Δηλητηρίαση στα παιδιά: Ενδείξεις & πρώτες βοήθειες

Οι δηλητηριάσεις αποτελούν την πιο συχνή μορφή ατυχημάτων στα παιδιά. Ωστόσο, στοιχεία ερευνών δείχνουν ότι είναι σπάνια θανατηφόρες στις μικρές ηλικίες. Σε περίπτωση δηλητηρίασης καλούμε το Κέντρο Δηλητηριάσεων 210-7793777 ή μεταφέρουμε το παιδί στο νοσοκομείο.

Τα παραπάνω ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η ειδικευμένη στη διοίκηση μονάδων υγείας νοσηλεύτρια της Μονάδας Ειδικών Λοιμώξεων Παίδων του Ιπποκρατείου Θεσσαλονίκης, Εμμανουέλα Αγγελή, με αφορμή ανακοίνωσή της με θέμα «Φαρμακευτική δηλητηρίαση Παίδων – Προσέλευση σε ΤΕΠ – Τρόπος αντιμετώπισης – Νομικές προεκτάσεις», στη 2η Επιστημονική Νοσηλευτική Ημερίδα «Νοσηλευτικοί Ορίζοντες», του νοσοκομείου Γρεβενών.

«Δηλητήριο είναι κάθε ουσία η οποία όταν μπει στον οργανισμό, σε αρκετή ποσότητα, μπορεί να προκαλέσει μόνιμη ή προσωρινή βλάβη. Μπορεί να είναι: κάποια ουσία που πήραμε από το φυσικό περιβάλλον (πχ. τρώγοντας μανιτάρια) ή κάποια τεχνητή ουσία (πχ. καθαριστικά σπιτιών, σιρόπια κ.α.). Ο συχνότερος τρόπος δηλητηρίασης είναι ηκατάποση από το στόμα, ενώ σπάνια γίνεται εισπνοή από το αναπνευστικό σύστημα ή απορρόφηση από το δέρμα. Σχεδόν το σύνολο των δηλητηριάσεων στην παιδική ηλικία (90%) συμβαίνει μέσα στο σπίτι. Σύμφωνα με επιδημιολογικά στοιχεία του 2013 από το Κέντρο Δηλητηριάσεων, οι δηλητηριάσεις που αφορούν παιδιά ηλικίας 0-14 ετών καταλαμβάνουν το 52,2% του συνόλου των δηλητηριάσεων. Στη βρεφική ηλικία (0-1 έτους) είναι 3,4% επί των παιδικών δηλητηριάσεων. Πιο επικίνδυνες ηλικίες είναι μεταξύ 1-5 ετών, όπου συμβαίνει το 81% των δηλητηριάσεων της παιδικής ηλικίας. Στην ηλικία 5-10 ετών η συχνότητα είναι 11,9%, ενώ σαφής μείωση παρατηρείται στις ηλικίες 10-14 ετών (3,7%)» εξηγεί η κ. Αγγελή.

Σύμφωνα με δεδομένα του Κέντρου Δηλητηριάσεων, σε όλες τις ομάδες ηλικιών διαπιστώνεται ότι υπερτερούν σαφώς οι δηλητηριάσεις από φάρμακα. Στις ηλικίες 1-5 ετών υπερτερούν αθροιστικά διάφορα χημικά προϊόντα που βρίσκονται στο σπίτι (είδη οικιακής χρήσης, διάφορες χημικές ουσίες, καλλυντικά) για τα οποία πρέπει να υπάρχει ιδιαίτερη μέριμνα σωστής φύλαξης.

Δηλητηριάσεις από περιέργεια

Αναφερόμενη στους λόγους των δηλητηριάσεων στην παιδική ηλικία, η κ. Αγγελή επισημαίνει ότι τα παιδιά είναι περίεργα και εξερευνούν τον κόσμο με όλες τους τις αισθήσεις, συμπεριλαμβανομένης της γεύσης. «Ως εκ τούτου, το σπίτι και ο περιβάλλων χώρος μπορεί να είναι ένα επικίνδυνο μέρος για ακούσια δηλητηρίαση» τονίζει.

