Τι δεν ξέρουμε για την τσίχλα

Είτε την αγαπά κανείς είτε τη μισεί θανάσιμα, η τσίχλα δεν πρόκειται να πάει πουθενά στο άμεσο μέλλον, καθώς η βασιλεία της είναι εξασφαλισμένη.

Η πορεία της στον κόσμο μόνο εύκολη δεν ήταν όμως, καθώς από τη στιγμή που εμφανίστηκε και έγινε μόδα στις ΗΠΑ, οι πιο συντηρητικών ηθών κύριοι την έβαλαν στο στόχαστρο και έκαναν δεήσεις να εξαφανιστεί γρήγορα η «χυδαία μόδα», όπως την έλεγαν χαρακτηριστικά.

Αμ δε! Η «χυδαία μόδα» έπιασε για τα καλά, γενικεύτηκε στη Δύση και παντού λίγο πολύ και επιβίωσε ως τις μέρες μας με διάφορες μορφές και εξίσου μπόλικες λειτουργίες…

Βίβα Μέξικο!

Η τσίχλα έχει πατρίδα το Μεξικό. Στην Αμερική εισάχθηκε από τον εφευρέτη Τόμας Άνταμς το 1866, αν και δεν είχε τίποτα κοινό με αυτό που αποκαλούμε σήμερα τσίχλα. Κι αυτό γιατί δεν ήταν παρά μια καφέ μπαλίτσα από φυσική τσίχλα! Η φυσική αυτή τσίχλα προέρχεται από το ψηλό δέντρο της Κεντρικής Αμερικής, Σαποντίγια, που έχει εδώδιμους καρπούς αλλά και κορμό που περιέχει γαλακτώδη χυμό.

Το λευκό και ελαστικό αυτό κόμμι ήταν η πρώτη φυσική τσίχλα. Το χρώμα της ήταν καφετί, καθώς η ρητίνη που ανέβλυζε από τομές στον κορμό αναμειγνυόταν με σκόνη, κομμάτια φλοιού και άλλες ακαθαρσίες.

Το μάσημα της φυσικής τσίχλας ήταν αρκετά εθιστικό σε όσους την είχαν κοντά τους και οι Μεξικάνοι του έδιναν να καταλάβει. Όπως και κάθε άλλος εξάλλου πολιτισμός, μιας και ο άνθρωπος την ανακάλυψε ήδη από τη νεολιθική περίοδο της ιστορίας του!

Παρά τις προσπάθειες του πρωτοπόρου στο θέμα μας Άνταμς, αν δεν έφτανε η δεκαετία του 1890 και οι πρώτες μαζικές εισαγωγές φυσικού λάτεξ στις ΗΠΑ, η «ζαχαροπλαστική» τσίχλα δεν θα γεννιόταν ποτέ.

Η σύγχρονη τσίχλα καταφτάνει

Όταν ήρθε σε επαφή με τη φυσική τσίχλα ο Άνταμς, άρχισε να αναζητεί τρόπους αξιοποίησης του προϊόντος. Έπειτα από πάμπολλα πειράματα και εξίσου πολλές αποτυχίες και λάθη, κατέληξε πως το μεξικάνικο αγαθό ήταν καλό μόνο για μασούλημα!

Με μια επένδυση… 35 δολαρίων, ο Άνταμς έβρασε το κόμμι της Σαποντίγιας μέχρι να μαλακώσει και να γίνει σαν ζύμη. Μετά έπλασε την τσίχλα σε μπαστουνάκια, τα οποία έκοψε σε τετράγωνα κομματάκια. Τα άφησε να κρυώσουν και τα συσκεύασε. Κανένα αρωματικό δεν προστέθηκε στην πρώτη αυτή προσπάθεια εμπορικής εκμετάλλευσης της μεξικάνικης ρητίνης. Ο σκοπός ήταν αποκλειστικά το να κρατάς τις γνάθους σου απασχολημένες.

