Διαδικτυακό grooming: Tι είναι και πώς θα προφυλαχθούν τα παιδιά

Τα τελευταία χρόνια τα παιδιά εξοικειώνονται ολοένα και από μικρότερη ηλικία με το διαδίκτυο και τους υπολογιστές. Την περίοδο της πανδημίας δε, ο χρόνος πλοήγησης στο διαδίκτυο αυξήθηκε όπως και συνολικά ο χρόνος μπροστά από οθόνες (υπολογιστής, τάμπλετ, κινητό τηλεόραση). 

Τα οφέλη του διαδικτύου είναι αναμφίβολα πολλά. Εξίσου πολλοί και αξιοσημείωτοι όμως είναι και οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν. Ένας από αυτούς είναι και το online ή διαδικτυακό grooming το οποίο την τελευταία επταετία ιδιαίτερα, έχει διαδοθεί σημαντικά και στη χώρα μας.

Τι είναι το grooming;

Ο όρος grooming χρησιμοποιείται για να περιγράψει την προσέγγιση ενός παιδιού από έναν ενήλικα με σκοπό την σεξουαλική αποπλάνησή του.  Το online grooming έχει τον ίδιο σκοπό, διαφέρει όμως ως προς το ότι η αρχική προσέγγιση του παιδιού γίνεται διαδικτυακά. Σε αυτήν την περίπτωση ο θύτης μπορεί να προσεγγίζει τα θύματά του πολύ πιο εύκολα, γρήγορα, χωρίς να εκτεθεί σε κοινή θέα.

Η «αποπλάνηση» µέσω διαδικτύου είναι ένα έγκληµα που τιµωρείται αυστηρά σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Μπορεί να συµβεί σε όλους τους ιστοχώρους που είναι πολύ δηµοφιλείς στους εφήβους και στα παιδιά όπως στα διαδικτυακά παιχνίδια, στα κοινωνικά δίκτυα (π.χ. facebook, stardoll), στα δωµάτια συνοµιλίας (chat rooms) κ.λπ.

Πώς γίνεται το grooming;

Κάποιοι διαδικτυακοί groomers µπορεί να προσποιούνται ότι είναι συνοµίληκοι µε τα παιδιά (π.χ. βάζοντας ψεύτικη φωτογραφία προφίλ και δηλώνοντας ψευδή ηλικία). Επιπλέον, συνήθως έχουν γνώσεις στο να χειρίζονται ψυχολογικά και συναισθηµατικά τα παιδιά (π.χ. σε περιπτώσεις εφήβων γνωρίζουν την εφηβική γλώσσα και τον εφηβικό τρόπο σκέψης) και γι’ αυτό µπορεί να χρησιµοποιούν διάφορες τεχνικές προκειµένου να αποκτήσουν αρχικά την εµπιστοσύνη του εφήβου. Ωστόσο, ο θύτης δεν είναι απαραίτητα πάντα κάποιος άγνωστος. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου μπορεί να ανήκει στο στενό περιβάλλον της οικογένειας για αυτό και οι γονείς πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί.

Η διαδικτυακή αποπλάνηση του παιδιού συνήθως γίνεται σε τρία στάδια:

• Σταδιο 1ο – Προσέγγιση: Στο πρώτο στάδιο γίνεται η προσέγγιση του παιδιού από τον θύτη. Σε κάποιες περιπτώσεις ο θύτης παραμένει ανώνυμος, ενώ σε άλλες παριστάνει ότι είναι κάποιος άλλος, είτε συνομήλικος του παιδιού, είτε ένας γνωστός ή συγγενής.
• Στάδιο 2ο – Δημιουργία σχέση εμπιστοσύνης: Αφού κάνει την πρώτη επαφή, ο θύτης προσπαθεί να έρθει πιο κοντά στο παιδί και να δημιουργήσει μία σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ τους.
• Στάδιο 3ο – Επίτευξη στόχου: Σε αυτό το στάδιο, ο θύτης πλησιάζει στην επίτευξη του στόχου του. Επιδιώκει είτε κάποια κατ’ ιδίαν συνάντηση με το παιδί με απώτερο σκοπό την σεξουαλική κακοποίηση είτε του ζητά να κάνει συγκεκριμένα πράγματα σεξουαλικού περιεχομένου μέσω βίντεο ή φωτογραφιών.

