Καρκίνος τραχήλου της μήτρας: Πρόληψη, διάγνωση και αντιμετώπιση

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ένα είδος γυναικολογικού καρκίνου, που έχει γίνει σχετικά σπάνιο σε χώρες, όπου οι γυναίκες κατά τεκμήριο παρακολουθούνται τακτικά από γυναικολόγο.

Στα πλαίσια του προληπτικού γυναικολογικού ελέγχου εκ του τραχήλου της μήτρας λαμβάνεται επίχρισμα (δείγμα), το οποίο εξετάζεται από κυτταρολόγο μετά από τη χρώση του κατά Παπανικολάου (το γνωστό μας test Παπανικολάου). Εκ της εξέτασης αυτής ελέγχεται το ενδεχόμενο ύπαρξη στους ιστούς προκαρκινικών αλλοιώσεων, σημείων δηλαδή κυτταρικής βλάβης, που ενίοτε εξελίσσεται σε πραγματικό καρκίνο.

Σε περίπτωση εντοπισμού τέτοιων βλαβών, λαμβάνονται τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα, τα οποία περιλαμβάνουν την υποβολή της γυναίκας σε περαιτέρω έλεγχο δια κολποσκόπησης και ενδεχομένως σε HPV-DNA test.

Ανάλογα με τα αποτελέσματα των εξετάσεων αυτών, ενδέχεται να συστηθούν θεραπευτικά μέσα, όπως η κρυοπηξία, το laser, ή η κωνοειδής εκτομή του τραχήλου της μήτρας.

Καίτοι η συχνότητα του τραχήλου της μήτρας έχει δραματικά μειωθεί εν σχέσει με το παρελθόν, αυτός ακόμα και σε χώρες, όπου η προληπτική ιατρική έχει αναπτυχθεί οργανωμένα, δεν έχει εξαφανιστεί τελείως. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων αφορά κυρίως γυναίκες, που παραμελούν τον τακτικό προληπτικό έλεγχο. Αντίθετα, σε χώρες, στις οποίες δεν δίνεται η δέουσα προσοχή στην πρόληψη, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας παραμένει συχνός.

Όλα τα μέτρα, που αναφέραμε ανωτέρω, θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν «παθητικά» μέτρα πρόληψης. Με αυτά προσπαθούμε να εντοπίσουμε προκαρκινικές αλλοιώσεις, οπότε, η όποια θεραπευτική παρέμβαση τελικά χρειαστεί είναι συνήθως περιορισμένης έκτασης και υψηλής αποτελεσματικότητας. Σήμερα όμως διαθέτουμε και ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό μέσο «ενεργητικής» πρόληψης: το εμβόλιο κατά του HPV.

Χάρη στο εμβόλιο αυτό ο οργανισμός της γυναίκας «προετοιμάζεται» να αντιμετωπίσει «ενεργητικά» ενδεχόμενη λοίμωξη από τα υψηλού κινδύνου στελέχη του ιού αυτού. Έτσι μειώνεται ακόμα και αυτή η πιθανότητα εκδήλωσης προκαρκινικών αλλοιώσεων επί του τραχήλου.

Δια επιστημονικών στοιχείων, που συνελέχθησαν μετά από πολλά χρόνια ευρείας διάθεσης του εμβολίου αυτού επιβεβαιώθηκε έτι περαιτέρω η γνωστή αποτελεσματικότητά του. Αντίθετα, οι όποιες ανησυχίες περί ενδεχομένης μείωσης της γονιμότητας ένεκα του εμβολιασμού διαψεύσθηκαν πανηγυρικά.

Βέβαια, θα πρέπει να τονίσουμε, πως ο έγκαιρος και πλήρης εμβολιασμός της γυναίκας σε εφηβική ηλικία, δεν την απαλλάσσει από την τακτική της υποβολή σε test Παπανικολάου και σε γυναικολογικό έλεγχο γενικότερα. Έτσι ακόμα και η εμβολιασμένη έναντι του HPV νέα γυναίκα, συνιστάται να ξεκινήσει να υποβάλλεται στις εξετάσεις αυτές στην ενδεδειγμένη ηλικία.

