6+1 Μύθοι & Αλήθειες για τον καρκίνο του μαστού

ΜΥΘΟΣ: Αν δεν έχω οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού, δεν θα νοσήσω.

ΑΛΗΘΕΙΑ: Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι ο καρκίνος του μαστού είναι μια κληρονομούμενη ασθένεια, ωστόσο, μόνο το 5-10% των καρκίνων του μαστού είναι κληρονομούμενοι, που σημαίνει ότι οι περισσότεροι προκαλούνται από μη φυσιολογικές αλλαγές (ή μεταλλάξεις) σε ορισμένα γονίδια που μεταδίδονται από τον γονέα στο παιδί. Η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που πάσχουν από καρκίνο του μαστού δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό, υποδηλώνοντας ότι άλλοι παράγοντες ενοχοποιούνται, όπως το περιβάλλον και ο τρόπος ζωής. Συχνά δεν μπορούμε να εξηγήσουμε γιατί ένα άτομο πάσχει από καρκίνο και ένα άλλο όχι. Οι πιο σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του μαστού είναι απλά να είσαι γυναίκα και να μεγαλώνεις. Με την πάροδο του χρόνου, τα υγιή κύτταρα του μαστού μπορούν να αναπτύξουν μεταλλάξεις από μόνα τους και να μετατραπούν τελικά σε καρκινικά κύτταρα.

Ωστόσο, εάν υπάρχει ισχυρό οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού είτε από την πλευρά της μητέρας είτε από τον πατέρα, αυτός είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Εάν υπάρχουν μία ή περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του μαστού σε στενούς συγγενείς αίματος, ειδικά πριν από την ηλικία των 50 ετών, και/ή άλλους καρκίνους όπως ο καρκίνος των ωοθηκών και του προστάτη στην οικογένειά σας, μοιραστείτε αυτή την πληροφορία με το γιατρό σας για να σας συμβουλεύσει ανάλογα.

ΜΥΘΟΣ: Η χρήση αντιιδρωτικού στη μασχάλη μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του μαστού.

ΑΛΗΘΕΙΑ: Δεν υπάρχουν ενδείξεις για σύνδεση μεταξύ της χρήσης των αντιιδρωτικών στη μασχάλη και του καρκίνου του μαστού. Υπήρχαν θεωρίες ότι τα αντιιδρωτικά, ειδικά αυτά που περιέχουν αλουμίνιο και άλλες χημικές ουσίες, απορροφώνται στους λεμφαδένες και εισέρχονται στα κύτταρα του μαστού, αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Το ξύρισμα της μασχάλης θεωρήθηκε ότι με τον τραυματισμό, που μπορεί να δημιουργήσει, επιτρέπει την είσοδο περισσότερων χημικών στο σώμα. Μια άλλη θεωρία ήταν ότι τα αντιιδρωτικά, σταματώντας την εφίδρωση της μασχάλης, μπορούν να αποτρέψουν την απελευθέρωση τοξικών ουσιών από τους λεμφαδένες της μασχάλης, αυξάνοντας επίσης τον κίνδυνο καρκίνου. Ωστόσο, δεν υπάρχουν αποδείξεις για συσχέτιση της χρήσης των αντιιδρωτικών και του καρκίνου του μαστού.

