Γιατί θέλουμε να πίνουμε αλκοόλ με παρέα και πόσο επικίνδυνο είναι αυτό;

Ο εντοπισμός των πλαισίων που προάγουν την κατανάλωση αλκοόλ, καθώς και των νευρικών διεργασιών που εμπλέκονται σε υποτροπές ή υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, θα μπορούσε τελικά να βοηθήσει στην ανάπτυξη αποτελεσματικότερων θεραπειών για τον εθισμό στο αλκοόλ, αποτρέποντας εν τέλει κάποιους ασθενείς από το να αναπτύξουν προβλήματα υγείας.

Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ διεξήγαγαν πρόσφατα μια μελέτη που διερεύνησε πώς ο εγκέφαλος ανθρώπων που θεωρούνται κοινωνικοί πότες, ανταποκρίθηκε σε καταστάσεις ή χώρους που σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ, καθώς έπιναν αλκοολούχα ή μη αλκοολούχα ποτά. Τα ευρήματά τους υπογραμμίζουν τον πιθανό ρόλο των κοινωνικών πλαισίων στην προώθηση της κατανάλωσης αλκοόλ και της υποτροπής όσων θεωρούνται κοινωνικοί πότες.

«Η εργασία μας βασίζεται σε προηγούμενη εργασία για προσομοιώσεις ήχου κοινωνικών πλαισίων που αναπτύχθηκε από το εργαστήριο της καθηγήτριας Kristen G. Anderson», δήλωσε η Helle Larsen, μία από τις ερευνήτριες που πραγματοποίησαν τη μελέτη. «Προηγουμένως αναπτύξαμε μια προσαρμοσμένη εκδοχή ακουστικών προσομοιώσεων κοινωνικών πλαισίων για την Ολλανδία, με στόχο να διερευνήσει και να επικυρώσει μια νέα υπόθεση πολυαισθητηριακής κοινωνικής αντίδρασης στο αλκοόλ. Ουσιαστικά, θέλαμε να καταλάβουμε ποιο μέρος του εγκεφάλου θα ενεργοποιηθεί και πώς θα σχετίζεται αυτό με την κατανάλωση αλκοόλ».

Τα κοινωνικά περιβάλλοντα των ανθρώπων είναι γνωστό ότι διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη και την κλιμάκωση της κατάχρησης αλκοόλ, καθώς και άλλων εθισμών. Οι καθηγητές Anderson, Larsen, Lauren Kuhns και οι συνάδελφοί τους διερεύνησαν τον αντίκτυπο των κοινωνικών πλαισίων στις ενεργοποιήσεις που σχετίζονται με το αλκοόλ στον εγκέφαλο νεαρών ενηλίκων που κάνουν κοινωνική κατανάλωση αλκοόλ.

Με τη χρήση λειτουργικής απεικόνισης μαγνητικού συντονισμού – fMRI (μια σχετικά πρόσφατη μέθοδο νευροαπεικόνισης που δείχνει την αιμοδυναμική αντίδραση που σχετίζεται με τη νευρωνική δραστηριότητα στον εγκέφαλο και στο Νωτιαίο Μυελό), οι συμμετέχοντες άκουσαν ηχητικές προσομοιώσεις κοινωνικών πλαισίων στα οποία γίνεται τυπική κατανάλωση αλκοόλ (π.χ. μια συζήτηση σε ένα πάρτι γενεθλίων), είδαν φωτογραφίες κοινωνικών πλαισίων και στη συνέχεια έλαβαν μια προσφορά νερού ή μπύρας σε οθόνη. Μετά τη σάρωση και τη συμπλήρωση ορισμένων ερωτηματολογίων, συμμετείχαν σε μια συνεδρία με ένα άλλο άτομο που συνέβαλε στο πείραμα εν αγνοία των συμμετεχόντων στη μελέτη.

Κατά τη διάρκεια του πειράματος, οι ερευνητές συνέλεξαν δεδομένα, τα οποία τους επέτρεψαν να κατανοήσουν ποια μέρη του εγκεφάλου των συμμετεχόντων ενεργοποιούνταν όταν εκτέθηκαν σε συγκεκριμένα κοινωνικά πλαίσια (δηλαδή ηχογραφήσεις) και εμπλέκονταν σε συμπεριφορά κατανάλωσης αλκοόλ. Επιπλέον, μέτρησαν πόσο αλκοόλ έπιναν οι συμμετέχοντες παρουσία του εν αγνοία τους εμπλεκόμενου στη μελέτη, ο οποίος είτε έπινε είτε δεν έπινε αλκοόλ.

«Τα ευρήματά μας καταδεικνύουν την πολυπλοκότητα της κοινωνικής κατανάλωσης αλκοόλ και πόσο δύσκολο είναι να ξεμπερδέψουμε τις νευρολογικές και ψυχολογικές διεργασίες που σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ», είπαν οι ερευνητές.

«Τονίζουν επίσης τη σημασία των κοινωνικών πλαισίων για την κατανόηση της κατανάλωσης αλκοόλ. Βρήκαμε συσχετίσεις μεταξύ των μέτρων χρήσης αλκοόλ και της εγκεφαλικής δραστηριότητας κατά την έκθεση σε κοινωνικά περιβάλλοντα, ανεξάρτητα από το ποτό που τους προσέφεραν».

Αν και προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι οι άμεσες ενδείξεις που σχετίζονται με το αλκοόλ (δηλαδή, η θέαση ενός αλκοολούχου ποτού, η προσφορά ενός ποτού κ.λπ.) μπορούν να προκαλέσουν επιθυμία και να αυξήσουν τον κίνδυνο υποτροπών σε άτομα εθισμένα στο αλκοόλ, οι πιθανές επιπτώσεις του κοινωνικού πλαισίου στην κατανάλωση αλκοόλ δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητές. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η επιθυμία των συμμετεχόντων για αλκοόλ και η εγκεφαλική δραστηριότητα που σχετίζεται με αυτή αυξάνονταν εντός κοινωνικού πλαισίου, ανεξάρτητα από το αν τους πρόσφεραν νερό ή μπύρα.

Συνολικά, αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι ορισμένα κοινωνικά πλαίσια μπορεί να κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται ότι θέλουν να πίνουν αλκοόλ, ανεξάρτητα από το αν το αλκοόλ καταναλώνεται από άλλους και αν τους προσφέρεται.

«Θα είχε ενδιαφέρον να διερευνήσουμε τις διαδικασίες σε άτομα που απέχουν από το αλκοόλ, αλλά και σε άτομα που πίνουν πολύ, καθώς η επιρροή των κοινωνικών πλαισίων μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τα πρότυπα κατανάλωσης αλκοόλ», καταλήγουν οι ερευνητές.

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Addiction Neuroscience.