Προάγγελος παιδικού άσθματος η έκθεση της εγκύου σε χημικές ενώσεις

Πάνω από 70% αυξάνεται ο κίνδυνος παιδικού άσθματος αν κατά την εγκυμοσύνη η μητέρα είχε εκτεθεί σε υψηλά επίπεδα ορισμένων φθαλικών ενώσεων (ή φθαλικών εστέρων), σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα.

Είναι η πρώτη μελέτη που συσχετίζει το άσθμα ενός παιδιού με την προγεννητική έκθεσή του σε αυτές τις κοινές χημικές ουσίες, οι οποίες χρησιμοποιούνται ευρέως σε διάφορα προϊόντα ενός νοικοκυριού, όπως πλαστικές συσκευασίες, συνθετικά αρώματα, επιστρώσεις πατωμάτων, απωθητικά εντόμων, πλαστικές κουρτίνες μπανιερών κ.α., ακόμη και σε τιμόνια ή ταμπλό αυτοκινήτ.

Οι ερευνητές των Σχολών Δημόσιας Υγείας των Πανεπιστημίων Κολούμπια και Χάρβαρντ, με επικεφαλής τον καθηγητή επιστημών περιβαλλοντικής υγείας Ρόμπιν Γουάιατ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Environmental Health Perspectives», μελέτησαν 300 έγκυες γυναίκες και τα παιδιά τους. Τα επίπεδα τεσσάρων ύποπτων φθαλικών ενώσεων μετρήθηκαν μέσω χημικών μεταβολιτών στα ούρα. Τα δείγματα συλλέχθηκαν από τις μητέρες στη διάρκεια του τρίτου τριμήνου της εγκυμοσύνης, καθώς επίσης -μετά από χρόνια- από τα παιδιά τους σε ηλικία τριών, πέντε και επτά ετών.

Οι ερευνητές συνέκριναν την πιθανότητα εμφάνισης άσθματος σε ένα παιδί ηλικίας πέντε έως 11 ετών, ανάλογα αν αυτό είχε γεννηθεί από μητέρα με χαμηλά ή υψηλά επίπεδα φθαλικών ενώσεων στον οργανισμό της κατά την εγκυμοσύνη της. Από τα 300 παιδιά  τα 94 εμφάνισαν κάποια μορφή άσθματος, ενώ άλλα 60 είχαν δύσνποια και παρεμφερή συμπτώματα αλλά χωρίς διάγνωση άσθματος.

Από τις τέσσερις ενώσεις που μελετήθηκαν, δύο βρέθηκαν «ένοχες» (butylbenzyl phthalate ή BBzP και di-n-butyl phthalate ή DnBP) και δύο «αθώες» (di-2-ethylhexyl phthalate και diethyl phathalate). Οι δύο πρώτες ενώσεις αυξάνουν κατά 72% και 78% αντίστοιχα τον κίνδυνο εκδήλωσης παιδικού άσθματος.

«Όλοι, από τους γονείς έως τους δημόσιους παράγοντες, ανησυχούν για την απότομη αύξηση στον αριθμό των παιδιών που εκδηλώνουν άσθμα. Ο στόχος μας είναι να προσπαθήσουμε να φέρουμε στο φως τις αιτίες αυτής της επιδημίας, ώστε να μπορούμε να προστατεύσουμε καλύτερα τα μικρά παιδιά από αυτή την εξουθενωτική κατάσταση», δήλωσε ο Γουάιατ και πρόσθεσε ότι οι δύο συγκεκριμένες χημικές ουσίες θα πρέπει πλέον να προστεθούν στον κατάλογο των γνωστών παραγόντων κινδύνου. ‘Αλλοι παράγοντες κινδύνου για άσθμα είναι το κάπνισμα (ενεργητικό και παθητικό), η ρύπανση του αέρα, η παχυσαρκία, το ιστορικό αλλεργιών κ.α.

Τα τελευταία χρόνια, ορισμένες φθαλικές ενώσεις (μεταξύ των οποίων και οι δύο επίμαχες) έχουν απαγορευτεί στα παιγνίδια, όχι όμως σε άλλες χρήσεις. Επιπλέον, δεν αναφέρονται πάντα στις ετικέτες με τα συστατικά ενός προϊόντος.

«Τα έμβρυα είναι υπερβολικά ευάλωτα κατά την εγκυμοσύνη. Αν και εναπόκειται στις μητέρες να κάνουν ό,τι μπορούν για να τα προστατεύσουν, στην πραγματικότητα είναι αβοήθητες στην περίπτωση των φθαλικών, όπως τα BBzP και DnBP, καθώς δεν μπορούν να τα αποφύγουν. Αν θέλουμε να προστατεύσουμε τα παιδιά, πρέπει να προστατεύουμε τις εγκύους γυναίκες», δήλωσε η βασική ερευνήτρια Ρέιτσελ Μίλερ, καθηγήτρια παιδιατρικής και περιβαλλοντικής υγείας στην Ιατρική Σχολή του Κολούμπια.

Είναι αξιοσημείωτο ότι σε όλα -πλην ενός μόνο- τα δείγματα ούρων των εγκύων και των παιδιών που αναλύθηκαν, υπήρχαν και οι τέσσερις φθαλικές ενώσεις που εξετάστηκαν, σε συγκεντρώσεις που κυμαίνονταν από οριακές έως μεγάλες. Είναι πάντως άγνωστο ποιά προϊόντα ήσαν αυτά που συνέβαλαν περισσότερο στην αύξηση του επιπέδου κάποιας φθαλικής ουσίας.

Προς το παρόν, εξάλλου, οι επιστήμονες αγνοούν μέσω ποιού ακριβώς μηχανισμού οι φθαλικές ενώσεις αυξάνουν τον κίνδυνο άσθματος. Η πρόκληση φλεγμονής και το οξειδωτικό στρες φαίνεται να παίζουν ρόλο εν προκειμένω.

Προηγούμενες έρευνες των ίδιων επιστημόνων, το 2012 και 2013, είχαν δείξει ότι η προγεννητική έκθεση σε φθαλικές ενώσεις αυξάνει τον κίνδυνο για παιδικό έκζεμα, ενώ η έκθεση σε διφαινόλη Α (ΒΡΑ) στην αρχή της παιδικής ηλικίας αυξάνει επίσης τον κίνδυνο παιδικού άσθματος.