Οιδιπόδειο σύμπλεγμα: Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς

Ο όρος «οιδιπόδειο σύμπλεγμα» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Σίγκμουντ Φρόιντ στη θεωρία του για τα ψυχοσεξουαλικά στάδια ανάπτυξης του ατόμου για να περιγράψει την ερωτική ή εχθρική επιθυμία που αισθάνεται ένα παιδί για τους γονείς του.

Πότε εμφανίζεται το οιδιπόδειο σύμπλεγμα και ποια τα συμπτώματα;

Μέχρι και την ηλικία των δύο με τριών ετών, τα παιδιά ανεξαρτήτως φύλου, είναι περισσότερο προσκολλημένα στη μητέρα τους. Από τα δύο με τρία έτη κι έπειτα, είναι πιο ανεξάρτητα κι έχουν τα πρώτα προσεξουαλικά ερεθίσματα. Μπαίνουν δηλαδή σε μία άλλη φάση, την οποία ο Φρόιντ ονομάζει «φαλλική περίοδο».

Κατά τη φαλλική περίοδο, το παιδί αισθάνεται ανταγωνισμό προς τον γονιό του αντίθετου φύλο και διεκδικεί ερωτικά τον γονιό του ίδιου φύλου. Έτσι, τα αγόρια ζηλεύουν και ανταγωνίζονται τον πατέρα και διεκδικούν τη μητέρα, ενώ τα κορίτσια ανταγωνίζονται τη μητέρα και έλκονται περισσότερο από τον πατέρα.

Τα παραπάνω μπορεί να εκφραστούν με ποικίλες συμπεριφορές. Για παράδειγμα, το κορίτσι μπορεί να φιλήσει τον μπαμπά στο στόμα ή να θέλει να κάθεται συνέχεια στα πόδια του, το αγόρι να αγγίξει το στήθος της μητέρας κ.α. Οι συμπεριφορές αυτές ωστόσο, βιώνονται από το παιδί με έναν αθώο και παιδικό τρόπο.

Πώς επηρεάζει το οιδιπόδειο σύμπλεγμα την ανάπτυξη του παιδιού σύμφωνα με τον Φρόιντ;

Σύμφωνα με τον Φρόιντ το οιδιπόδειο σύμπλεγμα είναι αυτό που καθορίζει τις ερωτικές σχέσεις που θα αναπτύξει το παιδί στο μέλλον. Το αγόρι αναγνωρίζει για πρώτη φορά τη σεξουαλικότητά του και το κορίτσι τη θηλυκότητά του.

Όταν το σύμπλεγμα αυτό ξεπεραστεί, το παιδί θα έχει πλέον συνειδητοποιήσει ότι τα δύο φύλα είναι διαφορετικά. Αξίζει να αναφέρουμε ότι κατά τη σύγχρονη ψυχολογία, το οιδιπόδειο σύμπλεγμα είναι ένα φυσιολογικό στάδιο από το οποίο περνάει κάθε παιδί, παρόλο που δεν γίνεται πάντα αντιληπτό και συμβάλει στη δόμηση της προσωπικότητας του παιδιού.

Πώς καταλαβαίνουμε ότι το παιδί έχει ξεπεράσει το οιδιπόδειο σύμπλεγμα;

Το οιδιπόδειο σύμπλεγμα διαρκεί περίπου μέχρι την ηλικία των πέντε ετών και λύνεται όταν το παιδί νιώθει περισσότερη ταύτιση με τον γονέα του ίδιου φύλου, παρά ανταγωνισμό. Το αγόρι βιώνει αυτό που επιστημονικά λέγεται «άγχος ευνουχισμού» και αντίστοιχα το κορίτσι «φθόνο του πέους». Και στις δύο περιπτώσεις, από τις κύριες ενδείξεις ότι το παιδί έχει ξεπεράσει το οιδιπόδειο σύμπλεγμα είναι η εκδήλωση ντροπής.

Οιδιπόδειο σύμπλεγμα στα αδέρφια

Κατά τη φαλλική περίοδο, εκτός από το γονέα αντίθετου φύλου, το παιδί ενδέχεται να έχει ανταγωνιστική συμπεριφορά και προς τα αδέρφια του. Σύμφωνα με την Άννα Φρόιντ, ένα μικρό παιδί θεωρεί τα αδέρφια του «εχθρούς» και τα φθονεί. Έτσι, εάν το παιδί είναι στην ηλικία που δεν έχει ξεπεράσει το οιδιπόδειο σύμπλεγμα, νιώθει θυμό και ζήλια όταν το μικρότερο συνήθως αδερφάκι του, έχει την προσοχή του γονέα αντίθετου φύλου.

Ο μύθος του Οιδίποδα από τον οποίο πήρε το όνομά του το Οιδιπόδειο σύμπλεγμα

Τον όρο, «οιδιπόδειο σύμπλεγμα» εμπνεύστηκε ο Φρόιντ από τον μύθο του Οιδίποδα. Σύμφωνα με την μυθολογία, ο Οιδίποδας εγκαταλείφθηκε από τους γονείς του, Λάιο και Ιοκάστη, την ημέρα που γεννήθηκε λόγω ενός χρησμού που έλεγε ότι θα σκότωνε τον πατέρα του και θα παντρευόταν τη μητέρα του. Μετά από χρόνια, και όταν πια ο Οιδίποδας ήταν ενήλικας, εγκατέλειψε τους θετούς του γονείς. Σε ένα ταξίδι του, συνάντησε τον γέροντα πια Λάιο και τον σκότωσε για να παντρευτεί τη γυναίκα του, όπως και έκανε. Αυτό που δε γνώριζε ήταν ότι η γυναίκα αυτή, η Ιοκάστη, ήταν και η πραγματική του μητέρα. Όταν έμαθε ει είχε κάνει εν αγνοία του και για να τιμωρήσει τον εαυτό του, αυτοτυφλώθηκε.