Συμβουλές για γονείς: Μεγαλώνοντας παιδιά με κριτική σκέψη

Καθημερινά τα παιδιά βομβαρδίζονται με πληροφορίες και εικόνες. Είτε βρίσκονται στο σχολείο, είτε σερφάρουν στο διαδίκτυο, είτε συνομιλούν με τους φίλους τους, είναι σημαντικό να αξιολογούν τι ακούνε και βλέπουν ώστε να διαμορφώσουν τις δικές τους απόψεις και την δική τους προσωπικότητα. Η κριτική σκέψη είναι το θεμέλιο της εκπαίδευσης και ένα σημαντικό εφόδιο ζωής.

Τι είναι η κριτική σκέψη

Με τον όρο κριτική σκέψη εννοούμε την ικανότητα αξιολόγησης και ανάλυσης πληροφοριών προκειμένου να καταλήξουμε εάν είναι έγκυρες, σημαντικές ή εάν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Η κριτική σκέψη παίζει καθοριστικό ρόλο στις απόψεις και τα πιστεύω ενός ανθρώπου αλλά και στην αξιολόγηση των σχέσεων με του υπόλοιπους γύρω του.

«Η κριτική σκέψη μπορεί επίσης να σχετίζεται με την διαχείριση σύνθετων προβλημάτων και την ανάπτυξη ξεκάθαρων λύσεων» αναφέρει η ψυχοθεραπεύτρια Amy Morin. Είναι επίσης καθοριστική για την λήψη αποφάσεων και για να θέσει το παιδί στόχους για το μέλλον.

Γιατί είναι η κριτική σκέψη σημαντική;

Σύμφωνα με έρευνα του PISA (Programme for International Student Assesment) στην οποία συμμετείχαν παιδιά ηλικίας 15 ετών από 44 διαφορετικές χώρες, περισσότεροι από 1 στους 6 μαθητές στην Αμερική αδυνατούν να λύσουν προβλήματα που απαιτούν την κριτική σκέψη. Επίσης, σύμφωνα με τους ερευνητές, τα παιδιά που δεν έχουν αυτές τις δεξιότητες έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν προβλήματα συμπεριφοράς.

Επίσης, τα παιδιά που δεν έχουν κριτική σκέψη, δεν σκέφτονται προσεκτικά αναφέρει η ψυχολόγος και εκπαιδευτικός Amanda Pickerill: «To να μη σκέφτονται προσεκτικά (και κριτικά) μπορεί να οδηγήσει σε παρερμηνεία πληροφοριών και οι εσφαλμένες πληροφορίες μπορεί να οδηγήσουν σε προβλήματα στο σχολείο, την εργασία και τις διαπροσωπικές σχέσεις».

Μεγαλώνοντας παιδιά με κριτική σκέψη

Τα παιδιά με κριτική σκέψη είναι παιδιά πιο ανεξάρτητα και με πιο ισχυρή αυτοπεποίθηση. Τι μπορείτε να κάνετε λοιπόν;

Γίνετε πρότυπο

Τα παιδιά αντιγράφουν συμπεριφορές των γονιών τους. Εάν λοιπόν εσείς έχετε κριτική σκέψη και με αυτήν φιλτράρετε πληροφορίες στις οποίες εκτίθεστε καθημερινά, εξηγήστε στο παιδί την ροή της σκέψης σας και πώς καταλήγετε σε κάποιο συμπέρασμα. Το παιδί έτσι θα καταλάβει στην πράξη πώς θα σκέφτεται κριτικά και θα το εφαρμόσει σταδιακά και στην δική του καθημερινότητα.

Παίξτε μαζί

Τα παιδιά μαθαίνουν συνεχώς μέσα της διαδικασία δοκιμής και σφάλματος και το παιχνίδι είναι μία εξαιρετική δραστηριότητα για να προάγει ακριβώς αυτό, αναφέρει η dr Pickerill. To παιχνίδια λοιπόν από την μικρή ακόμα ηλικία του παιδιού θέτει τα θεμέλια για την κριτική σκέψη και η κριτική του δεξιότητα ολοένα και αναπτύσσεται.

Με τα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας μπορείτε να παίξετε επιτραπέζια ή απλώς και να μιλήσετε για ένα θέμα που το ενδιαφέρει. Το κλειδί είναι να περνάτε ποιοτικό χρόνο μαζί ο οποίος σας δίνει τη δυνατότητα να εμβαθύνετε περισσότερο σε ορισμένα θέματα και να τα προσεγγίσετε κριτικά.

Ενισχύστε την ικανότητά του να βρίσκει λύσεις

Μπορεί να είναι λύσεις σε κάποιο μαθηματικό πρόβλημα ή ακόμα και σε ένα παιχνίδι.

«Βάλτε ως πρόκληση στο παιδί να μετακινήσει ένα αντικείμενο από τη μία άκρη του δωματίου στην άλλη χωρίς να χρησιμοποιήσει τα χέρια του» αναφέρει η dr Morin. «Στην αρχή, μπορεί να τους φαίνεται ακατόρθωτο, όμως σιγά σιγά και πιθανά και με τη δική σας βοήθεια, να αντιληφθούν ότι υπάρχουν δεκάδες λύσεις. Συγκεντρώστε τις όλες και διαλέξτε αυτήν που θεωρείτε πιο αποτελεσματική».

Ενθαρρύνετε τo παιδί να κάνουν ερωτήσεις

Όσο εξαντλητικό κι αν είναι κάποιες φορές να απαντάτε σε έναν καταιγισμό ερωτήσεων, είναι σημαντικό να ενθαρρύνετε το παιδί σας να αμφισβητεί πράγματα και να διατυπώνει ερωτήματα. Οι ερωτήσεις είναι η βάση της κριτικής σκέψης και ο χρόνος που αφιερώνετε για να απαντήσετε στις ερωτήσεις του παιδιού -ή να βρείτε τις απαντήσεις μαζί-  θα αποδώσει.

Αφήστε το παιδί να κάνει τις επιλογές του

Αφήστε το να επιλέξει για παράδειγμα πώς θα διαχειριστεί τον χρόνο του. Θα κάνει λάθη, όμως μέσα από αυτά θα μάθει ότι η κάθε επιλογή έχει και τις αντίστοιχες συνέπειες της.

^{Πηγή: verywellfamily.com}