Βουτιά στον κόσμο των παραμυθιών: Οφέλη και Θεραπευτική διάσταση

“Τα παραμύθια είναι κάτι περισσότερο από αληθινά. Όχι επειδή μας λένε πως οι δράκοι υπάρχουν, μα επειδή μας λένε πως οι δράκοι μπορούν να νικηθούν…”
G.K.Chesterton

Μια φορά και έναν καιρό, που ο ρόλος του γονέα βασίζονταν μόνο στο γονεϊκό ένστικτο, τα προβλήματα που προέκυπταν με τα παιδιά τους, είτε δε γίνονταν αντιληπτά είτε δεν ήξεραν πώς να τα αντιμετωπίσουν. Τώρα πια, η εκάστοτε δυσκολία μπορεί να βελτιωθεί εύκολα, απλά και διασκεδαστικά μέσα από την ανάγνωση ενός παραμυθιού.

Η λέξη παραμύθι προέρχεται ασφαλώς από την αρχαία ελληνική λέξη «παραμύθιον», που σήμαινε «παρηγοριά, ανακούφιση, ενθάρρυνση και αργότερα έλαβε και τη σημασία της φανταστικής ιστορίας, η οποία αποσκοπούσε στο ίδιο αποτέλεσμα».

Όλοι οι ορισμοί που δόθηκαν κατά καιρούς για το παραμύθι, υπογραμμίζουν τα στοιχεία του «μαγικού και υπερφυσικού, του απίθανου και απίστευτου περιεχομένου».

Γιατί πρέπει να διαβάζουμε παραμύθια στα παιδιά;

Η Virginia Havilant είπε: «Θα υπήρχε πλήρης στασιμότητα σ’ όλες τις επιστήμες και στη τέχνη, δίχως την αχαλίνωτη φαντασία δημιουργικών ανθρώπων που, όπως φαίνεται, επηρεάστηκαν διαβάζοντας παραμύθια στην παιδική τους ηλικία».

Τα παραμύθια:

1. Διευρύνουν τον κόσμο εμπειριών του παιδιού, δίνοντας του, ταυτόχρονα και με έναν φυσικό και αβίαστο τρόπο, σημαντικές πληροφορίες για την πολιτισμική του κληρονομιά.

2. Καλλιεργούν τη φαντασία που δίχως αυτήν δεν είναι δυνατόν να προκύψει κάτι καινούργιο και δημιουργικό.

3. Εμπλουτίζουν το λεξιλόγιο του παιδιού, ενισχύουν την αφηγηματική του ικανότητα και γενικότερα τη δυνατότητα έκφρασής του.

4. Ενδυναμώνουν την ενσυναίσθηση καθώς και την ικανότητα συγκέντρωσης του παιδιού. Το δεύτερο είναι ιδιαίτερα σημαντικό ιδιαίτερα με παιδιά που έχουν δυσκολίες διάσπασης προσοχής ή/και υπερκινητικότητας.

5. Διασκεδάζουν και δίνουν την ευκαιρία στο παιδί να έρθει σε επαφή και να διαχειρίζεται πολλά και έντονα συναισθήματα.

6. Δείχνουν τρόπους αντιμετώπισης και επίλυσης διαφόρων δύσκολων καταστάσεων και καλλιεργούν βασικές ηθικές αξίες και αρχές.

Πώς τα παραμύθια μπορούν να λειτουργήσουν θεραπευτικά;

Τα παραμύθια μπορούν να προσεγγίσουν τα παιδιά ακόμα και στις χειρότερες καταστάσεις ακόμα κι όταν έχουν αποτύχει άλλες άμεσες μορφές επικοινωνίας. Κι αυτό γιατί μιλούν με έναν ξεχωριστό τρόπο στην ψυχή και στο μυαλό των παιδιών.

Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι μας δίνουν τη δυνατότητα να αντλήσουμε πληροφορίες για τον ψυχισμό ενός παιδιού από το σχολιασμό που θα γίνει κατά τη διάρκεια και μετά τη διήγηση. Παράλληλα, κάθε παιδί συγκινείται με διαφορετικά παραμύθια και ιστορίες ανάλογα με τα προσωπικά του βιώματα. Η ερμηνεία που θα δώσει ένα παιδί στο άκουσμα ενός παραμυθιού είναι πολυδιάστατη και το εύρος μηνυμάτων που θα αποκομίσει πολλαπλό.

Συχνά, οι χαρακτήρες των παραμυθιών παρουσιάζουν ομοιότητες στη συμπεριφορά τους με ανθρώπινους χαρακτήρες, τους οποίους συναντούν τα παιδιά στην καθημερινότητά τους. Για παράδειγμα, η κακιά μάγισσα μπορεί να ισοδυναμεί με μια απειλητική μητέρα, ο δράκος μπορεί να εκφράζει έναν ευνουχιστικό πατέρα, ο γέρος σοφός μπορεί να είναι το πρότυπο ενός καλού παππού, τα τρία γουρουνάκια μπορεί να συμβολίζουν τα αδέλφια του παιδιού.

Έτσι, μαθαίνουμε για τα προσωπικά βιώματα ενός παιδιού μέσα από την ταύτιση που κάνει κάθε παιδί με έναν ήρωα της ιστορίας. Συγκεκριμένα, το παιδί ταυτιζόμενο με έναν ήρωα, είναι ελεύθερο να εκφράσει ακόμα και τα αρνητικά του συναισθήματα (αντιπάθεια, μίσος), κάτι που δεν έχει το θάρρος να κάνει απέναντι σε πρόσωπα υπαρκτά της καθημερινότητάς του. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να επέλθει η αποβολή του στρες και των ενοχών και κατά συνέπεια και η ψυχική αποφόρτιση του παιδιού.

«…μέσα απ’ αυτές τις ΛΕΞΕΙΣ εγώ μπορώ να σου δείξω τον ΔΡΟΜΟ […] Γιατί ΑΥΤΟΣ είναι Ο ΚΟΣΜΟΣ ΜΑΣ. Είμαστε φτιαγμένοι από ΙΣΤΟΡΙΕΣ…»
«Ένα παιδί από ΒΙΒΛΙΑ» των Oliver Jeffers & Sam Winston

Σίλια Χαλιώτη
Παιδαγωγός – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
6975541206
celia.chalioti@gmail.com 
IG: @celia.chalioti
FB: @School & Career Consulting