Τα μοτίβα της δηλητηρίασης αλλάζουν ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα τον τύπο της έκθεσης, τη φύση και τη δόση του δηλητηρίου. «Με βάση τα στατιστικά στοιχεία στην Αμερική, η αυτο-έκθεση των παιδιών ευθύνεται για το 95% των φαρμακευτικών δηλητηριάσεων. Συχνότερες αιτίες είναι η υπερβολική ζωηράδα των παιδιών, η έντονη περιέργειά τους, η μεγάλη επιθυμία να βάλουν στο στόμα τους διάφορα πράγματα τόσο για να εξακριβώσουν τη φύση τους, όσο και για να ευχαριστηθούν γενικά» αναφέρει η κ. Αγγελή.

Παράλληλα, σημειώνει, ότι το είδος και ο τρόπος με το οποίο δηλητηριάζονται τα παιδιά έχει σχέση:

α) με το εθνικό και βιοτικό επίπεδο (40% των δηλητηριάσεων στις υποανάπτυκτες χώρες οφείλονται στο φωτιστικό και θερμαντικό πετρέλαιο),

β) τις καθημερινές συνήθειες του λαού (π.χ. δηλητηριάσεις με μονοξείδιο του άνθρακα σε χώρες που χρησιμοποιείται το γκάζι),

γ) τη σύνθεση του πληθυσμού (παιδιά αγροτικών περιοχών δηλητηριάζονται ευκολότερα με φυτοφάρμακα και εντομοκτόνα),

δ) το ρεύμα της σύγχρονης συνταγογραφίας (ηρεμιστικά, αντιβιοτικά και αντιπυρετικά βρίσκονται πρώτα από σειράς συχνότητας στις φαρμακευτικές δηλητηριάσεις.

Πιο συγκεκριμένα: αναλγητικά (10%), καθαριστικά ή απολυμαντικά σκευάσματα (9,5%), καλλυντικά προϊόντα (9%) ξένα σώματα (5%), φυτά (4,7%), κατασταλτικά υπναγωγά φάρμακα (4,4%), αντιβηχικά σιρόπια (4,3%).

Ενδείξεις δηλητηρίασης

Ενδείξεις ότι το παιδί έχει δηλητηριαστεί, όπως αναφέρει η κ Αγγελή, είναι η “σύλληψή” του επ’ αυτοφώρω, η απώλεια φαρμάκων, η αποκάλυψη από το ίδιο το παιδί, αλλά και η εμφάνιση συμπτωμάτων όπως: ανησυχία, διαταραχές συνείδησης, παραισθήσεις, σπασμοί, αιμορραγίες, εμετοί, διάρροιες δερματικές αλλοιώσεις.

Τι πρέπει να κάνουμε σε περίπτωση δηλητηρίασης

Για να αντιμετωπίσουμε τη δηλητηρίαση, το βασικό είναι η παροχή πρώτων βοηθειών με σκοπό τη διατήρηση των ζωτικών του λειτουργιών, της αναπνοής και της κυκλοφορίας και η όσο το δυνατόν ταχύτερη εξουδετέρωση ή απομάκρυνση του δηλητηρίου από τον οργανισμό. Καλούμε το Κέντρο Δηλητηριάσεων (210-7793777) ή μεταφέρουμε το παιδί στο νοσοκομείο. Διευκρινίζουμε το είδος του φαρμάκου και την ποσότητα. Εάν η ουσία είναι καυστικής προέλευσης, η οδηγία από το Κέντρου Δηλητηριάσεων είναι όχι στην πλύση στομάχου.

«Οι δηλητηριάσεις αποτελούν το 10% των επειγόντων ιατρικών περιστατικών παγκοσμίως. Πρέπει να αντιμετωπίζονται χωρίς καθυστέρηση στον χώρο του νοσοκομείου, ανεξάρτητα από την παρουσία ή όχι συμπτωμάτων. Η υποστηρικτική αγωγή αποτελεί το κλειδί στην αντιμετώπιση των δηλητηριάσεων. Σε ειδικές περιπτώσεις, απαιτείται η χορήγηση αντιδότου. Οι ασθενείς με επηρεασμένο επίπεδο επικοινωνίας πρέπει να αντιμετωπίζονται άμεσα, με χορήγηση οξυγόνου, γλυκόζης, θειαμίνης και ναλοξόνης» αναφέρει η κ. Αγγελή.