Λοιμώδης μονοπυρήνωση: Αιτίες, συμπτώματα, μετάδοση, επιπλοκές

Η λοίμωξη είναι συχνή κυρίως στους εφήβους και τους νέους. Τα άτομα με μονοπυρήνωση εμφανίζουν ακραία κόπωση, πυρετό και πόνους στο σώμα. Οι θεραπείες μπορούν να ανακουφίσουν από τα συμπτώματα μέχρι η λοίμωξη να υποχωρήσει από μόνη της.

Τι είναι η μονοπυρήνωση;

Η μονοπυρήνωση ή λοιμώδης μονοπυρήνωση είναι μια πολύ μεταδοτική ιογενής λοίμωξη που προσβάλλει συχνότερα εφήβους και νεαρούς ενήλικες, αλλά μπορεί να προσβάλλει και παιδιά.

Οι ιοί -πιο συχνά ο ιός Epstein-Barr (EBV)- και ορισμένες λοιμώξεις προκαλούν την ασθένεια. Η μονοπυρήνωση αποκαλείται και «νόσος του φιλιού», επειδή μεταδίδεται εύκολα μέσω σωματικών υγρών, όπως το σάλιο.

Για τους περισσότερους ανθρώπους, η μονοπυρήνωση δεν είναι σοβαρή και υποχωρεί μόνη της χωρίς θεραπεία. Παρόλα αυτά, η ακραία κόπωση, οι πόνοι στο σώμα και άλλα συμπτώματα μπορεί να επηρεάσουν τη σχολική ζωή παιδιών και εφήβων, την εργασία και την καθημερινότητα. Οι άνθρωποι με μονοπυρήνωση μπορεί να αισθάνονται άρρωστοι για περίπου ένα μήνα.

Πόσο συχνή είναι η μονοπυρήνωση;

Ο ιός Epstein-Barr (EBV) που προκαλεί τη μονοπυρήνωση είναι εξαιρετικά συχνός. Περίπου το 95% των Αμερικανών προσβάλλονται από αυτή τη λοίμωξη μέχρι την ηλικία των 35 ετών. Δεν εμφανίζουν όμως όλοι όσοι έχουν τον ιό συμπτώματα μονοπυρήνωσης – μερικοί άνθρωποι είναι μόνο φορείς του ιού.

Συμπτώματα και αιτίες

Τα συμπτώματα της μονοπυρήνωσης ποικίλλουν και κυμαίνονται από πονοκεφάλους έως πρησμένους λεμφαδένες.

Ποια είναι τα συμπτώματα της μονοπυρήνωσης;

Τα συμπτώματα της μονοπυρήνωσης ποικίλλουν και μπορεί να είναι από ήπια έως πολύ σοβαρά.

Τείνουν να εμφανίζονται σταδιακά. Εάν νοσήσετε με μονοπυρήνωση, αυτό θα συμβεί πιθανότατα τέσσερις έως έξι εβδομάδες αφότου έρθετε σε επαφή με τον ιό Epstein-Barr.

Τα συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν για τέσσερις εβδομάδες ή και περισσότερο και περιλαμβάνουν:

• Ακραία κούραση (κόπωση)
• Πυρετό
• Πονόλαιμο
• Πρησμένους λεμφαδένες στο λαιμό, τις μασχάλες ή τη βουβωνική χώρα
• Πονοκεφάλους
• Απώλεια της όρεξης
• Μυϊκούς πόνους ή αδυναμία
• Εξάνθημα
• Διόγκωση σπλήνα ή ήπατος

Τι προκαλεί μονοπυρήνωση;

Ο ιός Epstein-Barr προκαλεί πάνω από το 90% των περιπτώσεων λοιμώδους μονοπυρήνωσης. Άλλοι ιοί και ορισμένες λοιμώξεις μπορεί επίσης να προκαλέσουν την ασθένεια.

Τα συμπτώματα μπορεί να αναπτυχθούν εξαιτίας:

• Αδενοϊού
• Κυτταρομεγαλοϊού (CMV)
• Ηπατίτιδας Α, ηπατίτιδας Β και ηπατίτιδας C
• Ιό απλού έρπητα (HSV)
• Ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV)
• Ερυθράς
• Τοξοπλάσμωσης

Πόσο μεταδοτική είναι η μονοπυρήνωση;

Οι ιοί που προκαλούν τη μονοπυρήνωση είναι πολύ μεταδοτικοί. Μπορείτε να τους κολλήσετε μέσω της επαφής με τα σωματικά υγρά ενός μολυσμένου ατόμου, συμπεριλαμβανομένου του σάλιου.