Ας δούµε ένα παράδειγµα

Ο Γιώργος είναι 16 ετών. Εδώ και έξι µήνες µιλάει µε µια συνοµίληκή του σε µια πολύ διάσηµη σελίδα κοινωνικής δικτύωσης. Η γνωριµία τους έγινε τυχαία όταν αυτή του έκανε πρόταση φιλίας και ο Γιώργος χωρίς δεύτερες σκέψεις το αποδέχτηκε µιας και είχαν και κοινούς φίλους (άλλωστε πίστευε ότι ήταν συνομήλικη και φαινόταν αρκετά ενδιαφέρουσα). Το κορίτσι δεν έµενε στην Ελλάδα και η συνοµιλία τους γινόταν κυρίως στα Αγγλικά. Έκτοτε µιλούσαν διαρκώς. Σταδιακά ο Γιώργος άρχιζε να την εµπιστεύεται πολύ. Της εκµυστηρευόταν όλες τις σκέψεις, τα συναισθήµατα και τους προβληµατισµούς του, ενώ εκείνη φαινόταν ότι ενδιαφερόταν πολύ για εκείνον. Έλεγαν ότι ήταν αδερφές ψυχές γιατί ταίριαζαν τόσο πολύ. Μάλιστα, είχαν κανονίσει και συνάντηση σε µια χώρα της Ευρώπης όταν θα ενηλικιωνόντουσαν. Αφού ο Γιώργος δυσκολευόταν οικονοµικά, το κορίτσι θα κάλυπτε το εισιτήριό του. Όταν κάποια στιγµή εκείνη του ζήτησε να της στείλει κάποιες πιο προσωπικές φωτογραφίες για να.. γνωριστούν καλύτερα, ο Γιώργος τις έστειλε χωρίς ίχνος υποψίας. Στη συνέχεια και αφού πέρασαν 2 χρόνια αποδείχτηκε ότι το κορίτσι ήταν ένας ενήλικας που είχε σκοπό την εκµετάλλευση νέων παιδιών!

Οι αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού

Η συμπεριφορά του παιδιού που έχει πέσει θύμα grooming είναι πολύ πιθανό να παρουσιάσει κάποιες αλλαγές.

Σύμφωνα με το internetmatters.org, σε αυτές τις περιπτώσεις τα παιδιά:

• περνούν περισσότερο χρόνο στο διαδίκτυο από ότι πριν
• επιδιώκουν την απομόνωση
• έχουν μεταπτώσεις στη διάθεσή τους
• προσπαθούν να κρατήσουν κρυφές τις σελίδες που επισκέπτονται ή την οθόνη του υπολογιστή

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς

Η πρόληψη είναι πάντα η καλύτερη αντιμετώπιση, για αυτό: 

• Είναι σημαντικό να παραμείνετε ενημερωμένοι για την ασφάλεια των παιδιών στο διαδίκτυο και τους κινδύνους που υπάρχουν.
• Εξίσου σημαντικό είναι να έχετε τη γενική εποπτεία σε θέματα που αφορούν το ίντερνετ, όπως να γνωρίζετε τα διαδικτυακά παιχνίδια που παίζει το παιδί, τις ιστοσελίδες που επισκέπτεται και τις κοινωνικές πλατφόρμες που χρησιμοποιεί.
• Εξηγήστε στο παιδί ότι είναι επικίνδυνο να συνομιλεί με άτομα που δε γνωρίζει ακόμα κι αν αυτό γίνεται μέσω διαδικτύου και όχι τετ-α-τετ.
• Χτίστε με το παιδί μία σχέση εμπιστοσύνης, ώστε εκείνο να νιώθει άνετα να συζητήσει μαζί τους ό,τι το απασχολεί. Πολύ σημαντικό είναι να έχετε τα μάτια σας ανοιχτά για τυχόν αλλαγές που θα παρουσιάσει στη συμπεριφορά του.
• Προτιμήστε να έχετε τον υπολογιστή σε κοινή θέα όπου θα μπορείτε κι εσείς να βλέπετε τη χρήση που κάνει στο διαδίκτυο.
• Εάν χρησιμοποιεί tablet ή κινητό, ελέγχετε αρκετά συχνά το ιστορικό για να δείτε τις ιστοσελίδες που επισκέπτεται.

