Θετική γονεϊκότητα: Γιατί δυσκολευόμαστε να την εφαρμόσουμε;

Η θετική γονεϊκότητα είναι βασισμένη σε πρόσφατες ανακαλύψεις της νευροεπιστήμης με κυριότερη εκπρόσωπο την ψυχοθεραπεύτρια Ιζαμπέλ Φιλιοζά. Πρόκειται για έναν τρόπο διαπαιδαγώγησης χωρίς καμία μορφή βίας, αλλά με όρια, βασισμένο μεταξύ άλλων στην ενσυναίσθηση και στον αμοιβαίο σεβασμό. Επικεντρώνεται στην αιτία που κρύβεται πίσω από κάθε συμπεριφορά ενός παιδιού, στην κατανόηση των αναπτυξιακών αναγκών, στην αποδοχή όλων των συναισθημάτων και στην προσπάθεια διαχείρισης των συναισθημάτων από το παιδί.

Πολλοί γονείς προβληματιζόμαστε, ενημερωνόμαστε και αντιλαμβανόμαστε τα οφέλη της θετικής διαπαιδαγώγησης και επιλέγουμε συνειδητά να την εφαρμόσουμε. Όμως, στην πράξη όλα είναι διαφορετικά. Γιατί, άραγε, δυσκολευόμαστε τόσο;

Όταν είμαστε γονείς, πολλές καταστάσεις που ζούμε με τα παιδιά μας πυροδοτούν τη δική μας παιδική ηλικία. Κάτι κοινό ανάμεσα σε αυτό που ζήσαμε ως παιδί και που συμβαίνει σήμερα κάνει τη σύνδεση. Μπορεί να είναι μία μυρωδιά, μία λέξη, ένας ήχος… Στη συνέχεια ξαναβιώνουμε όλο το στρες, όλο το άγχος που είχαμε βιώσει ως παιδί.

Τότε, θα έχουμε δυσανάλογες αντιδράσεις γιατί ξαναπαίζονται σκηνές που έχουμε βιώσει ως παιδί και βρίσκονται στο υποσυνείδητό μας. Πολλές φορές, είναι λες και ζούμε ξανά την παιδική μας ηλικία με τα δικά μας παιδιά… (γι’ αυτό εξάλλου είναι τόσο δύσκολο να είσαι γονέας…).

Τι συμβαίνει μέσα μας ‘‘πρακτικά’’;

Με απλά λόγια, παίρνει τον έλεγχο η αμυγδαλή, ένα μικρό σημείο (σε σχήμα αμυγδάλου) στον ‘’πρωτόγονο’’ εγκέφαλό μας που αποθηκεύει όλες τις καταστάσεις που βιώσαμε και δεν μπορέσαμε να κλάψουμε ή/και να εκφράσουμε λεκτικά όταν ήμασταν παιδί. Όλες αυτές οι καταστάσεις δεν πέρασαν στην ουσία από το φίλτρο του ιππόκαμπου για να μπουν στην συνείδηση μας και έμειναν έτσι στο υποσυνείδητο, σε αυτό που ονομάζεται ‘’τραυματική μνήμη’’.

Η αμυγδαλή θα έχει τον έλεγχο όσο δεν φέρνουμε στην συνείδησή μας τα τραυματικά γεγονότα που βιώναμε ως παιδί.

Πρακτικά τι κάνουμε;

3 Βήματα για να πάρουμε πάλι τον έλεγχο των αντιδράσεών μας

Θέλουμε να αυξήσουμε τον χώρο και τον χρόνο ανάμεσα στη συμπεριφορά του παιδιού μας (που μας πυροδοτεί) και την αντίδραση μας.

1. Κοιτάμε λοιπόν απ΄ έξω / από απόσταση τον εαυτό μας

‘‘Δεν τρώει πάλι… Νιώθω πολύ στρες και θυμό τώρα που δεν τελειώνει το φαγητό του, νιώθω ότι θέλω να του φωνάξω, νιώθω ότι θα εκραγώ.’’

2. Αναρωτιόμαστε : ‘‘Mήπως αυτό που βιώνω είναι μία δυσανάλογη αντίδραση;’’

Και πάμε πίσω στο χρόνο : ‘‘Πώς αντιδρούσαν οι γονείς μου όταν δεν έτρωγα; Μήπως με μάλωναν; Μήπως με ανάγκαζαν να τελειώσω πάντα το πιάτο μου; ‘‘

Πολλές φορές, οι δυσανάλογες αντιδράσεις μάς έχουν να κάνουν με το πως οι γονείς μας αντιδρούσαν μαζί μας ως παιδί.

3. Μιλάω στο εσωτερικό μου παιδί και αναγνωρίζω το συναίσθημά του, που δεν είχε αναγνωριστεί τότε ως παιδί

‘’Είναι δύσκολο για σένα ε;… Σε πιέζουν να φας ενώ δεν σου αρέσει το φαγητό. Θέλεις να κάνεις εμετό. Νιώθεις αδικία. Θυμώνεις, σε καταλαβαίνω.’’
Σιγά σιγά, παίρνουμε πάλι τον έλεγχο. Το υποσυνείδητο κομμάτι που μας ‘’κυβερνούσε’’, θα μπει στην συνείδηση μας, θα ‘‘δουλευτεί’’ και οι δυσανάλογες αντιδράσεις μας θα μειωθούν.

