11+1 μοναδικές πληροφορίες που ίσως δεν ξέρεις για τις ωοθήκες | ΥΓΕΙΑ

Είναι ίσως το πιο μαγικό όργανο στο σώμα της γυναίκας. Καλά κρυμμένες στην κοιλιά τους, με αθόρυβη λειτουργία, οι ωοθήκες συντελούν στο θαύμα της ζωής και όχι μόνο.

Ο Δρ. Θάνος Παράσχος, Γυναικολόγος – Μαιευτήρας, Ειδικός Γονιμότητας, Ενδοσκοπικός Χειρουργός, Διευθυντής του Κέντρου Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής EmBIO, επισημαίνει τις ιδιαίτερες πληροφορίες που κάθε γυναίκα χρειάζεται να ξέρει για τις ωοθήκες.

Έχουν μέγεθος αμυγδάλου

Πιο
συγκεκριμένα, όσο είναι το αμύγδαλο με
το κέλυφός του. Το μέγεθός τους αλλάζει
όμως ανάλογα με την ηλικία της γυναίκας.
Είναι μεγαλύτερες κατά την αναπαραγωγική
ηλικία και αρχίζουν και συρρικνώνονται
κατά την εμμηνόπαυση.

Έχουν ακανόνιστο σχήμα και χρώμα ροζ γκρι

Κι
αυτό εξαρτάται από τα διάφορα στάδια
ωρίμανσης του ωαρίου κάθε μήνα στο
εσωτερικό τους. Το χρώμα τους διαφέρει
από αυτό της μήτρας, καθώς είναι πιο ροζ
γκρι σε σχέση με τους άλλους ιστούς και
όργανα του αναπαραγωγικού συστήματος
της γυναίκας που είναι πιο έντονο ροζ.

Δεν είναι εργοστάσια παραγωγής ωαρίων

Οι
ωοθήκες δεν ξεκινούν ξαφνικά να παράγουν
ωάρια σαν εργοστάσιο παραγωγής ωαρίων.
Στην πραγματικότητα, όλος ο συνολικός
αριθμός ωαρίων που φιλοξενεί μια ωοθήκη
υπάρχει από την ώρα που γεννιέται ένα
μωρό κορίτσι. Τη στιγμή της γέννησής
της η γυναίκα έχει συνολικά στις ωοθήκες
της 1 με 2 εκατομμύρια ωάρια. Μέχρι την
εφηβεία ο αριθμός τους θα είναι γύρω
στα 400.000. Μόνο 300 ή 400 από αυτά θα ωριμάσουν
και θα απελευθερωθούν κατά τη διάρκεια
της ζωής της. Σταδιακά μειώνονται με το
πέρας της ηλικίας και μέχρι την εμμηνόπαυση
παραμένουν ελάχιστα ή κανένα.

Μπορεί να σταματήσουν να λειτουργούν στις αθλήτριες

Αν
μία γυναίκα έχει πολύ χαμηλό βάρος ή
αθλείται υπερβολικά, όπως συμβαίνει
στις γυναίκες που ασχολούνται με τον
πρωταθλητισμό ή πάσχουν από νευρική
ανορεξία και έχουν χάσει πάρα πολύ
βάρος, μπορεί να υπάρξουν διαταραχές
στην περίοδο, καθώς αναστέλλεται η
ωορρηξία. Το λίπος στο σώμα παίζει ρόλο,
πράγμα που σημαίνει ότι, αν οι γυναίκες
αυτές ξαναπάρουν βάρος, οι ωοθήκες τους
αρχίζουν πάλι να λειτουργούν κανονικά.    

Τον ένα μήνα απελευθερώνει ένα ωάριο η δεξιά ωοθήκη και την άλλο η αριστερή εναλλάξ

Κάποιες φορές όμως, συνήθως στις γυναίκες άνω των 35 χρόνων, είναι πιθανό να απελευθερωθούν δυο ωάρια από τις ωοθήκες στον ίδιο κύκλο, πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε δίδυμη κύηση. Κατά τη διάρκεια όμως μιας θεραπείας γονιμότητας μέσω της διέγερσης των ωοθηκών μπορεί ανά περίπτωση να απελευθερώσουν πολλά ωάρια, τα οποία συλλέγονται με τη διαδικασία της ωοληψίας (διαβάστε περισσότερα) για να χρησιμοποιηθούν στη διαδικασία τεχνητής γονιμοποίησης.                                                                                    

Η ωρίμανση πάντως και απελευθέρωση ενός ωαρίου κάθε 28 ημέρες μπορεί να είναι ο κύριος σκοπός ύπαρξης των ωοθηκών, όμως δεν είναι ο μοναδικός.   

Ο μοναδικός σκοπός τους δεν είναι η απελευθέρωση ωαρίων

Οι
ωοθήκες απελευθερώνουν στο γυναικείο
σώμα ορμόνες, όπως οιστρογόνα και
προγεστερόνη, που ενεργοποιούν το
αναπαραγωγικό σύστημα της γυναίκας και
οδηγούν στην έναρξη της εφηβείας.
Παράλληλα, προστατεύουν την καρδιά, τα
οστά, εξασφαλίζουν λίπανση στον γυναικείο
κόλπο, πιο λαμπερό δέρμα και προστατεύουν
ακόμα και την εγκεφαλική μνήμη. Όταν
κατά την εμμηνόπαυση οι ωοθήκες σταματούν
να παράγουν ορμόνες, χάνεται και η
προστατευτική τους δράση στο γυναικείο
σώμα. Αυτό μπορεί να συμβεί πιο γρήγορα
σε γυναίκες που χρειάστηκε να γίνει
αφαίρεση των ωοθηκών για ιατρικούς
λόγους.

Δεν παράγουν όλο τον μήνα τις ίδιες ορμόνες

Στο
πρώτο μισό του κύκλου παράγουν κυρίως
οιστρογόνα που ρυθμίζουν τον αναπαραγωγικό
κύκλο και προετοιμάζουν τη μήτρα της
γυναίκας, ώστε να είναι πιο φιλόξενη
για μια πιθανή σύλληψη. Μετά την ωορρηξία
την 14^η ημέρα
παράγουν κυρίως προγεστερόνη που είναι
σημαντική για την έναρξη της περιόδου
ή την προστασία της εγκυμοσύνης, εφόσον
υπάρξει σύλληψη, αλλά και την παραγωγή
γάλακτος μετά από έναν τοκετό. Επίσης,
σημαντικό είναι να τονίσουμε ότι οι
ωοθήκες παράγουν τις περισσότερες
ορμόνες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
από οποιαδήποτε άλλη χρονική στιγμή
στη ζωή της γυναίκας.

Οι κύστες ωοθηκών είναι συχνό φαινόμενο

Είναι
από τις πιο συχνές αιτίες για τις οποίες
μια γυναίκα καταφεύγει στον γυναικολόγο.
Οι λειτουργικές κύστες είναι ο πιο
συνηθισμένος τύπος στις γυναίκες
αναπαραγωγικής ηλικίας που προκαλούνται
από αλλαγές στα επίπεδα των ορμονών και
συνήθως υποχωρούν αυθόρμητα μόνες τους.
Πολλές γυναίκες μπορεί να αναπτύξουν
κύστη ή κύστες στις ωοθήκες τους (διαβάστε
περισσότερα) που
προκύπτουν όταν δεν απελευθερωθεί το
ωάριο από το ωοθυλάκιο. Συνήθως φεύγουν
από μόνες τους, όμως σε κάποιες περιπτώσεις
συστήνεται παρακολούθηση από τον
γυναικολόγο. Μπορεί να προκαλέσουν
πόνο, ιδιαίτερα αν υποστούν ρήξη, υπάρχουν
όμως και κακοήθεις κύστες που εμφανίζονται
πιο συχνά μετά την εμμηνόπαυση.

Ο καρκίνος των ωοθηκών είναι δύσκολα ανιχνεύσιμος και θανατηφόρος  

Ο
καρκίνος τον ωοθηκών προκαλεί τους
περισσότερους θανάτους από όλους τους
γυναικολογικούς καρκίνους και οδηγεί
σε 15.000 θανάτους γυναικών τον χρόνο.  Πολλές
φορές χάνεται πολύτιμος χρόνος για τη
διάγνωσή του, γιατί είναι δύσκολα
ανιχνεύσιμος, όμως, αν διαγνωστεί
έγκαιρα, έχει καλή πρόγνωση επιβίωσης. 

Οι Ελληνίδες έχουν πιο συχνά πολυκυστικές ωοθήκες

Για
λόγους κληρονομικότητας έχει παρατηρηθεί
ότι γυναίκες μεσογειακών χωρών, μεταξύ
των οποίων και οι Ελληνίδες, παρουσιάζουν
μια συνηθισμένη διαταραχή των ωοθηκών
γενετικής – κληρονομικής αιτιολογίας,
όπου οι ωοθήκες εμφανίζονται μεγαλύτερες
σε μέγεθος από τις φυσιολογικές με
πολλές μικρές καταβολές ωοθυλακίων.
Κάποιες από αυτές μπορεί να είναι απλές
πολυκυστικές ωοθήκες και άλλες να
συνδέονται με το σύνδρομο πολυκυστικών
ωοθηκών (διαβάστε
περισσότερα),
που μεταξύ των συμπτωμάτων του μπορεί
να συμπεριλαμβάνεται και η υπογονιμότητα,
που όμως αντιμετωπίζεται με τη βοήθεια
της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Μετά την εμμηνόπαυση δεν έχουν κανένα σκοπό να εξυπηρετήσουν

Ο
κύριος σκοπός των ωοθηκών είναι να
απελευθερώνουν ένα ωάριο κάθε 28 ημέρες.
Αυτό συνήθως συμβαίνει στο μέσο του
κύκλου, δηλαδή την 14^η ημέρα
του κύκλου. Καθώς η γυναίκα εισέρχεται
στη φάση την εμμηνόπαυσης, η οποία μπορεί
να διαρκέσει μια πενταετία -συνήθως
μεταξύ 45-50- σταματούν να απελευθερώνουν
ωάρια  τα οποία σταδιακά μειώνονται
και τελικά οι ωοθήκες ατροφούν. Φυσικά,
αυτό μπορεί να γίνει και πιο νωρίς στις
γυναίκες που μπαίνουν πρόωρα στην
εμμηνόπαυση.

Το αντίστοιχο όργανο για τους άνδρες είναι οι όρχεις

Οι
όρχεις παράγουν τις ορμόνες που ρυθμίζουν
το αναπαραγωγικό σύστημα του άνδρα και
όχι μόνο. Είναι όμως εξωτερικά όργανα
του αναπαραγωγικού συστήματος σε
αντίθεση με τις ωοθήκες που είναι
εσωτερικά.

Διαβάστε
περισσότερα για τη νέα θεραπεία
αναζωογόνησης ωοθηκών εδώ:

W: www.ivf-embryo.gr
E: paraschos@ivf-embryo.gr
F: Δρ.
Θάνος Παράσχος
T: (+30)
210 6774104