Γιατί ένα παιδί «βγάζει γλώσσα» στους γονείς του;

Είναι γεγονός ότι τα περισσότερα παιδιά “αφήνονται” περισσότερο απέναντι στους γονείς τους που νιώθουν μεγαλύτερη οικειότητα να βγάλουν ακόμα και τον “χειρότερο” εαυτό τους, καθώς αισθάνονται μεγαλύτερη ασφάλεια και εμπιστοσύνη. Έτσι, συχνά μπορούν να γίνουν ανυπάκουα, απότομα ή ακόμα και επιθετικά.

• Η σύγκρουση ως μορφή εξωτερίκευσης των συναισθημάτων θλίψης και φόβου για το παιδί: Ένας μεγάλος αριθμός αναλυτών στο χώρο της παιδοψυχολογίας υποστηρίζει, ότι πολλές φορές τα παιδιά μιλούν σκληρά στους γονείς τους, επειδή κατά βάθος αισθάνονται θλιμμένα και συμπεριφέρονται με ακρότητα απέναντί τους, επειδή στην πραγματικότητα νιώθουν ανασφάλεια και φόβο. Με λίγα λόγια, φαίνεται, πως τα παιδιά χρησιμοποιούν την ανυπακοή ως άμυνα, η οποία τα προστατεύει ενάντια στη ματαίωση και στην απογοήτευση. Μάλιστα, αξίζει να αναφερθεί, ότι η αντιδραστικότητα συναντάται συχνότερα στα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση. Τα παιδιά αυτά, επειδή συνήθως αισθάνονται ανίσχυρα απέναντι στους κανόνες και στις προσδοκίες των γονέων τους, προσπαθούν να κερδίσουν με έμμεσο τρόπο την αναγνώριση τους, μέσω της επιβολής τους.

• Η ανυπακοή ως πρότυπη μορφή δράσης:Ο τρόπος που οι γονείς συμπεριφέρονται προς τα παιδιά τους ας μην ξεχνάμε πως και αντιγράφεται από αυτά αλλά και μιμείται. Έτσι, οι γονείς οφείλουν να είναι συνεπείς στα όρια που θέτουν στο παιδί. Για παράδειγμα, δεν πρέπει τη μία στιγμή να του επιτρέπουν να δει τηλεόραση μέχρι αργά το βράδυ και την άλλη να του το απαγορεύουν. Αντιθέτως, θα πρέπει να του θέτουν ξεκάθαρους περιορισμούς και να τους τηρούν. Επίσης, αν οι γονείς έχουν μεταξύ τους ένα κλίμα συγκρουσιακό και χρεωστικό, χωρίς υπομονή και συγκαταβατική διάθεση, είναι πολύ πιθανό το παιδί τους να μιμηθεί απλά τη …δική τους ανώριμη συμπεριφορά, όχι μόνο προς εκείνους, αλλά και στις δικές του σχέσεις.

• Οι μέτριες αντιπαραθέσεις ως σημάδι υγιούς συναισθηματικής ανάπτυξης του παιδιού: Αρκετές έρευνες υποστηρίζουν ότι τα περισσότερα παιδιά στη διάρκεια της μετάβασης από την προσχολική (2 μηνών έως 5 ετών) στην παιδική ηλικία (άνω των 6 ετών), αισθάνονται μια εσωτερική ανάγκη να ανεξαρτητοποιηθούν από τους γονείς τους. Αποτέλεσμα, να διεκδικούν, είτε άμεσα είτε έμμεσα, την αυτονομία στις αποφάσεις και στη συμπεριφορά τους. Ένας λοιπόν τρόπος είναι η αντιπαράθεση με τους γονείς, χρησιμοποιώντας μάλιστα πολλές φορές, αρκετά σκληρό λεξιλόγιο για την ηλικία τους. Οι γονείς λοιπόν θα ήταν καλό να ενημερωθούν και να εξασκηθούν κατάλληλα, έτσι ώστε να μπορούν να διαχειρίζονται με ψυχραιμία αυτού του είδους τις συγκρούσεις, χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο την ψυχική υγεία του παιδιού, αλλά και την μεταξύ τους σχέση.

Ποια θα πρέπει να είναι η στάση των γονέων;

• Αρχικά, εξηγήστε με σαφήνεια στο παιδί, ποιες από τις αντιδράσεις του εκφράζουν ασέβεια και γιατί είναι σημαντικό να αλλάξει συμπεριφορά του και να ακολουθήσει αυτό που του προτείνετε (προσπαθήστε να του παρέχετε επαρκή και πειστικά κίνητρα).
• Μην θεωρείτε δεδομένη την αντιδραστικότητα του παιδιού σας, σε οποιοδήποτε ηλικιακό στάδιο και αν βρίσκεται. Προσεγγίστε το και προσπαθήστε να διερευνήστε για ποιο λόγο συμπεριφέρεται με επιθετικότητα απέναντι σας.
• Παρατηρήστε πότε το παιδί σας είναι περισσότερο αρνητικά προσκείμενο απέναντι σας. Σε τι είδους καταστάσεις; Στο σπίτι ή όταν επιστρέφει από το σχολείο; Όταν είσαστε οι δυο σας ή όταν είναι παρόντα τα αδέλφια του (ή άλλα παιδιά); Όταν σας βλέπει απασχολημένους; Όταν του ζητάτε να κάνει μία αλλαγή στο πρόγραμμα του; Προσπαθήστε να καταλάβετε, ποιες συνθήκες κάνουν το παιδί σας να αισθάνεται μεγαλύτερη μοναξιά ή φόβο.
• Τέλος, προσπαθήστε να εντοπίσετε και να ελέγξετε πρώτα τον δικό σας θυμό ή τα τυχόν απότομα ξεσπάσματα σε συναισθηματικό επίπεδο παρουσία του παιδιού σας.

Μαρίνα Μόσχα
Ψυχοθεραπεύτρια, Συνεργάτης του Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας του Θάνου Ασκητή