Για μένα, είναι από τα πιο σπουδαία εργαλεία της γονεϊκότητας. Είναι διασταύρωση… γιατί αν το κατανοήσεις και το χρησιμοποιήσεις, πας σε άλλη διαδρομή… και το παιδί σου – ενήλικας του αύριο μαζί…

Και επειδή τα παραδείγματα πάντα βοηθούν διάβασε μερικές βοηθητικές εκφράσεις θετικής διαπαιδαγώγησης που μπορείς να χρησιμοποιείς.

1. Αντί να πούμε: «Σταμάτα να γκρινιάζεις!» καλύτερα να πούμε: «Τι λες να μου το ξαναπείς με τη χαμηλή σου φωνή;» Έτσι, περνάμε το μήνυμα ότι δε διαφωνούμε απαραίτητα με αυτό που ζητάει το παιδί μας από εμάς, αλλά πως δεν μπορούμε να επικοινωνήσουμε μαζί του και να το ακούσουμε αν χρησιμοποιεί αυτόν τον τόνο. Στόχος μας είναι να καταλάβει το παιδί ότι δεν είναι οι φωνές του που θα μας πείσουν, αλλά το περιεχόμενο αυτού που ζητάει ή σκέφτεται.

2. Αντί να πούμε: «Πόσες φορές στο έχω πει!» καλύτερα να πούμε: «Μάλλον δεν με άκουσες την πρώτη φορά. Τι λες να στο εξηγήσω ξανά και μετά να το πούμε μια φορά μαζί;» Αναγνωρίζοντάς του το τεκμήριο της αθωότητας (ακόμα κι αν γνωρίζετε μέσα σας ότι ξέρει αυτό που του έχετε ξαναπεί, αλλά δε θέλει να συνεργαστεί) του δίνετε μια ακόμα ευκαιρία να σκεφτεί απ’ την αρχή τη στάση του και να βρεθεί στην ίδια σελίδα μαζί σας.

3. Αντί να πούμε: «Μάζεψε το δωμάτιό σου! Είναι σκέτη αποθήκη!» καλύτερα να πούμε: «Τι θα έλεγες να σε βοηθήσω να μαζέψουμε αυτή τη γωνιά του δωματίου σου;» Αντί να προκαλούμε πανικό στο παιδί με το μέγεθος της τακτοποίησης που πρέπει να γίνει, ξεκινάμε με ένα μικρό μέρος πάντα με τη δική του συμμετοχή. Έτσι, δεν του φαίνεται βουνό, ενώ μπορεί τακτοποιήσετε σιγά σιγά όλο το δωμάτιο, αφού και ο χρόνος που θα περνάτε μαζί θα του αρέσει αλλά και το αποτέλεσμα, καθώς το δωμάτιο θα ομορφαίνει. Στόχος είναι το παιδί να ‘απομυθοποιήσει’ τη δυσκολία της τακτοποίησης του δωματίου του και να του γίνει σταδιακά ανάγκη, που θα ολοκληρώνει χωρίς τη συμμετοχή σας.

4. Αντί να πούμε: «Πλύνε τα δόντια σου!» καλύτερα να πούμε: «Ήρθε η ώρα να πλύνουμε τα δόντια του..(το αγαπημένο του κουκλάκι/παιχνίδι) και μετά τα δικά μας!» Καμιά φορά το ξεχνάμε αλλά τα παιδιά τα βλέπουν όλα παιχνίδι! Αν θέλουμε να καταφέρουμε να κάνουν τις υποχρεώσεις τους, αρκεί καμιά φορά να μιλήσουμε στη γλώσσα τους. Εμπλέκοντας και τα αγαπημένα τους κουκλάκια στη διαδικασία του πλυσίματος των δοντιών ή μιας άλλης ‘βαρετής’ για εκείνα υποχρέωσης, βγάζουμε από πάνω της τον καταναγκαστικό χαρακτήρα αλλά κι από εμάς το ρόλο του μεγάλου που μονίμως θυμίζει καθήκοντα και τη μεταμορφώνουμε σε μια διασκεδαστική δραστηριότητα. Φιλοδοξώντας να γίνει με τον καιρό το πλύσιμο των δοντιών συνήθεια στο παιδί και να μην χρειάζεται κάθε φορά και η συνδρομή όλων των.. φίλων του!

Τα παιδιά χρειάζονται σεβασμό και αγάπη για να αναπτυχθούν σωστά, και κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί μέσα από τη σωστή επικοινωνία. Είναι σημαντικό το παιδί μας να μη μας φοβάται αλλά να μας εμπιστεύεται και να μπορεί να μοιραστεί μαζί μας οτιδήποτε κι αν το απασχολεί, να αισθάνεται πάντα ότι μας έχει δίπλα του και όχι απέναντί του. Ας προσπαθήσουμε να απελευθερωθούμε από τις ξεπερασμένες μεθόδους που χρησιμοποιούσαν οι δικοί μας γονείς και εξακολουθούν να υπάρχουν στο υποσυνείδητό μας κι ας μεγαλώσουμε τα παιδιά μας με τον τρόπο που θα θέλαμε να είχαν μεγαλώσει και εμάς οι γονείς μας!

Σίλια Χαλιώτη
Παιδαγωγός – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Ιδιοκτήτρια του κέντρου “School & Career Consulting”
Τηλ. Επικοινωνίας: 6975541206
school.careerconsulting@gmail.com 
IG: @celia.chalioti
FB: @School & Career Consulting