Γιατί ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν είναι «σχεδιασμένος» για να μείνει ξύπνιος μετά τα μεσάνυχτα;

Οι φυσιολογικές αλλαγές τη νύχτα, όπως η νευρωνική δραστηριότητα, συνδέονται με τη διαταραχή της συμπεριφοράς. Οι κιρκάδιοι ρυθμοί παίζουν, επίσης, βασικό ρόλο στη νυχτερινή λειτουργία του εγκεφάλου. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι μπορεί να αντιληφθούν ότι είναι πιο παραγωγικοί ή δημιουργικοί τη νύχτα, ενώ άλλοι μπορεί να κάνουν νυχτερινή εργασία ή να εργάζονται σε βάρδιες.

Αλλά μια νέα ερευνητική μελέτη, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Frontiers in Network Psychology, αναφέρει ότι το να μείνετε ξύπνιοι μετά τα μεσάνυχτα μπορεί να έχει επιπτώσεις στην υγεία. Στην πραγματικότητα, οι συγγραφείς της μελέτης εξηγούν ότι το μυαλό απλά δεν είναι «σχεδιασμένο» για να είναι ξύπνιο τις πρώτες πρωινές ώρες της νύχτας.

Ενώ προηγούμενες μελέτες έχουν διερευνήσει τις επιπτώσεις της στέρησης ύπνου στη γνωστική λειτουργία, η νέα έρευνα επικεντρώνεται πιο συγκεκριμένα στο τι συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο όταν είναι ξύπνιος μετά τα μεσάνυχτα.

Η υπόθεση «Mind After Midnight» που προκύπτει δηλώνει ότι ο εγκέφαλος δεν είναι σε θέση να δουλεύει όπως λειτουργεί κατά τη διάρκεια της ημέρας, και ως αποτέλεσμα, είναι πιο πιθανό να λάβουμε παρορμητικές και ακόμη και «επικίνδυνες» αποφάσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Γιατί το να μένεις ξύπνιος μετά τα μεσάνυχτα επηρεάζει την υγεία

Στη νέα ανασκόπηση, οι ερευνητές ανέλυσαν έναν μεγάλο αριθμό μελετών που διερευνούν τις επιπτώσεις της νυχτερινής συμπεριφοράς στο μυαλό και πώς ο κιρκάδιος ρυθμός του σώματος μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του εγκεφάλου.

Η εργασία αποκάλυψε ότι πολλές φυσιολογικές δραστηριότητες εμφανίζονται στον εγκέφαλο (όταν είναι ξύπνιοι κατά τη διάρκεια της νύχτας) για να συμβάλουν στην κακή γνωστική λειτουργία.

Οι συγγραφείς τόνισαν ότι το να είσαι ξύπνιος κατά τη διάρκεια της νύχτας σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο:

• αυτοκτονίας και αυτοτραυματισμού
• συμμετοχή σε βίαιες συμπεριφορές
• χρήση αλκοόλ και παράνομων ουσιών
• υψηλότερη πρόσληψη τροφής

Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα μοριακά μας επίπεδα, οι νευρωνικές μας δραστηριότητες και η υπευθυνότητα είναι εναρμονισμένα με τη «συνήθη συμπεριφορά» της εγρήγορσης κατά τη διάρκεια της ημέρας. Τη νύχτα, ωστόσο, αυτές οι ίδιες παράμετροι συντονίζονται με τη «συνήθη συμπεριφορά του ύπνου».

Παρά τα ευρήματα αυτά, οι ειδικοί λένε ότι άλλοι παράγοντες μπορεί να παίζουν ρόλο.

Επιπλέον, ο ανεπαρκής ύπνος «εμποδίζει τους νευρώνες να εργαστούν καλύτερα επειδή δεν είχαν χρόνο να ανακάμψουν και αυτή η έλλειψη ύπνου ισχύει τόσο κατά τη διάρκεια της νύχτας όσο και την επόμενη ημέρα», εξήγησε ο συν-συγγραφέας της μελέτης Δρ. Andrew Tubbs, ερευνητής στο Ερευνητικό Πρόγραμμα Ύπνου και Υγείας στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα.

«Οι κιρκάδιοι ρυθμοί προάγουν την εγρήγορση (και τη γνωστική λειτουργία) κατά τη διάρκεια της ημέρας και στη συνέχεια εμποδίζουν/μειώνουν την εγρήγορση (και τη γνωστική λειτουργία) τη νύχτα για να προωθήσουν τον ύπνο», δήλωσε ο Tubbs.

«Το πρόβλημα με τη νυχτερινή εγρήγορση είναι ότι οι νευρώνες είναι κουρασμένοι από τον ανεπαρκή ύπνο και τώρα οι κιρκάδιοι ρυθμοί εργάζονται [επίσης] για να μειώσουν τη γνωστική λειτουργία και την εγρήγορση. Αυτός ο επικίνδυνος συνδυασμός είναι που οδηγεί το «Mind after Midnight».

Πώς οι κιρκάδιοι ρυθμοί επηρεάζουν τον κύκλο ύπνου-αφύπνισης

Το σώμα έχει τέσσερις διαφορετικούς ρυθμούς που το βοηθούν να λειτουργεί, ένας από τους οποίους είναι κιρκάδιος. Οι κιρκάδιοι ρυθμοί ουσιαστικά μάς λένε πότε να ξυπνήσουμε και να χαλαρώσουμε.

Διάφοροι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν τον κιρκάδιο ρυθμό, όπως το μπλε φως που εκπέμπεται από τις οθόνες.

Αν και οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν παρόμοιο κιρκάδιο ρυθμό, μπορεί να διαφέρει μεταξύ των ατόμων.