Πώς γίνεται η διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας;

Η διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας ξεκινά από τα ενδεχόμενα συμπτώματα, που σχετίζονται με την παρουσία του.

Στα αρχόμενα στάδια της νεοπλασίας κατά κανόνα δεν υφίσταται χαρακτηριστική σχετική συμπτωματολογία. Τα πρώτα συμπτώματα αρχίζουν να εκδηλώνονται, όταν ο όγκος έχει μεγαλώσει αρκετά ή η νόσος έχει εξαπλωθεί σε ιστούς πέραν του τραχήλου της μήτρας.

Τέτοια συμπτώματα είναι:

• Κολπική αιμόρροια. Η αιμόρροια αυτή ενδέχεται να εμφανίζεται μετά από σεξουαλική επαφή, μετά την εμμηνόπαυση ή μεταξύ των περιόδων. Η ροή της περιόδου ενδέχεται να είναι αυξημένη ή να διαρκεί περισσότερο του συνήθους. Σε κάποιες περιπτώσεις η κολπική αιμόρροια ενδέχεται να εκδηλωθεί και μετά από κολπικές πλύσεις.
• Ασυνήθης ροή κολπικών υγρών, η οποία ενδέχεται να εμφανίζεται μεταξύ περιόδων ή μετά την εμμηνόπαυση, ενώ συχνά τα υγρά είναι αναμεμιγμένα με αίμα.
• Δυσπαρευνία (πόνος στη σεξουαλική επαφή)
• Διάχυτο άλγος στην περιοχή της λεκάνης

Συμπτώματα, τα οποία συνδέονται συνήθως με σημαντική εξάπλωση της νόσου είναι:

• Οίδημα στα κάτω άκρα
• Δυσκολίες στην ούρηση ή στην αφόδευση
• Αιματουρία

Επί παρουσίας τέτοιου είδους συμπτωματολογίας επιβάλλεται η επίσκεψη στο θεράποντα γυναικολόγο το συντομότερο δυνατόν.

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων καταρχάς θα συστηθεί η λήψη βιοψίας από τον τράχηλο στα πλαίσια κολποσκόπησης ή κωνοειδούς εκτομής. Δια της εξέτασης του δείγματος από παθολογοανατόμο θα τεθεί και η τελική διάγνωση καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

Στη συνέχεια και ανάλογα με την κλινική εικόνα της ασθενούς και τη συμπτωματολογία, θα συστηθεί και περαιτέρω έλεγχος ο οποίος κατά περίπτωσιν περιλαμβάνει:

• Ακτινογραφία θώρακος για τον έλεγχο μεταστάσεων στους πνεύμονες
• Αξονική τομογραφία
• Μαγνητική τομογραφία
• Τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (το PET scan)
• Κολονοσκόπηση
• Κυστεοσκόπηση
• Ενδοφλέβια πυελογραφία

Δια του ελέγχου αυτού θα γίνει εκτίμηση του σταδίου της νόσου, δηλαδή, το πόσο έχει αυτή εξαπλωθεί.

Θεραπεύεται ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας;

Η επιλογή της θεραπείας εξαρτάται από το στάδιο της νόσου, όπως αυτό καθορίστηκε από τις εξετάσεις. Η αντιμετώπιση κατά περίπτωσιν περιλαμβάνει χειρουργική επέμβαση, ακτινοβολία και χημειοθεραπεία.

Σε όσο πρωιμότερο στάδιο γίνει η διάγνωση της νεοπλασίας, τόσο αποτελεσματικότερη είναι και η θεραπεία.

Στοιχεία του άρθρου αυτού αντλήθηκαν από τον ιστότοπο της Αμερικανικής Εταιρείας για τον Καρκίνο (American Cancer Society)

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr