Αλτσχάιμερ: Λάδι, ρόδι, φύκια, στη μάχη για την πρόληψη της νόσου -Τι ανακοίνωσε το Πανελλήνιο Συνέδριο

Σε φυσικά προϊόντα, όπως το έλαιο σπόρου ροδιού, ένα σκεύασμα από φύκια, σε ένα λειτουργικό ρόφημα με βάση το αυγό αλλά και σε δίαιτες όπως η μεσογεıακή, η κετογονική και η MIND, στρέφονται οι μελέτες για την πρόληψη της νόσου Aλτσχάιμερ από το πρώιμο στάδιο της ήπιας νοητικής διαταραχής, καθώς τα υπάρχοντα φάρμακα δεν οδηγούν σε αποτελεσματική θεραπεία της νόσου.

Ενώ το 2018 εγκρίθηκαν 59 καινούργια φάρμακα από τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων και Τροφίμων (FDA) για διάφορα νοσήματα, το τελευταίο συμπτωματικό φάρμακο για Αλτσχάιμερ, που είχε εγκριθεί το 2003, ήταν η μεμαντίνη και στις 6 Ιανουαρίου 2023 εγκρίθηκε από τον FDA ένα ακόμη φάρμακο η λεκανεμάμπη. Η λεκανεμπάμπη είναι ενδοφλέβιο μονοκλωνικό αντίσωμα, που έχει στόχο τα ολιγομερή και τα πρωτοϊνίδια του αμυλοειδούς β’ (μιας πρωτεΐνης, η παθολογική συγκέντρωση της οποίας παρατηρείται στον εγκέφαλο ασθενών με ΝΑ). Το φάρμακο αυτό εγκρίθηκε, διότι πληρούσε όλους τους πρωτογενείς και δευτερογενείς στόχους, ωστόσο έχει σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως αντιδράσεις εκεί που γίνεται η ενδοφλέβια χορήγηση σε ποσοστό 26,4%, εγκεφαλικό οίδημα σε ποσοστό 12,6% και εγκεφαλική αιμορραγία σε ποσοστό 17,3%.

Τα αποτελέσματα των μελετών για τα οφέλη φυσικών προϊόντων στην ήπια νοητική διαταραχή παρουσιάζονται στο 13 Πανελλήνιο Συνέδριο Νόσου Αλτσχάιμερ και 5ο Μεσογειακό Συνέδριο Νευροεκφυλιστικών Νοσημάτων», το οποίο διεξάγεται στη Θεσσαλονίκη.

Τα οφέλη του ελαίου σπόρου ροδιού στην ήπια νοητική διαταραχή

Στις επιδράσεις του ελαίου ροδιού στην πρόληψη της νευροεκφύλισης του εγκεφάλου στρέφονται τα τελευταία χρόνια πειραματικές επιδημιολογικές και κλινικές μελέτες, με δεδομένο ότι οι αντιοεξειδωτικές και νευροπροστατευτικές του ιδιότητες έχει αποδειχθεί ότι βοηθούν στη θεραπεία των νευροφλεγμονών. Το έλαιο σπόρου ροδιού παράγεται από τον σπόρο του φρούτου και είναι πλούσιο σε πολυφαινόλες, φυτοστερόλες και βιταμίνη C.

«Στην Ελληνική Εταιρεία Alzheimer κάναμε μελέτη με λάδι από σπόρο ροδιού, που ήταν χορηγία του παραγωγού Στέφανου Κασσίδη από τα Γιαννιτσά. Δώσαμε το λάδι ροδιού σε ασθενείς με ήπια νοητική διαταραχή, από τους οποίους πήραμε αίμα και κάναμε νευροψυλοχογική εκτίμηση πριν και μετά. Τα ερωτηματολόγια που συμπλήρωσαν έδειξαν ότι το λάδι ροδιού βοηθάει πάρα πολύ τους ασθενείς με ήπια νοητική διαταραχή, δηλαδή αυτούς που ξεχνάνε λίγο, και δεν επιτρέπει να εξελιχθεί σε άνοια. Η μελέτη αυτή έγινε μέσα στο 2022 και ανακοινώσαμε τα αποτελέσματά της σε δύο παγκόσμια συνέδρια που έγιναν στο Λονδίνο και στο Σαν Φρανσίσκο και τώρα τα ανακοινώνουμε στο 13 Πανελλήνιο Συνέδριο Νόσου Alzheimer και 5ο Μεσογειακό Συνέδριο Νευροεκφυλιστικών Νοσημάτων», ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η νευρολόγος-ψυχίατρος και πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νόσου Alzheimer Μάγδα Τσολάκη.

Στην παρουσίαση, με θέμα «Τα οφέλη του ελαίου σπόρου ροδιού στην ήπια νοητική διαταραχή» (των Θάνου Χατζηκωστόπουλου, ψυχολόγου και Μάγδας Τσολάκη, νευρολόγου-ψυχίατρου), που γίνεται στο πλαίσιο του συνεδρίου, αναφέρεται ότι πραγματοποιήθηκε τυχαιοποιημένη κλινική μελέτη, με σκοπό να εξεταστούν τα οφέλη του ελαίου σπόρου ροδιού στη νόηση ατόμων με ήπια νοητική διαταραχή.

«Η πειραματική ομάδα αποτελείται από 50 ασθενείς με ΗΝΔ, οι οποίοι λαμβάνουν το έλαιο σπόρου ροδιού και ακολουθούν μεσογειακή διατροφή, ενώ η ομάδα ελέγχου αποτελείται από ασθενείς με ΗΝΔ, οι οποίοι ακολουθούν μόνο μεσογειακή διατροφή. Για τη μέτρηση των αποτελεσμάτων γίνεται εκτενής νευροψυχολογική εκτίμηση κάθε έξι μήνες αλλά και έλεγχος βιοδεικτών στο αίμα. Οι στατιστικά σημαντικές διαφορές των δύο ομάδων σε συγκεκριμένους τομείς της μνήμης, όπως η εργαζόμενη και η λεκτική μνήμη επεισοδίων, δείχνουν ότι το έλαιο σπόρου ροδιού μπορεί να αποτελέσει μια χρήσιμη επιλογή για την πρόληψη, αλλά και σημαντικό κομμάτι ολιστικών θεραπειών για την άνοια», αναφέρεται -μεταξύ άλλων- στην παρουσίαση.

Φύκια για αντιμετώπιση νοητικών διαταραχών και Αλτσχάιμερ

Στη «φαρέτρα» για την αντιμετώπιση των νοητικών διαταραχών υπάρχει, προς το παρόν, ένα σκεύασμα από φύκια, που περιέχει ένα αμινοξύ την ομοταυρίνη, η οποία δεν αφήνει να δημιουργηθούν πλάκες β’ αμυλοειδούς. Πρόκειται για ένα χάπι, το οποίο δεν έχει σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες.

«Μπορούμε να το χρησιμοποιούμε άμεσα, προς το παρόν σε ασθενείς με ΑΡΟΕ ε4 (σ.σ. ασθενείς με γενετική προδιάθεση), στηριγμένοι σε μελέτη που έγινε στο παρελθόν, έτσι ώστε να καθυστερήσουμε την αμυλοειδοπάθεια και να περιμένουμε να ολοκληρωθεί η μελέτη που χρηματοδοτήθηκε με γρήγορες διαδικασίες από τον FDA, έτσι ώστε να το συνταγογραφούμε, χωρίς συμμετοχή των ασθενών. Προς το παρόν έχουμε αποτελέσματα από μία μικρή μελέτη που έγινε από την ομάδα μας και βρέθηκε ότι ελαττώνει στατιστικά σημαντικά την phospo-tau 181 (σ.σ. βιοδείκτης για τη διάγνωση της ΝΑ) στο πλάσμα των ασθενών που πήραν ομοταυρίνη.

Τα παραπάνω αναφέρονται σε ανακοίνωση, με θέμα «Ο ρόλος της ομοταυρίνης/τραμιπροσάτης στην αντιμετώπιση των νοητικών διαταραχών» (των Μάγδας Τσολάκη, Αννας Κουτούπα, Θάνου Χατζηκωστόπουλου, Άννας Αναστασίου, Ελένης Τζεδάκη και Αναστασίας Πανταζάκη).