Οι έφηβοι τείνουν να έχουν μια φυσική καθυστέρηση στους κιρκάδιους ρυθμούς τους κατά τη διάρκεια της εφηβείας.

Επιπλέον, πιστεύεται ότι υπάρχουν τέσσερις διαφορετικοί κιρκάδιοι τύποι, που επηρεάζονται από τη γενετική και το περιβάλλον έως το φύλο και την ηλικία.

Οι άνθρωποι νυχτοπούλια

Πολλοί άνθρωποι βρίσκουν ότι είναι πιο παραγωγικοί ή δημιουργικοί τη νύχτα. Γι΄ αυτήν την κατηγορία ανθρώπων το μείνουν ξύπνιοι μετά τα μεσάνυχτα μπορεί να μην έχει αρνητικό αποτέλεσμα.

Πράγματι, υπάρχουν κάποιες παλαιότερες μελέτες που μπορεί να υποστηρίζουν αυτή την έννοια. Για παράδειγμα, μια μελέτη του 2009 διαπίστωσε ότι «τα πιο έξυπνα άτομα είναι πιο πιθανό να είναι νυχτοπούλια», ενώ μια μελέτη του 2007 συσχέτισε τους ανθρώπους αυτούς με πιο αποκλίνουσα και δημιουργική σκέψη.

«Το να είσαι ξύπνιος είναι μια εξαιρετικά εξαντλητική διαδικασία», δήλωσε ο Mednick. «Μέχρι το τέλος της ημέρας, το συγκεκριμένο τμήμα που είναι πιο ευάλωτο στην εξάντληση ενέργειας είναι ο μετωπιαίος λοβός. Αυτός είναι ο τομέας της εκτελεστικής λειτουργίας, όπου λαμβάνουμε τις μεγάλες αποφάσεις μας για το τι είναι καλό για εμάς [και] πώς πρέπει να αντιδρούμε».

Η εξάντληση της ενέργειας που προκύπτει από τη στέρηση ύπνου θα μπορούσε να ενθαρρύνει τον εγκέφαλο να συμμετέχει σε δραστηριότητες που βασίζονται στο συναίσθημα και τη βραχυπρόθεσμη ανταμοιβή, αντί για τη μετρημένη λογική.

Τι συμβαίνει με τους εργαζόμενους σε βάρδιες που εργάζονται κατά τη διάρκεια της νύχτας;

Πολλοί άνθρωποι πρέπει να εργάζονται μετά τα μεσάνυχτα και ακόμη και όλη τη διάρκεια της νύχτας λόγω της φύσης της εργασίας τους.

Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC), περίπου 15 εκατομμύρια ενήλικες στις Ηνωμένες Πολιτείες εργάζονται σε νυχτερινές βάρδιες ή εναλλασσόμενες βάρδιες, πράγμα που σημαίνει ότι ο εγκέφαλός τους δεν έχει άλλη επιλογή από το να είναι ενεργός μετά τα μεσάνυχτα. Για να ελαχιστοποιηθούν τυχόν δυνητικά αρνητικές επιπτώσεις, οι ειδικοί λένε ότι η διατήρηση της συνέπειας του ύπνου (όταν είναι δυνατόν) είναι ζωτικής σημασίας.

«Είμαστε πλάσματα της συνήθειας», είπε ο Mednick, «Όσο πιο συνεπής μπορείς να είσαι μεταξύ εργάσιμων και μη εργάσιμων ημερών [είναι] πραγματικά σημαντικό».

Αποδεικνύοντας τη σημασία της συνέπειας ύπνου-αφύπνισης, μια μελέτη από το 2017 διαπίστωσε ότι οι μαθητές που κοιμόντουσαν και ξυπνούσαν συστηματικά σε κανονικές ώρες – ανεξάρτητα από τις φορές που είχαν ακανόνιστες ώρες ύπνου- είχαν καλύτερα ακαδημαϊκά αποτελέσματα από εκείνους που είχαν ακανόνιστες συνήθειες ύπνου.

Τούτου λεχθέντος, η μετάβαση από τον ύπνο τη νύχτα στη διάρκεια της ημέρας δεν είναι τόσο απλή.

«Ο κιρκάδιος ρυθμός σας δεν είναι πραγματικά ρυθμισμένος για να έχετε βαθύ ύπνο κατά τη διάρκεια της ημέρας», είπε ο Mednick. «Ακόμα κι αν οι άνθρωποι χρησιμοποιούν κουρτίνες συσκότισης και μένουν στο κρεβάτι για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, είναι πολύ πιο δύσκολο να επιτευχθεί η ίδια ποιότητα συνεχόμενου ύπνου που προσφέρει η νύχτα».

Συμβουλές για καλύτερο ύπνο κατά τη διάρκεια της ημέρας

Εάν εργάζεστε τη νύχτα και πρέπει να κοιμηθείτε κατά τη διάρκεια της ημέρας, ο Mednick δίνει μερικές συμβουλές για να βοηθήσετε τον εγκέφαλό σας να μπει σε διαδικασία ανάπαυσης, ώστε να μπορείτε να κοιμηθείτε καλύτερα:

• Μειώστε όσο το δυνατόν περισσότερο ηλιακό φως
• Κοιμηθείτε σε ένα δροσερό δωμάτιο
• Φοράτε μπλε γυαλιά μείωσης του φωτός ενώ εργάζεστε
• Ασκηθείτε τουλάχιστον 3 ώρες πριν τον ύπνο
• Υιοθετήστε ένα υγιεινό πρόγραμμα διατροφής

Πηγή: healthline.com