Ποιες μαιευτικές πρακτικές συμβάλλουν στην αύξηση των καισαρικών τομών;

Χαρακτηριστικά αναφέρουμε κάποια στατιστικά προερχόμενα από τις Η.Π.Α.. Το 1965 το ποσοστό καισαρικών τομών επί του συνόλου των τοκετών ανήρχετο στο 4,5%. Μικρή αύξηση παρατηρήθηκε μέχρι το 1970, οπότε και το ποσοστό αυτό αυξήθηκε στο 5,5%. Το αντίστοιχο ποσοστό το 1986 όμως «εκτινάχθηκε» στο 24,1% και η ανοδική του πορεία συνεχίστηκε, οπότε το 2014 καταγράφηκε τιμή 32,2%.

Ας «ξεφύγουμε» από τις Η.Π.Α. και ας δούμε τι γίνεται σε παγκόσμιο επίπεδο. Μελέτη του 2007 κατέγραψε ποσοστό περίπου 15% καισαρικών τομών επί του συνόλου των τοκετών σε παγκόσμιο επίπεδο. Όμως τα ποσοστά αυτά δεν κατανέμονται «ομοιόμορφα» σε όλες τις χώρες. Έτσι σε αναπτυγμένες χώρες τα ποσοστά αυτά φθάνουν το 21,1%, ενώ σε λιγότερο αναπτυγμένες χώρες τα αντίστοιχα ποσοστά φθάνουν το 3,5%. Οι συντάκτες της μελέτης αυτής παρατήρησαν, το ποσοστό της μητρικής, νεογνικής ή παιδικής θνησιμότητας είναι αντιστρόφως ανάλογο με το ποσοστό των καισαρικών τομών.

Σύμφωνα τέλος με στοιχεία του Ο.Ο.Σ.Α το ποσοστό των καισαρικών τομών μεταξύ των μελών του αυξήθηκε από το 20% το 2000 στο 28% το 2017.
Οι τεχνικές στη μαιευτική συνεχώς εξελίσσονται, λαμβάνοντας υπόψη τη διεθνή εμπειρία, όπως αυτή καταγράφεται μέσα από τις διάφορες επιστημονικές δημοσιεύσεις. Έτσι δια της ενσωμάτωσης των νέων αυτών τεχνικών στην πάγια κλινική πρακτική επιτυγχάνεται μεγαλύτερο περιθώριο ασφάλειας κατά τον τοκετό τόσο για τη μητέρα, όσο και για το μωρό. Φαίνεται όμως, πως μία «παρενέργεια» της εξέλιξης της μαιευτικής είναι και η αύξηση του ποσοστού των καισαρικών τομών. Ας δούμε για ποιους λόγους συμβαίνει αυτό.

Καισαρική τομή επί προηγηθείσης καισαρικής τομής

Μεταξύ των κυριοτέρων ενδείξεων για καταφυγή στην καισαρική τομή συμπεριλαμβάνεται η προηγηθείσα καισαρική τομή. Στατιστικά στοιχεία, τα οποία δημοσιεύθηκαν το 2005 καταδεικνύουν, πως στις Η.Π.Α. το 89,4% των γυναικών, οι οποίες υπεβλήθησαν σε καισαρική τομή, θα υποβληθούν εκ νέου στην επέμβαση αυτή σε επόμενη κύηση. Τα στοιχεία αυτά αντικατοπτρίζουν τη διεθνή κλινική πρακτική.

Η βασική ανησυχία σε ό,τι αφορά το φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική τομή είναι η πιθανότητα ρήξης της μήτρας κατά τη διάρκεια της όλης διαδικασίας. Η πιθανότητα αυτή φαίνεται, πως είναι εν τοις πράγμασι μάλλον χαμηλή. Όμως η συγκεκριμένη επιπλοκή είναι ιδιαίτερα σοβαρή και επί τη εμφανίσει της, τίθεται σε κίνδυνο η υγεία, αλλά και η ζωή ακόμα τόσο της μητέρας, όσο και του μωρού. Για το λόγο αυτό υπό μίαν έννοια δικαιολογείται ο «δισταγμός» πολλών μαιευτήρων να προκρίνουν τον κολπικό τοκετό επί προηγηθείσης καισαρική τομής και να συστήσουν τελικά νέα καισαρική τομή.