Λειτουργικό ρόφημα με βάση το αυγό

Ένα λειτουργικό ρόφημα με βάση το ασπράδι του αυγού, το οποίο δοκιμάστηκε σε 20 ασθενείς με ήπια νοητική διαταραχή και σε 10 υγιείς εθελοντές έδειξε στατιστικά σημαντική αύξηση στα επίπεδα βιταμίνης Β12 και φυλλικού οξέος τους ασθενείς με ήπια νοητική διαταραχή σε διάστημα μόλις ενός μηνός. Η βιταμίνη Β12 και το φυλλικό οξύ μειώνουν τη συγκέντρωση της ομοκυστεΐνης, η οποία είναι αμινοξύ που σε ψηλές συγκεντρώσεις σχετίζεται με ταχύτερη δημιουργία ατροφίας στον εγκέφαλο των ασθενών με ΝΑ.

Τα άτομα στα οποία χορηγήθηκε το ρόφημα αυτό, που είναι εμπλουτισμένο με βιταμίνη Β12 και φυλλικό οξύ, υποβλήθηκαν σε έλεγχο με νευροψυχομετρικές δοκιμασίες και μετρήθηκαν στο αίμα τους τα επίπεδα φυλλικού οξέως, βιταμίνης Β12 και ομοκυστεΐνης. Οι μετρήσεις επαναλήφθηκαν μετά από ένα μήνα και μετά από ένα χρόνο έδειξαν στατιστικά σημαντική αύξηση τόσο της βιταμίνης Β12 όσο και του φυλλικού οξέος.

«Η χορήγηση του καινοτόμου αυτού λειτουργικού ροφήματος φαίνεται ότι αυξάνει σημαντικά και σε διάστημα μόλις ενός μηνός τα επίπεδα της βιταμίνης Β12 και του φυλλικού οξεός σε άτομα με ήπια νοητική διαταραχή. Μένει να εξακριβωθεί ο ρόλος της νοητικής λειτουργίας των ασθενών», αναφέρεται σε ανακοίνωση, με θέμα: «Ο ρόλος λειτουργικού ροφήματος με βάση το αυγό στα επίπεδα βιταμινών σε ασθενείς με ήπια νοητική διαταραχή» (των Βασίλειου Παπαλιάγκα, Πάτροκλου Βαρελτζή, Μαρίας Παπαδημητρίου και Αβρακόμης Ματζαρίδου).

Δίαιτες που επιβραδύνουν τη γνωστική έκπτωση

Επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ότι τα διατροφικά πρότυπα μπορούν να επιβραδύνουν τον ρυθμό γνωστικής έκπτωσης, υποδηλώνοντας τη διατροφή ως προληπτικό μέτρο κατά της άνοιας. Από τα αποτελέσματα συστηματικής ανασκόπησης σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων (PubMed, ScienceDirect και Web of Science) έως τις 31 Ιανουαρίου 2022, φάνηκε ότι τρεις διατροφικές παρεμβάσεις με τη μεσογειακή διατροφή, την κετογονική δίαιτα και τη δίαιτα MIND, επιβραδύνουν τον ρυθμό γνωστικής έκπτωσης. Στην ανασκόπηση συμπεριλήφθηκαν μόνο τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες, 11 μελέτες για τη μεσογειακή διατροφή, επτά μελέτες για την κετογονική δίαιτα και μία μελέτη για τη δίαιτα MIND. Η γνωστική κατάσταση των συμμετεχόντων ήταν φυσιολογική σε επτά μελέτες, 10 μελέτες περιελάμβαναν ασθενείς με ήπια γνωστική διαταραχή και δύο μελέτες περιλάμβαναν ασθενείς με νόσο Alzheimer.

«Η μεσογειακή διατροφή ήταν ευεργετική για τη σφαιρική γνωστική λειτουργία μετά από 10 εβδομάδες, η κετογονική δίαιτα είχε ευεργετικά αποτελέσματα σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, βελτιώνοντας τη λεκτική αναγνώριση, ενώ η δίαιτα MIND έδειξε οφέλη σε παχύσαρκους ασθενείς, βελτιώνοντας τη μνήμη εργασίας, τη λεκτική αναγνώριση, τη μνήμη και την προσοχή», αναφέρεται στην ανασκόπηση, με τίτλο: «Μεσογειακή διατροφή, κετογονική δίαιτα ή δίαιτα MIND για τον γηράσκοντα πληθυσμό με γνωστική έκπτωση: μια συστηματική ανασκόπηση (των Πασχάλη Δεβράνη, Αιμιλίας Βασσιλοπούλου, Βασίλειου Τσιρώνη, Παναγιώτη-Μάριου Σωτηριάδη, ΜιχαήλΧουρδάκη, Μιχάλη Αϊβαλιώτης και Μάγδας Τσολάκη).