Σε ορισμένες μελέτες έχει διαπιστωθεί ότι οι γυναίκες που χρησιμοποιούν αντιιδρωτικά με αλουμινίο είναι πιο πιθανό να έχουν υψηλότερες συγκεντρώσεις αλουμινίου στον ιστό του μαστού. Το μεγαλύτερο όμως μέρος της έκθεσής μας στο αλουμίνο συμβαίνει μέσω του φαγητού και του ποτού. Βρίσκεται σε πολύ μικρές ποσότητες στο νερό και σε βελτιωτικές ουσίες που προστίθενται σε επεξεργασμένα τρόφιμα όπως σε τυριά, τουρσιά και στο ψωμί. Βρίσκεται επίσης σε ορισμένα φάρμακα όπως στην ασπιρίνη και στα αντιόξινα, σε εμβόλια και σε προιόντα προσωπικής φροντίδας, όπως βερνίκια νυχιών, σκιές ματιών και κραγιόν. Επίσης κατσαρόλες και τηγάνια συχνά είναι κατασκευασμένα από αλουμίνιο, με αποτέλεσμα μικρές ποσότητες μετάλλου να διεισδύουν στα τρόφιμα κατά το μαγείρεμα. Γενικά το σώμα συγκρατεί πολύ μικρή ποσότητα αλουμινίου, γιατί δεν το χρειάζεται, για καμία λειτουργία του οργανισμού.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Το αλουμίνιο είναι τόσο κοινό στο περιβάλλον μας που είναι αδύνατο να αποφευχθεί κάθε έκθεση σε αυτό. Ορισμένα όμως απλά πράγματα μπορείτε να κάνετε για να περιορίσετε την έκθεσή σας:

Μην εφαρμόζετε αντιιδρωτικό αμέσως μετά το ξύρισμα. Δοκιμάστε να αλλάξετε τη ρουτίνα σας: ντους το βράδυ και ξυρίστε τις μασχάλες σας. Στη συνέχεια, εφαρμόστε το αντιιδρωτικό το πρωί, αφού έχει υποχωρήσει κάθε ερεθισμός του δέρματος. Χρησιμοποιήστε αντιιδρωτικό με χαμηλότερη συγκέντρωση αλουμινίου. Ελέγξτε την ετικέτα: το αλουμίνιο ως δραστικό συστατικό κυμαίνεται από περίπου 15% έως 25%.

Μετάβαση σε αποσμητικό. Τα αποσμητικά εμποδίζουν τη μυρωδιά του σώματος αλλά όχι την υγρασία της μασχάλης γιατί δεν υπάρχει αλουμίνιο. Ελέγξτε την ετικέτα – εάν υπάρχει αλουμίνιο στο προϊόν, πρέπει να αναγράφεται σαφώς ως ενεργό συστατικό. Μπορεί να χρειαστούν πειραματισμοί για να βρεθεί το κατάλληλο αποσμητικό για εσάς.

ΜΥΘΟΣ: Η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης προκαλεί καρκίνο του μαστού.

ΑΛΗΘΕΙΑ: Δεν υπάρχουν στοιχεία ότι η ζάχαρη στη διατροφή προκαλεί καρκίνο του μαστού. Όχι μόνο με τον καρκίνο του μαστού αλλά με όλους τους τύπους καρκίνου, υπάρχει ένας κοινός μύθος ότι η ζάχαρη μπορεί να θρέψει τον καρκίνο και να επιταχύνει την ανάπτυξή του. Όλα τα κύτταρα, είτε καρκινικά είτε υγιή, χρησιμοποιούν τη ζάχαρη στο αίμα (που ονομάζεται γλυκόζη) ως καύσιμο. Ενώ είναι αλήθεια ότι τα καρκινικά κύτταρα καταναλώνουν ζάχαρη πιο γρήγορα από τα κανονικά κύτταρα, δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης προκαλεί καρκίνο. Η κατανάλωση υπερβολικής ζάχαρης όμως μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους και το υπερβολικό βάρος είναι ένας γνωστός παράγοντας κινδύνου για καρκίνο του μαστού. Επιπλέον, ορισμένες μελέτες έχουν συνδέσει τον σακχαρώδη διαβήτη με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Δεν είναι σίγουρο αν η σχέση οφείλεται στο γεγονός ότι τα άτομα με διαβήτη τείνουν να είναι υπέρβαρα ή ότι έχουν υψηλότερα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Για λόγους υγείας, είναι πάντα καλή ιδέα να μειώσετε τα επιδόρπια, τα γλυκά, τα κέικ, τα γλυκά ποτά και τα επεξεργασμένα τρόφιμα που περιέχουν ζάχαρη. Η ανάγνωση ετικετών είναι σημαντική, καθώς πολλά τρόφιμα μπορεί να έχουν «κρυμμένα» πρόσθετα σάκχαρα όπως το σιρόπι καλαμποκιού υψηλής φρουκτόζης.

