτε παιδί, αλλά ούτε και ενήλικας. Αφιερώνει πολύ χρόνο για να γνωρίσει αυτόν τον «νέο» εαυτό και αυτή λοιπόν η υπεραπασχόληση οδηγεί στον «ναρκισσισμό» της εφηβικής ηλικίας. Η υπεραπασχόληση αυτή οδηγεί πολλές φορές και στην «απόσυρση» του εφήβου. Κλείνεται στον εαυτό του για να τον ψάξει και να τον γνωρίσει καλύτερα.

Ο έφηβος αναπτύσσεται σεξουαλικά, βιοσωματικά, νοητικά και αποκτά την αίσθηση της κυριαρχίας. Ο έφηβος νιώθει μεγάλος και δυνατός. Οι ικανότητες αυτές που διαθέτει, μεγαλοποιούνται γιατί δεν έχουν ακόμα δοκιμαστεί. Μέχρι τότε δεν είχε πραγματικές εμπειρίες από την εργασία, την κοινωνική και σεξουαλική ζωή και αυτό του δίνει μία αίσθηση παντοδυναμίας. Τα αισθήματα αυτά της παντοδυναμίας για τον εαυτό, ωθούν τον έφηβο να νιώθει περιφρόνηση για τους γονείς και τους άλλους ενήλικες. Είναι η περίοδος που όλες οι αξίες και οι συμπεριφορές των γονέων και των σημαντικών άλλων, πχ. δασκάλων, τίθενται υπό αμφισβήτηση. Αυτή η απόρριψη και η αμφισβήτηση των γονέων δεν πρέπει να μας ανησυχεί και να μας στεναχωρεί. Είναι απαραίτητο να συμβεί, έστω εν μέρει, γιατί με αυτό τον τρόπο, ο έφηβος θα μπορέσει να διαμορφώσει τις δικές του αρχές και αξίες.

Ο έφηβος δεν υπακούει πλέον σε κανόνες, ούτε παραδέχεται την εξουσία του γονέα. Με το να συγκρούεται ο έφηβος με τους γονείς και να μειώνει τη δύναμή τους, ενισχύει έτσι η δική του δύναμη. Οι συγκρουσιακές σχέσεις των εφήβων με τους γονείς τους, όσο και αν μας φαίνεται παράξενο, δείχνουν υγιή ανάπτυξη. Όποια και αν είναι η συμπεριφορά των γονιών σε αυτή την ηλικία, γίνονται ο στόχος των παιδιών τους .

Αυτό που ζητούν οι έφηβοι, δεν είναι η κατάργηση ή η αποδυνάμωση των σχέσεων με τους γονείς, αλλά η αλλαγή τους. Από σχετικές έρευνες διαπιστώνεται ότι οι έφηβοι διαφωνούν με τους γονείς τους σε δευτερεύοντα θέματα, ενώ για σοβαρά θέματα που αφορούν την ζωή τους και το μέλλον τους, συμβουλεύονται τους γονείς τους και πειθαρχούν στις απόψεις τους.

Ο ρόλος των γονιών στην εφηβεία διαφοροποιείται. Επειδή το παιδί σε αυτό το στάδιο έχει ανάγκη από όρια, είναι σημαντικό οι γονείς να διαμορφώσουν σαφή όρια, να έχουν σταθερές αρχές, να καθοδηγούν τον έφηβο και να του ασκούν έλεγχο. Βεβαίως, είναι απαραίτητη σε αυτό το στάδιο η διαπραγμάτευση των δικαιωμάτων των εφήβων και όχι η άσκηση εξουσίας σε αυτούς.

Είναι πολύ βασικό οι γονείς να καταλάβουν ότι όταν οι έφηβοι αντιδρούν ή επιτίθενται, δεν σημαίνει ότι απευθύνονται στον γονέα-πρόσωπο αλλά στον γονέα-ρόλο. Οι γονείς αντιπροσωπεύουν την εξουσία, που παρότι την χτυπούν, την έχουν απόλυτη ανάγκη για να συνειδητοποιήσουν τα όρια τους.

Ο έφηβος αλλάζει ταυτότητα. Αυτή η νέα του ταυτότητα θα καθοδηγεί στο εξής τις επιλογές της ζωής του. Η διαμόρφωση της ταυτότητας του ατόμου συνεχίζεται εφόρου ζωής. Η ανάπτυξη αυτών των χαρακτηριστικών της ταυτότητας γίνεται σε διαφορετική ηλικία για το κάθε άτομο και για διαφορετικές ομάδες ατόμων.