Μη καθησυχαστικό καρδιοτοκογράφημα κατά τον τοκετό

Κατά τη διάρκεια του τοκετού παρακολουθείται ο καρδιακός ρυθμός του μωρού μέσω καρδιοτοκογραφήματος. Έτσι είμαστε σε θέση να εντοπίσουμε άμεσα ενδεχόμενα σημεία δυσχέρειάς του.

Κάποιοι θεωρούν, πως ενδεχομένως οι μαιευτήρες ίσως να παρουσιάζουν μία «υπερβολική ευαισθησία» στο μη καθησυχαστικό καρδιοτοκογράφημα και να καταφεύγουν σε καισαρική τομή με τα πρώτα σημεία δυσχέρειας, τα οποία ίσως να μην αντικατοπτρίζουν μία «πραγματική» δυσχέρεια, αλλά μία «πρόσκαιρη και αντιστρέψιμη» δυσκολία, που αντιμετωπίζει το μωρό, η οποία δεν θέτει σε ουσιαστικό κίνδυνο την υγεία του.

Πάντως στη «θεωρία» αυτή υπάρχει αντίλογος… Το μόνο μέσο, που κατ’ ουσίαν ο μαιευτήρας διαθέτει, προκειμένου να παρακολουθήσει κατά το δυνατόν την κατάσταση του μωρού στον τοκετό είναι το καρδιοτοκογράφημα. Το μέσο αυτό όμως δεν δίνει πάντα μία απόλυτα ξεκάθαρη εικόνα της κατάστασης του μωρού, παρά μόνον ενδείξεις, οι οποίες είναι απαραίτητο να «ερμηνευθούν» από το μαιευτήρα τάχιστα, προκειμένου να προστατευθεί η υγεία του. Επόμενον είναι, αν οι μοναδικές διαθέσιμες ενδείξεις είναι «ανησυχητικές» ο μαιευτήρας να επιλέξει να συστήσει την καταφυγή στην καισαρική τομή.

Η καθολική σύσταση για καισαρική τομή επί ισχιακής προβολής

Όταν το μωράκι «κατεβαίνει» – όπως συνηθίζουμε να λέμε – με τα πόδια (βλ. εικόνα), μιλάμε για ισχιακή προβολή.

Ένα μεγάλο ποσοστό από τα μωράκια αυτά είναι δυνατόν να έρθουν στον κόσμο με φυσιολογικό τοκετό. Εντούτοις, όπως καταδεικνύουν και τα στοιχεία μελέτης του 2000, στις περιπτώσεις αυτές η διενέργεια καισαρικής τομής μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης προβλημάτων στο νεογνό.

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr 

_{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

_{Betrán AP, Merialdi M, Lauer JA, Bing-Shun W, Thomas J, Van Look P, Wagner M. Rates of caesarean section: analysis of global, regional and national estimates. Paediatr Perinat Epidemiol. 2007 Mar;21(2):98-113. doi: 10.1111/j.1365-3016.2007.00786.x. PMID: 17302638.
Menacker F. Trends in cesarean rates for first births and repeat cesarean rates for low-risk women: United States, 1990-2003. Natl Vital Stat Rep. 2005 Sep 22;54(4):1-8. PMID: 16220739.
Hannah ME, Hannah WJ, Hewson SA, Hodnett ED, Saigal S, Willan AR. Planned caesarean section versus planned vaginal birth for breech presentation at term: a randomised multicentre trial. Term Breech Trial Collaborative Group. Lancet. 2000 Oct 21;356(9239):1375-83. doi: 10.1016/s0140-6736(00)02840-3. PMID: 11052579.}