Έπρεπε να πείσει όμως τους Αμερικάνους να μασουλούν σαν μηρυκαστικά και ολίγο από μάρκετινγκ ήταν αναγκαίο. Ο Άνταμς ξαπόστειλε μεγάλες ποσότητες σε ζαχαροπλαστεία και καφετέριες, ώστε να μοιραστούν δωρεάν στον κόσμο με την αγορά οποιουδήποτε άλλου προϊόντος.

Τα παιδιά λάτρεψαν την τσίχλα από την πρώτη στιγμή και την επομένη επέστρεψαν στο μαγαζί ζητώντας κι άλλη…

Αρωματισμένη τσίχλα, καμιά σχέση με τις άλλες

Παρά το γεγονός ότι η φυσική τσίχλα του Τόμας Άνταμς τα πήγαινε ιδιαιτέρως καλά στην αγορά, ο ίδιος δεν επαναπαύτηκε στις δάφνες του. Θέλοντας να δημιουργήσει μια ακόμα μεγαλύτερη αγορά για την τσίχλα του, άρχισε να παράγει τσίχλες με γεύση.

Η πρώτη -και ιστορική, αναγκαστικά!- τσίχλα με γεύση κυκλοφόρησε το 1871. Τι γεύση είχε; Γλυκόριζα. Κι αν αυτό δεν είναι αρκετά μεγάλο από μόνο του, ο Άνταμς πρόσθεσε γεύσεις φρούτων και ξηρών καρπών στις τσίχλες του, την ίδια ώρα που έφτιαξε τους πρώτους αυτόματους πωλητές τσιχλών.

Δεν υπήρχε πια σταματημός για τον Άνταμς, ο οποίος πήρε ένα φυσικό αγαθό από το Μεξικό και το μετέτρεψε σε ακαταμάχητο γλύκισμα. Την ώρα που κρατούσε όμως τα στόματα των πιτσιρικιών του έθνους απασχολημένα, δάσκαλοι και γονείς ήταν έξω φρενών. Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, πολλοί ακόμα παρασκευαστές τσίχλας υπήρχαν στις ΗΠΑ, ρίχνοντας στην αγορά νέες γεύσεις. Όταν μάλιστα οι πρώτες διαφημίσεις βρήκαν τον δρόμο τους στον ημερήσιο Τύπο, η νέα μόδα θα ξέφευγε από κάθε λογικό πλαίσιο!

Το κακό συνήθειο των γυναικών

Δεν ήταν μόνο τα νιάτα που κόλλησαν μονομιάς και μαζικά με την τσίχλα, αλλά και οι κυρίες. Στα συντηρητικά ήθη της εποχής βέβαια, μια γυναίκα που μασουλούσε τσίχλα ισοδυναμούσε με έναν άντρα που μασούσε και έφτυνε καπνό, μια ιδιαιτέρως βάρβαρη συνήθεια δηλαδή που δεν άρμοζε σε γυναίκες της καλής κοινωνίας.

Το 1902 μάλιστα αμερικανική εφημερίδα δεν μάσησε τα λόγια της: «Αν αυτές οι γυναίκες θέλουν να μασούν, ας το κάνουν στα υπόγεια»! Και την επόμενη χρονιά οι κύριοι συσπειρώθηκαν σε μια οργάνωση κατά της τσίχλας. Κι ενώ οι γυναίκες της άρχουσας τάξης συγκρατιόνταν από τη δημόσια μάσηση τσίχλας, οι κυρίες της εργατιάς δεν ένιωθαν την ίδια ανάγκη, συγκεντρώνοντας τη μήνη της φαλλοκρατικής κοινωνίας.

Το μασούλημα τσίχλας έφτασε τελικά να θεωρείται συνήθεια «κάτω από τα όρια της αξιοπρέπειας» και καυτηριαζόταν τώρα απ’ όλους…

Η ιδιαίτερη περίπτωση του Ουίλιαμ Ρίγκλεϊ του Νεότερου

Το 1891 ο επιχειρηματίας Ουίλιαμ Ρίγκλεϊ ο Νεότερος, που πουλούσε προϊόντα για το σπίτι, άρχισε να μοιράζει δωρεάν τσίχλες με κάθε αγορά μαγειρικής σόδας. Είδε αμέσως τον εμπορικό αντίκτυπο της κίνησης και αποφάσισε να κάνει ένα μεγάλο άλμα στον τομέα της τσίχλας.