Συμβουλές για εφήβους

Τα παιδιά στην εφηβεία είναι πιο ανεξάρτητα. Έχουν την τάση να απομονώνονται περισσότερο και επιζητούν την ιδιωτικότητά τους. Σας γονείς μπορείτε να τα συμβουλέυσετε τα εξής:

• Θυµόµαστε πάντα ότι είναι εύκολο στο Διαδίκτυο να πει κάποιος ψέµατα για το ποιος πραγµατικά είναι.
• Ας είµαστε προσεκτικοί ποιους αποδεχόµαστε να γίνουν “φίλοι” και µε ποιους µιλάµε στο Διαδίκτυο.
• Χρησιµοποιούµε τις ρυθµίσεις απορρήτου στους ιστοχώρους που επισκεπτόµαστε. Προσαρµόζουµε τις ρυθµίσεις, έτσι ώστε να µη βλέπουν όλοι το προφίλ µας ή τις φωτογραφίες µας!
• Δε βάζουµε προκλητικά ονόµατα (username) στο προφίλ µας.
• Δεν κανονίζουµε ΠΟΤΕ συναντήσεις µε ανθρώπους που στην ουσία δεν γνωρίζουµε, ακόµα και αν έχουµε γίνει “φίλοι” στο Διαδίκτυο.
• Δεν ανταλλάσουµε ευαίσθητες προσωπικές πληροφορίες ή ακατάλληλα βίντεο και φωτογραφίες. Μπορούν να µείνουν για πάντα στο Διαδίκτυο και να διανεµηθούν στον οποιονδήποτε!
• Δε δελεαζόµαστε ποτέ από τα χρήµατα και τα δώρα. Ακόµα και αν κάποιος σε πληρώσει για να κάνεις κάτι ακατάλληλο, παραµένει να είναι κακοποίηση.
• Ζητάµε τη συµβουλή και την υποστήριξη κάποιου ενήλικα που ξέρουµε ότι µας αγαπάει και που εµπιστευόµαστε (π.χ. γονέα, καθηγητή). Ακόµα και αν νιώθουµε άσχηµα γι΄αυτό όπως ντροπή, φόβο (ότι θα µου στερήσουν την πρόσβαση στο Διαδίκτυο ή ότι θα µου φερθούν άσχηµα), ή και ενοχές (ότι θα στεναχωρήσω πολύ τους γονείς µου), θυµάµαι ότι η σωµατική µου και η ψυχική µου ακεραιότητα είναι προτεραιότητα και οφείλουµε εγώ και οι γονείς µου να την προστατεύουµε.
• Έχουµε στο νου µας ότι ακόµα και αν ο συνοµιλητής µας στο Διαδίκτυο είναι πραγµατικά αυτός που φαίνεται (π.χ. τον έχουµε δει σε web camera), υπάρχει πάντα η πιθανότητα να είναι µέλος ενός κυκλώµατος (δόλωµα) που εκµεταλλεύεται παιδιά.
• Σε κάθε περίπτωση δεν ενδίδουµε σε κανένα εκβιασµό και θυµόµαστε ότι µπορούµε να απευθυνθούµε και στους παρακάτω φορείς: Safeline.gr: Ελληνική Ανοιχτή Γραµµή για το παράνοµο περιεχόµενο στο Διαδίκτυο (www.safeline.gr ) του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου Στις κατά τόπους εισαγγελικές υπηρεσίες Στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήµατος

^{Πηγή: www.help-line.gr / internetmatters.org}