ΜΥΘΟΣ: Εάν διατηρείτε ένα υγιές βάρος, ασκείστε τακτικά, τρώτε υγιεινά και περιορίζετε το αλκοόλ, δεν χρειάζεται να ανησυχείτε για τον καρκίνο του μαστού.

ΑΛΗΘΕΙΑ: Αν και αυτές οι συμπεριφορές μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού, δεν μπορούν να τον εξαλείψουν. Ακούμε συχνά από νέες γυναίκες που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο μαστού: «Τρώω υγιεινά, έχω ιδανικό βάρος, είμαι δραστήρια και μετά βίας πίνω. Γιατί παρουσίασα καρκίνο του μαστού;»

Ναι, υπάρχουν ενδείξεις ότι όλες αυτές οι συμπεριφορές μπορούν να βοηθήσουν να μειωθεί ο κίνδυνος. Ωστόσο, δεν μπορούν να εγγυηθούν ότι δεν θα πάθουμε ποτέ καρκίνο μαστού. Υπάρχουν τόσα πολλά παραδείγματα ανθρώπων που κάνουν τα πάντα σωστά και εξακολουθούν να εμφανίζουν καρκίνο του μαστού.

Φυσικά συστήνεται να διαχειριστεί κανείς τους παράγοντες κινδύνου που μπορεί να ελέγξει, όπως το τι τρώει και πίνει και πόσο σωματικά ενεργός είναι.

Είναι βεβαίως σημαντικό να κάνει μια γυναίκα τακτικές προσυμπτωματικές εξετάσεις που υποδεικνύονται ανάλογα με την ηλικία της και το οικογενειακό της ιστορικό, αυτοεξέταση μαστού και να δίνει προσοχή σε τυχόν ασυνήθιστες αλλαγές στο στήθος της. Αν έχετε φίλους ή συγγενείς που πιστεύουν ότι δεν υπάρχει περίπτωση να πάθουν ποτέ καρκίνο του μαστού, βοηθήστε τους να καταλάβουν ότι κανείς δεν είναι 100% ασφαλής.

ΜΥΘΟΣ: Η χρήση στηθόδεσμου (σουτιέν) μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του μαστού.

ΑΛΗΘΕΙΑ: Δεν υπάρχουν στοιχεία ότι οι στηθόδεσμοι προκαλούν καρκίνο του μαστού. Κατά καιρούς, η κάλυψη από τα ΜΜΕ και το διαδίκτυο έχουν τροφοδοτήσει μύθους ότι η χρήση σουτιέν μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού. Η θεωρία ήταν ότι η χρήση σουτιέν -ειδικά με μπανέλα- θα μπορούσε να περιορίσει τη ροή του λεμφικού υγρού από το στήθος, προκαλώντας συσσώρευση τοξικών ουσιών στον ιστό. Ωστόσο, δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτόν τον ισχυρισμό. Μια μελέτη του 2014 σε περίπου 1.500 γυναίκες με καρκίνο του μαστού δεν βρήκε καμία σχέση μεταξύ της χρήσης στηθόδεσμου και της εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

ΜΥΘΟΣ: Όλοι οι ασθενείς με καρκίνο του μαστού αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο.