Άρχισε λοιπόν να παράγει έναν μεγάλο αριθμό τσιχλών με γεύσεις, μεταξύ αυτών και η πρώτη τσίχλα με άρωμα δυόσμου! Κι αυτό γιατί ήθελε να σπάσει το στερεότυπο πως οι τσίχλες ήταν για παιδιά και γυναίκες, επιδιώκοντας να βάλει και τους άντρες στο παιχνίδι.

Το στοίχημα το κέρδισε και με το παραπάνω, αν και η δική του ιστορία έχει και μια άλλη πτυχή. Οραματιστής καπιταλιστής καθώς ήταν, έδωσε το 1916 ανήκουστα δικαιώματα στους εργάτες του και επιδόματα με το τσουβάλι, σε μια εποχή που το εργατικό δίκαιο ήταν στα σπάργανα. Μέχρι το 1924, οι δικοί του εργάτες είχαν αργία το Σαββατοκύριακο και με τους γερούς μισθούς τους μπορούσαν να ζουν άνετα δουλεύοντας πέντε μέρες τη βδομάδα.

Η βιομηχανία τσίχλας θεωρήθηκε ό,τι πιο προοδευτικό εργατικά έβλεπε ποτέ ο κόσμος…

Πάρτι τσίχλας

Το 1904 μια νέα μόδα έπιασε εξαπίνης την Αμερική. Τα νιάτα μαζεύονταν τώρα σε σπίτια μεγάλων πόλεων για να κάνουν πάρτι τσίχλας! Για να μπεις στο πάρτι, θα έπρεπε να κουβαλάς το δικό σου πακετάκι τσίχλας, όταν και άρχιζε η πλάκα. Γιατί ο σκοπός ήταν να γίνει η τσίχλα μαλακή από το μασούλημα και κατόπιν να βγει από το στόμα και να μεταμορφωθεί σε ό,τι μπορούσε να σκεφτεί ο καθένας.

Οι έφηβοι περνούσαν λέει πολύ καλά πλάθοντας τις τσίχλες τους και τα πειράματα αυτά είχαν συχνά πυκνά άσεμνο χαρακτήρα…

Μενταγιόν τσίχλας

Τα μενταγιόν με τις φωτογραφίες ήταν εξαιρετικά δημοφιλή στη βικτοριανή εποχή, όταν οι γυναίκες φορούσαν τις εικόνες των αγαπημένων τους στον λαιμό για να τους έχουν πάντα κοντά τους. Τότε, το 1889 συγκεκριμένα, ένας κύριος σκέφτηκε το μενταγιόν τσίχλας, επιτρέποντας στον κόσμο να τριγυρνά στους δρόμους με τις μασημένες τσίχλες στον λαιμό του!

Η ιδέα δεν έπιασε μέχρι το 1913, όταν για ανεξήγητο λόγο το μενταγιόν τσίχλας έγινε ακαταμάχητο. Έμοιαζε πολύ με το παραδοσιακό μενταγιόν, μόνο που στο εσωτερικό είχε μια επίστρωση πορσελάνης για να κολλά καλύτερα η τσίχλα. Τώρα οι κυρίες μπορούσαν να μασούν την τσίχλα τους και να την αποθηκεύουν στο μενταγιόν τους όταν έβγαιναν σε δημόσιο χώρο, ώστε να την ξαναμασήσουν αργότερα στην ασφάλεια του σπιτιού τους. Δαιμόνιο;

Το αστέρι του βωβού και η τσίχλα

Η τσίχλα μπήκε κάποια στιγμή στο μεγάλο πανί και είχε ξαφνικά τη βασίλισσά της, καμιά άλλη από την ντίβα του βωβού σινεμά Φέι Τίντσερ. Μέχρι το 1916, η Φίντσερ είχε αποκτήσει το παρατσούκλι «το κορίτσι με την τσίχλα» και οι άνθρωποι τη ζήλευαν που έβγαζε τα προς το ζην μασώντας τσίχλες!

