ΔΕΠΥ σε ενήλικες: Τα 14 σημάδια και συμπτώματα

Η αναγνώριση των σχετικών σημαδιών είναι το πρώτο βήμα προς την αποτελεσματική διαχείριση της εν λόγω διαταραχής.

Αυτό το άρθρο περιγράφει τα βασικά σημάδια και συμπτώματα της ΔΕΠΥ ενηλίκων, τη διαγνωστική διαδικασία και τις διαθέσιμες θεραπείες.

Τα 14 σημάδια και συμπτώματα της ΔΕΠΥ σε ενήλικες

Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ ενηλίκων συχνά διαφέρουν από εκείνα που παρατηρούνται στα παιδιά, εστιάζοντας περισσότερο στην εκτελεστική λειτουργία και τη συναισθηματική ρύθμιση. Παρακάτω είναι τα σημάδια που πρέπει να έχετε κατά νου:

1. Δυσκολία ιεράρχησης και οργάνωσης εργασιών: Οι ενήλικες με ΔΕΠΥ μπορεί να δυσκολεύονται να θέσουν προτεραιότητες ή να τηρήσουν προθεσμίες, συχνά νιώθοντας ότι κατακλύζονται από το πλήθος των υποχρεώσεών τους.
2. Κακή διαχείριση χρόνου: Η χρόνια καθυστέρηση ή η αδυναμία υπολογισμού του χρόνου που θα διαρκέσουν οι εργασίες είναι σύνηθες φαινόμενο.
3. Πρόβλημα κατά την έναρξη ή την ολοκλήρωση εργασιών: Η αναβλητικότητα είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της ΔΕΠΥ, με δυσκολία τόσο στην έναρξη όσο και στην ολοκλήρωση έργων.
4. Παρορμητικότητα: Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους, όπως η απότομη διακοπή συνομιλιών, η λήψη βιαστικών αποφάσεων ή η παρορμητική αγοραστική συμπεριφορά.
5. Γενικευμένο αίσθημα ανησυχίας: Ακόμα κι αν δεν είναι σωματικά υπερκινητικοί, οι ενήλικες με ΔΕΠΥ μπορεί να αισθάνονται μια εσωτερική ανησυχία ή να χρειάζεται να κινούνται συχνά.
6. Συχνές εναλλαγές της διάθεσης: Η αστάθεια της διάθεσης, συμπεριλαμβανομένης της ευερεθιστότητας και των ξαφνικών συναισθηματικών εκρήξεων, είναι ένα κοινό χαρακτηριστικό.
7. Χαμηλή ανοχή στις αποτυχίες: Ακόμα και μικρές “αναποδιές” μπορεί να οδηγήσουν σε δυσανάλογη απογοήτευση ή θυμό.
8. Λήθη: Τάση να ξεχνούν ραντεβού, προθεσμίες ή καθημερινές υποχρεώσεις, όπως η πληρωμή λογαριασμών.
9. Δυσκολία στη διαχείριση του άγχους: Οι ενήλικες με ΔΕΠΥ συχνά δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν το άγχος τους, με αποτέλεσμα να αισθάνονται ότι αισθάνονται διαρκώς καταβεβλημένοι.
10. Κακές δεξιότητες ακρόασης: Πολλοί μοιάζουν να αφαιρούνται και να σκέφτονται εντελώς άλλα πράγματα κατά τη διάρκεια συνομιλιών ή να χάνουν βασικά σημεία του τι συζητιέται εξαιτίας διαφόρων περισπασμών.
11. Δυσκολία διατήρησης της εστίασης: Οι ενήλικες με ΔΕΠΥ συχνά χάνουν την εστίαση και την προσοχή τους κατά τη διάρκεια συναντήσεων, συνομιλιών ή ακόμα και κατά την ανάγνωση.
12. Τάση να αποσπάται εύκολα η προσοχή: Μικρά ερεθίσματα, όπως ο θόρυβος του περιβάλλοντος ή οι άσχετες σκέψεις, μπορούν να εκτρέψουν γρήγορα την προσοχή από το προκείμενο.
13. Χρόνια αποδιοργάνωση: Ακατάστατοι χώροι εργασίας, χαμένα αντικείμενα ή αδυναμία διατήρησης της τάξης σε προσωπικά και επαγγελματικά περιβάλλοντα.
14. Πρόβλημα στη διατήρηση των σχέσεων: Η ΔΕΠΥ μπορεί να δημιουργεί εντάσεις μέσα σε μία σχέση λόγω παρορμητισμού, κακής ακρόασης ή λήθης, οδηγώντας σε παρεξηγήσεις ή συγκρούσεις.

Ποιες εξετάσεις χρειάζονται για τη διάγνωση της ΔΕΠΥ σε ενήλικες

Η διάγνωση της ΔΕΠΥ ενηλίκων απαιτεί ολοκληρωμένη αξιολόγηση από επαγγελματία υγείας.