Αυτοί οι ιοί μεταδίδονται μέσω:

• Μεταγγίσεων αίματος
• Βήχα ή φταρνίσματος
• Φιλιού
• Κοινής χρήσης τροφίμων, ποτών ή σκευών φαγητού
• Μεταμοσχεύσεων οργάνων
• Σεξουαλικής επαφής

Είναι η μονοπυρήνωση σεξουαλικά μεταδιδόμενη λοίμωξη;

Ο ιός Epstein-Barr είναι ένας τύπος του ιού του έρπητα. Είναι διαφορετικός από τον ιό του απλού έρπητα (HSV) που προκαλεί έρπητα των γεννητικών οργάνων και του στόματος. Και οι δύο ιοί μπορούν να μεταδοθούν σεξουαλικά. Ωστόσο, ο EBV είναι πιο πιθανό να μεταδοθεί με άλλα μέσα, όπως την κοινή χρήση ποτηριού ή το φιλί.

Μπορείτε να πάθετε μονοπυρήνωση δύο φορές;

Ο ιός Epstein-Barr παραμένει στο σώμα σας σε ανενεργή μορφή ακόμη και μετά την υποχώρηση των συμπτωμάτων της μονοπυρήνωσης. Οι περισσότεροι άνθρωποι ωστόσο, αναπτύσσουν μονοπυρήνωση μόνο μία φορά.

Εάν ο EBV επανενεργοποιηθεί, σπάνια προκαλεί συμπτώματα. Μπορεί όμως εν αγνοία σας να μεταδώσετε τον επανενεργοποιημένο ιό σε άλλους. Και τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα μονοπυρήνωσης περισσότερες από μία φορές.

Ποιος μπορεί να νοσήσει με μονοπυρήνωση;

Υπάρχουν δύο κομβικά σημεία κατά τα οποία οι άνθρωποι «καλλάνε» τον EBV: στις αρχές της σχολικής ηλικίας και ξανά γύρω στην εφηβεία/νεαρή ενήλικη ζωή. Τα μικρά παιδιά συχνά δεν έχουν συμπτώματα, ενώ οι έφηβοι και τα άτομα στα 20 τους είναι πιο πιθανό να πάθουν μονοπυρήνωση. Περίπου 1 στα 4 άτομα αυτής της ηλικιακής ομάδας που προσβάλλονται από τον EBV εμφανίζουν μονοπυρήνωση, αλλά οποιοσδήποτε μπορεί να προσβληθεί, ανεξάρτητα από την ηλικία του.

Ποιες είναι οι επιπλοκές αυτής της κατάστασης;

Τα συμπτώματα της μονοπυρήνωσης τείνουν να βελτιώνονται σταδιακά σε περίπου τέσσερις εβδομάδες. Το αίσθημα κόπωσης μπορεί να παραμείνει για μήνες. Ορισμένοι άνθρωποι αδυνατούν να παρακολουθήσουν τα μαθήματα του σχολείου ή να εργαστούν καθώς αναρρώνουν.

Η διόγκωση σπλήνα είναι η μεγαλύτερη ανησυχία με τη μονοπυρήνωση σε προηγουμένως υγιή άτομα. Ο σπλήνας είναι ένα όργανο, το οποίο βοηθάει στην άμυνα του σώματος ενάντια στους παθογόνους οργανισμούς και παίζει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία καθαρισμού του αίματος.

Βρίσκεται στην άνω αριστερή μεριά της περιτοναϊκής περιοχής και περιβάλλεται από τις πλευρές. Πρόκειται για το μεγαλύτερο όργανο του λεμφικού συστήματος (μέγεθος γροθιάς ανθρώπου), το οποίο ανακυκλώνει τα παλιά ερυθρά αιμοσφαίρια, τα αιμοπετάλια και τα λευκά αιμοσφαίρια.

Συνεπώς, ο σπλήνας αποτελεί ένα πολύ σημαντικό όργανο που προστατεύει από μολύνσεις και μικρόβια που οδηγούν σε νόσους όπως είναι η πνευμονία, η μηνιγγίτιδα, κ.α.

Εάν ο σπλήνας «σκάσει», μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία στην περιοχή της κοιλιάς. Η εσωτερική αιμορραγία από ρήξη σπλήνα μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή και απαιτεί επείγουσα χειρουργική επέμβαση.

Για την αποφυγή της ρήξης σπλήνα, οι γιατροί συνιστούν να αποφεύγετε την έντονη άσκηση, τα αθλήματα επαφής και την ανύψωση αντικειμένων με μεγάλο βάρος μέχρι να νιώσετε καλύτερα.

Διάγνωση και εξετάσεις

Πώς γίνεται η διάγνωση της μονοπυρήνωσης;

Ο γιατρός θα αξιολογήσει τα συμπτώματά σας για να κάνει διάγνωση. Θα ελέγξει ιδιαίτερα για διογκωμένους λεμφαδένες στο λαιμό σας και ενδείξεις διογκωμένης σπλήνας ή ήπατος.

Οι εξετάσεις αίματος ανιχνεύουν τα αντισώματα που παράγει ο οργανισμός σας για να καταπολεμήσει τον ιό Epstein-Barr. Ο γιατρός μπορεί επίσης να ελέγξει για υψηλό αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων (λεμφοκυττάρων) που υποδεικνύουν λοίμωξη.