Πολύ άδικο βέβαια για την ίδια να γίνει γνωστή λόγω της τσίχλας, μιας και ήταν φοβερή κωμική ηθοποιός και σκηνοθέτιδα. Ο δημοφιλέστερος ρόλος της ήταν πάντως η Έθελ, μια κολλημένη με τις τσίχλες κοπέλα της εργατικής τάξης που ό,τι κι αν έκανε, περιστρεφόταν αναγκαστικά γύρω από την τσίχλα.

Η ίδια έγινε επίσης γνωστή γιατί ντυνόταν σαν αγόρι. Κι έτσι το 1915 δήλωσε ατάραχα: «Έχει περισσότερη πλάκα να είσαι άντρας στις ταινίες παρά να μασήσεις ένα ολόκληρο πακέτο τσίχλες»!

Ο μεγαλύτερος εχθρός της σκοτούρας

Ήταν το 1916 όταν η τσίχλα έγινε ξαφνικά «ο μεγαλύτερος εχθρός της σκοτούρας». Πλέον δεν ήταν κακιά συνήθεια των πιτσιρικιών και χυδαίο χόμπι των γυναικών της εργατικής τάξης, αλλά ένα προϊόν με αναντίρρητα ψυχολογικά οφέλη για όλο το αμερικανικό έθνος. Ακόμα και ψυχολογικές μελέτες σε σοβαρές επιθεωρήσεις κυκλοφόρησαν που όχι μόνο παίνευαν τα συναισθηματικά οφέλη της τσίχλας, αλλά τη θεωρούσαν κιόλας φάρμακο κατά της αϋπνίας και της κατάθλιψης!

Ο αρχίατρος του Δικαστηρίου Ηθών του Σικάγου είπε μεγαλόστομα πως είναι αδύνατον «να προσβάλει τον άνθρωπο που μασουλά τσίχλα η κατάθλιψη και το άγχος». Όσο λοιπόν ο άνθρωπος κρατούσε τα σαγόνια του απασχολημένα, καμιά σκοτούρα δεν θα είχε, γι’ αυτό και οι νευρολόγοι άρχισαν να συνταγογραφούν τσίχλες σε ασθενείς με ευαίσθητα νεύρα.

Ιατρική ένωση έφτασε μάλιστα στο σημείο να ισχυριστεί πως η ιατρική χρήση της τσίχλας θα έφτιαχνε τελικά «μια καλύτερη ράτσα ανθρώπων»…

Η παγκοσμιοποίηση της τσίχλας

Όταν οι ΗΠΑ κατάλαβαν ότι η μάστιγα της τσίχλας δεν θα περνούσε ποτέ, σκέφτηκαν να εξάγουν την «πανούκλα» και στον υπόλοιπο κόσμο. Σε κάποιες χώρες της Ευρώπης η τσίχλα έπιασε αμέσως, καθώς ήταν διασκεδαστική ενασχόληση και η γεύση της ήταν μέχρι τότε αχτύπητη. Αυστραλιανή εφημερίδα είπε σχετικά το 1928: «Δεν βλέπω κάποιο επιχείρημα κατά της χρήσης της τσίχλας, εκτός ίσως από τους σπαζοκέφηδες που δεν τη γουστάρουν. Οι σπαζοκέφηδες μισούν να βλέπουν τα ανθρώπινα σαγόνια να λικνίζονται χαρούμενα».

Εντωμεταξύ, στην Αγγλία επικρατούσε λαϊκός αναβρασμός από την απόφαση να απαγορευτεί η τσίχλα στους αστυνομικούς! Ακόμα και η δούκισσα του Σάδερλαντ περιφερόταν από διαδήλωση σε διαδήλωση ρωτώντας «γιατί στο καλό απαγορεύουν στην αστυνομία μας να μασά τσίχλα;». Όπως φάνηκε εντός ολίγου, πίσω από την απαγόρευση κρυβόταν η βρετανική άρχουσα τάξη που δεν έβλεπε με καθόλου καλό μάτι την αμερικανοποίηση του έθνους με δούρειο ίππο την τσίχλα…