• Κλινικές συνεντεύξεις: Ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό, που περιλαμβάνει πρότυπα συμπεριφοράς στην παιδική ηλικία και ερωτήσεις σχετικά με τα τρέχοντα συμπτώματα και τον αντίκτυπό τους στην καθημερινή ζωή.
• Αξιολογήσεις συμπεριφοράς: Τυποποιημένα ερωτηματολόγια όπως η Κλίμακα Αυτοαναφοράς για ΔΕΠΥ ενηλίκων (ASRS).
• Αποκλεισμός άλλων αιτιών: Καταστάσεις όπως το άγχος, η κατάθλιψη και οι διαταραχές του θυρεοειδούς μπορεί να μιμούνται τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ.
• Γενικές πληροφορίες: Στοιχεία από μέλη της οικογένειας ή στενούς φίλους μπορούν να παρέχουν πρόσθετες πληροφορίες.

Η διάγνωση συνήθως περιλαμβάνει μια διεπιστημονική προσέγγιση, με τη συμβολή ψυχιάτρων, ψυχολόγων και γιατρών πρωτοβάθμιας περίθαλψης.

Θεραπείες για τη ΔΕΠΥ σε ενήλικες

Η θεραπεία για τη ΔΕΠΥ ενηλίκων συχνά περιλαμβάνει συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής και παρεμβάσεων στον τρόπο ζωής.

Φαρμακευτικές θεραπείες

1. Διεγερτικά

• Παραδείγματα: Μεθυλφαινιδάτη, αμφεταμίνη και δεξτροαμφεταμίνη.
• Λειτουργία: Ενισχύουν την εστίαση και μειώνουν την παρορμητικότητα, αυξάνοντας τα επίπεδα ντοπαμίνης και νορεπινεφρίνης στον εγκέφαλο.

2. Μη-διεγερτικά

• Παραδείγματα: Ατομοξετίνη και γουανφασίνη.
• Λειτουργία: Χρήσιμα για άτομα που δεν μπορούν να ανεχθούν διεγερτικά ή έχουν ιστορικό κατάχρησης ουσιών.

Μη-φαρμακευτικές θεραπείες

• Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT): Επικεντρώνεται στη βελτίωση της διαχείρισης του χρόνου, των οργανωτικών δεξιοτήτων και της συναισθηματικής ρύθμισης.
• Ενσυνειδητότητα και διαλογισμός: Βοηθούν στη βελτίωση της εστίασης και στην μείωση της παρορμητικότητας.
• Τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής: Η τακτική άσκηση, η ισορροπημένη διατροφή και ο επαρκής ύπνος υποστηρίζουν τη συνολική διαχείριση των συμπτωμάτων.
• Coaching: Η καθοδήγηση -ειδικά για τη ΔΕΠΥ- μπορεί να βοηθήσει στον καθορισμό στόχων και την υπευθυνότητα.

Συχνές Ερωτήσεις

“Μπορεί η ΔΕΠΥ ενηλίκων να αναπτυχθεί αργότερα στη ζωή;”

Αν και είναι συνήθως παρούσα από την παιδική ηλικία, μπορεί να παραμείνει αδιάγνωστη μέχρι την ενηλικίωση. Τα συμπτώματα μπορεί να γίνουν πιο αισθητά καθώς αυξάνονται οι ευθύνες της ζωής.

“Σε τι διαφέρει η ΔΕΠΥ ενηλίκων από εκείνη της παιδικής ηλικίας;”

Στους ενήλικες, τα συμπτώματα συχνά εστιάζουν περισσότερο στην αποδιοργάνωση, τη διαχείριση του χρόνου και τη συναισθηματική ρύθμιση, ενώ η υπερκινητικότητα είναι πιο έντονη στα παιδιά.

“Είναι κληρονομική η ΔΕΠΥ;”

Ναι, η ΔΕΠΥ τείνει να εμφανίζεται σε οικογένειες. Η γενετική παίζει σημαντικό ρόλο, αν και συμβάλλουν και περιβαλλοντικοί παράγοντες.

“Μπορεί η άνευ θεραπείας ΔΕΠΥ να οδηγήσει σε άλλα προβλήματα υγείας;”

Ναι, η ΔΕΠΥ χωρίς θεραπεία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο άγχους, κατάθλιψης, κατάχρησης ουσιών και δυσκολιών στις προσωπικές και επαγγελματικές σχέσεις.

Σύνοψη

Η ΔΕΠΥ σε ενήλικες μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την καθημερινή ζωή, αλλά η αναγνώριση των σημαδιών και η αναζήτηση της κατάλληλης διάγνωσης και θεραπείας μπορεί να οδηγήσει σε βελτιωμένα αποτελέσματα. Είτε μέσω φαρμακευτικής αγωγής, θεραπείας ή αλλαγών στον τρόπο ζωής, η αποτελεσματική διαχείριση είναι εφικτή.

Πηγές: healthline.com, mayoclinic.org, aafp.org