Κορονοϊός: Τα πιθανά οφέλη από τον συνδυασμό διαφορετικών εμβολίων

Την αρχή είχε κάνει η Βρετανία, όταν τον Ιανουάριο ανακοίνωσε -σοκάροντας αρκετούς ειδικούς ανά τον κόσμο- ότι αν δεν είναι διαθέσιμη η δεύτερη δόση από το ίδιο εμβόλιο, οι ασθενείς μπορούν να εμβολιασθούν με κάποιο άλλο εμβόλιο. Αυτή η πολιτική, αρχικά, δεν βασιζόταν σε επιστημονικά δεδομένα που να δείχνουν ότι όντως ο συνδυασμός δόσεων από διαφορετικά εμβόλια είναι τόσο ασφαλής όσο και αποτελεσματικός. Αυτό, όμως, σύντομα μπορεί να αλλάξει και να υπάρξουν σχετικά δεδομένα, όπως επισημαίνουν οι «Τάιμς της Νέας Υόρκης».

Τον Φεβρουάριο άρχισε, από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, η πρώτη σχετική δοκιμή Com-Cov, με 830 εθελοντές να κάνουν την πρώτη δόση με εμβόλιο Pfizer/BioNTech και τη δεύτερη με AstraZeneca ή το αντίστροφο. Στην περίπτωση της βρετανικής κλινικής δοκιμής, οι ερευνητές της Οξφόρδης συνδυάζουν δύο εμβόλια διαφορετικής τεχνολογίας, το Pfizer/BioNtech που είναι mRNA εμβόλιο (περιέχει μικροσκοπικά σφαιρίδια λιπιδίων που περιλαμβάνουν γενετικές οδηγίες με βάση το μόριο RNA, οι οποίες επιτρέπουν στα κύτταρα να παράγουν την πρωτεΐνη-ακίδα του κορονοϊού) και το AstraZeneca (που χρησιμοποιεί έναν αδενοϊό ως φορέα των γενετικών οδηγιών).

Σύντομα, οι Βρετανοί επιστήμονες θα αρχίσουν να αναλύουν το αίμα των εθελοντών για να δουν πόσο καλά δουλεύει το «πάντρεμα» των διαφορετικών εμβολίων και αν το ανοσοποιητικό σύστημα των εμβολιασμένων ανταποκρίνεται καλύτερα από ό,τι εάν είχε δεχθεί δύο δόσεις του ίδιου εμβολίου.

Καθώς εγκρίνονται ολοένα περισσότερα εμβόλια κατά της Covid-19, αυξάνονται σταδιακά οι συνδυασμοί διαφορετικών εμβολίων που αρχίζουν να δοκιμάζονται. Μερικοί, ήδη, ξεκίνησαν σε ανθρώπους, ενώ άλλοι προς το παρόν δοκιμάζονται σε ζώα.

Το ζητούμενο δεν είναι μόνο να διευκολυνθούν οι εμβολιασμοί, αφού οι αρμόδιες υγειονομικές αρχές θα έχουν πια περισσότερες επιλογές στα χέρια τους χάρη στους συνδυασμούς, αλλά επίσης να διαπιστωθεί κατά πόσο κάποιο ζευγάρι διαφορετικών εμβολίων μπορεί να παράσχει καλύτερη ανοσία από ό,τι δύο δόσεις του ίδιου εμβολίου. Η ιδέα του συνδυασμού διαφορετικών εμβολίων δεν γεννήθηκε εν μέσω αυτής της πανδημίας, αλλά έχει δοκιμαστεί κατά καιρούς εδώ και δεκαετίες, π.χ. εναντίον των ιών της γρίπης, του HIV και του Έμπολα. Προς το παρόν, πάντως, όλες αυτές οι έρευνες δεν έχουν πολλά να δείξουν, καθώς έχουν γίνει κυρίως σε ζώα.

Το 2017, οι ερευνητές του ρωσικού Ινστιτούτου Γκαμαλέγια δημιούργησαν ένα εμβόλιο κατά του Έμπολα, στο οποίο η πρώτη δόση περιείχε έναν αδενοϊό, ενώ η δεύτερη έναν άλλο ιό. Η ίδια προσέγγιση χρησιμοποιήθηκε από τους Ρώσους επιστήμονες για την ανάπτυξη του αποτελεσματικού εμβολίου «Sputnik-V» κατά της Covid-19, στο οποίο η πρώτη δόση περιέχει τον αδενοϊό του εμβολίου κατά του Έμπολα (Ad5), ενώ η δεύτερη δόση έναν άλλο αδενοϊό (Ad26). Και στους δύο αυτούς αδενοϊούς έχει εισαχθεί ένα γονίδιο που παράγει την πρωτεΐνη-ακίδα στην επιφάνεια του κορονοϊού.

Πρόσφατα, το ρωσικό Ινστιτούτο Ερευνών Gamaleya ένωσε τις δυνάμεις του με την AstraZeneca (οι δύο δόσεις του εμβολίου της περιέχουν έναν διαφορετικό αδενοϊό από χιμπατζή, τον ChAdOx1), για να μελετήσουν πόσο καλά «δουλεύουν» τα δύο διαφορετικά εμβόλια, εάν συνδυαστούν. Στις δύο κλινικές δοκιμές -μία στο Αζερμπαϊτζάν που μόλις ξεκίνησε και μία στη Ρωσία που σύντομα θα ξεκινήσει- οι εθελοντές θα λάβουν μία δόση AstraZeneca και μία Sputnik-V.

Ένα άλλο είδος υπό δοκιμή εμβολίων Covid-19 δεν περιέχει γενετικές οδηγίες για τη δημιουργία της πρωτεΐνης-ακίδας του κορονοϊού, αλλά την ίδια την πρωτεΐνη, είτε ολόκληρη είτε ένα μέρος της. Μέχρι στιγμής, συνολικά, 29 τέτοια εμβόλια με βάση την πρωτεΐνη βρίσκονται σε κλινικές δοκιμές, αλλά κανένα δεν έχει ακόμη εγκριθεί.

Μερικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι ο συνδυασμός ενός τέτοιου εμβολίου (που γεννά πολλά αντισώματα) με ένα εμβόλιο που περιέχει ιικό φορέα όπως οι αδενοϊοί (το οποίο «εκπαιδεύει» καλύτερα τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος), θα παρείχαν πρόσθετο όφελος από άποψη ανοσίας. Μολονότι αυτός ο συνδυασμός δοκιμάστηκε χωρίς επιτυχία κατά του ιού HIV (AIDS), ελπίζεται ότι κατά του κορονοϊού SARS-CoV-2 θα «δουλέψει» καλύτερα.

Σήμερα, 13 εμβόλια χρησιμοποιούνται κατά του κορονοϊού, ενώ άλλα 67 βρίσκονται ακόμη σε στάδιο κλινικών δοκιμών. Το κατά πόσο θα γίνουν και άλλες απόπειρες συνδυασμού διαφορετικών εμβολίων θα εξαρτηθεί -σε μεγάλο βαθμό- από την προθυμία των φαρμακευτικών εταιρειών που τα αναπτύσσουν.

(ΑΠΕ-ΜΠΕ)