Διαχείριση συμπτωμάτων και θεραπεία

Πώς αντιμετωπίζεται ή θεραπεύεται η μονοπυρήνωση;

Δεν υπάρχει εμβόλιο ή θεραπεία για τη μονοπυρήνωση. Τα αντιβιοτικά και τα αντιιικά φάρμακα που σκοτώνουν άλλους ιούς δεν λειτουργούν κατά της μονοπυρήνωσης. Οι θεραπείες της μονοπυρήνωσης επικεντρώνονται στο να σας βοηθήσουν να αισθανθείτε καλύτερα ανακουφίζοντας τα συμπτώματα. Η αυτοφροντίδα μπορεί να περιλαμβάνει:

Ξεκούραση: Η μονοπυρήνωση προκαλεί ακραία κούραση. Ο ύπνος βοηθά το σώμα σας να καταπολεμήσει τη μόλυνση.

Ενυδάτωση: Πίνετε πολλά υγρά για να αποφύγετε την αφυδάτωση.

Αναλγητικά: Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα ανακουφίζουν από τον πυρετό, τη φλεγμονή, τους πονοκεφάλους και τους μυϊκούς πόνους. Αυτά τα φάρμακα περιλαμβάνουν την ιβουπροφαίνη και τη ναπροξένη. Η ακεταμινοφαίνη μπορεί επίσης να βοηθήσει.

Καταπραϋντικά για τον πονόλαιμο: Μπορείτε να κάνετε γαργάρες με αλατόνερο και να χρησιμοποιείτε παστίλιες για το λαιμό.

Αποφύγετε την άσκηση: Η σωματική δραστηριότητα μπορεί να ασκήσει υπερβολική πίεση σε ένα διογκωμένο σπλήνα, αυξάνοντας τον κίνδυνο ρήξης. Θα πρέπει να αποφεύγετε τα αθλήματα επαφής και την έντονη άσκηση όσο είστε άρρωστοι και για έως και τέσσερις εβδομάδες μετά.

Πρόληψη

Μπορεί να προληφθεί η μονοπυρήνωση;

Δεν υπάρχει εμβόλιο για τη μονοπυρήνωση. Ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγετε να κολλήσετε τους ιούς που την προκαλούν είναι η καλή υγιεινή. Μην μοιράζεστε τρόφιμα, ποτά ή σωματικά υγρά με κάποιον που πάσχει από μονοπυρήνωση ή έχει οποιαδήποτε σημάδια ιογενούς ασθένειας, όπως πυρετό, βήχα, πονόλαιμο ή κόπωση.

Πρόγνωση

Ποια είναι η πρόγνωση για τα άτομα με μονοπυρήνωση;

Τα συμπτώματα της μονοπυρήνωσης μπορεί να είναι σοβαρά. Μπορεί να επηρεάσουν προσωρινά την ικανότητά σας να ζείτε μια δραστήρια ζωή. Ευτυχώς, τα συμπτώματα αυτά βελτιώνονται σταδιακά με την κατ’ οίκον υποστηρικτική θεραπεία.

Μπορεί να εμφανίσετε παρατεταμένη κόπωση για αρκετούς μήνες. Θα πρέπει να προστατεύσετε την υγεία σας, ξεκουράζοντας το σώμα σας και πίνοντας πολλά υγρά κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Θα πρέπει επίσης να αποφεύγετε τις έντονες δραστηριότητες για να αποτρέψετε τον κίνδυνο ρήξης σπληνός.

Πότε πρέπει να επισκεφθώ γιατρό;

Θα πρέπει να συμβουλευτείτε γιατρό εάν έχετε μονοπυρήνωση και παρουσιάσετε:

• Δυσκολία στην κατάποση ή στην αναπνοή
• Ζάλη ή λιποθυμία
• Ακραία μυϊκή αδυναμία στα χέρια ή τα πόδια σας
• Έντονο σωματικό πόνο
• Επίμονο υψηλό πυρετό
• Έντονους πονοκεφάλους
• Έντονο πόνο στο άνω αριστερό τμήμα της κοιλιάς σας

Πώς επηρεάζει η μονοπυρήνωση την εγκυμοσύνη;

Οι έγκυες που αναπτύσσουν μονοπυρήνωση από EBV, συνήθως έχουν υγιή εγκυμοσύνη. Συμβουλευτείτε γιατρό εάν αναπτύξετε πυρετό, ο οποίος μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αποβολής και πρόωρου τοκετού. Ενώ υπάρχει μια μικρή πιθανότητα να μεταδώσετε τον ιό Epstein-Barr στο μωρό σας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή μετά τον τοκετό κατά τη διάρκεια του θηλασμού, τα περισσότερα μωρά δεν εμφανίζουν συμπτώματα μονοπυρήνωσης. Εάν η λοίμωξη προκλήθηκε από κυτταρομεγαλοϊό, υπάρχει πιθανότητα να επηρεάσει το βρέφος σας και θα πρέπει να το συζητήσετε με τον μαιευτήρα σας.

Με πληροφορίες από Cleveland Clinic