ΑΛΗΘΕΙΑ: Το θεραπευτικό πλάνο διαφοροποιείται σε μεγάλο βαθμό ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του όγκου και τις επιθυμίες των ασθενών. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν κάποια αόριστη ιδέα ότι ο καρκίνος του μαστού απαιτεί συνδυασμό χειρουργικής επέμβασης, ακτινοθεραπείας και ίσως χημειοθεραπείας, αλλά φυσικά δεν γνωρίζουν πολλά πέρα από αυτό. Μπορεί να μην συνειδητοποιούν ότι μπορούν να μιλήσουν σε δέκα διαφορετικά άτομα με εμπειρία καρκίνου του μαστού και να ανακαλύψουν ότι είχαν δέκα διαφορετικά πλάνα θεραπείας.

Αυτό συμβαίνει γιατί το θεραπευτικό πλάνο κάθε ατόμου είναι εξατομικευμένο. Πάρα πολλοί διαφορετικοί παράγοντες μπορούν να διαδραματίσουν ρόλο κατά την επιλογή θεραπειών, όπως: ο τύπος του όγκου, το μέγεθος, το στάδιο, η διαφοροποίηση των κυττάρων (grade), εάν αυτός συνδέεται με μια κληρονομική γενετική μετάλλαξη, αν ο καρκίνος είναι θετικός σε υποδοχείς οιστρογόνων ή προγεστερόνης (που σημαίνει ότι η ανάπτυξή του τροφοδοτείται από ορμόνες), εάν ο όγκος υπερεκφράζει το γονίδιο HER2 και πλέον σήμερα αποτελέσματα μοριακών υπογραφών που μπορούν να προβλέψουν την πιθανότητα υποτροπής, καθώς και προτιμήσεις των ασθενών σχετικά με την αποφυγή συγκεκριμένων παρενεργειών ή τον χρόνο των θεραπευτικών συνεδριών.

ΜΥΘΟΣ: Ο καρκίνος του μαστού συμβαίνει μόνο σε μεσήλικες και μεγαλύτερες γυναίκες

ΑΛΗΘΕΙΑ: Οι νεότερες γυναίκες μπορεί να νοσήσουν με καρκίνο του μαστού, όπως και οι άνδρες. Είναι αλήθεια ότι το να είσαι γυναίκα και να μεγαλώνεις, είναι οι κύριοι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου του μαστού. Το 2017 στις ΗΠΑ 4% των διηθητικών καρκίνων του μαστού διαγνώστηκαν σε γυναίκες ηλικίας κάτω των 40 ετών. Ενώ το 4% μπορεί να ακούγεται μικρό ποσοστό σημαίνει ότι μία στις 25 γυναίκες που διαγιγνώσκονται με διηθητικό καρκίνο μαστού είναι κάτω των 40 ετών!

Οι γυναίκες κάθε ηλικίας πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένες, να κάνουν αυτοεξέταση, να αναφέρουν τυχόν ασυνήθιστες αλλαγές του μαστού στους γιατρούς τους και να επιμένουν να αποκλειστεί καρκίνος του μαστού εάν εντοπίσουν κάποιο ανησυχητικό εύρημα. Γυναίκες με βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό με καρκίνο μαστού, ειδικά σε συγγενείς πρίν από την ηλικία των 40 ετών, συστήνεται να ξεκινήσουν τις εξετάσεις νωρίτερα.

Ο καρκίνος του μαστού είναι ακόμη πιο σπάνιος στους άνδρες, αλλά υπάρχει. Αφορά σε λιγότερο από το 1% όλων των καρκίνων του μαστού. Συστήνεται σε άνδρες με διάγνωση καρκίνου του μαστού να υποβληθούν σε γενετική συμβουλευτική. Παρόλο που ο καρκίνος του μαστού στους άνδρες είναι σπάνιος, τείνει να διαγνωστεί σε πιο προχωρημένο στάδιο επειδή οι αλλαγές στο στήθος και τα ογκίδια στο μαστό συνήθως δεν οδηγούν τους άνδρες και τους γιατρούς τους να σκεφτούν «καρκίνο του μαστού».

Ελένη Φαλιάκου, MD
Χειρουργός Μαστού
Διευθύντρια Β’ Κλινικής Μαστού ΜΗΤΕΡΑ