Τι είναι η κοιλιοκάκη και πώς επηρεάζει τα παιδιά

Προκαλούνται βλάβες στην εσωτερική επιφάνεια του λεπτού εντέρου, οι οποίες οδηγούν σε δυσαπορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, αύξηση του κινδύνου για ανεπάρκειες θρεπτικών συστατικών, αναιμία και οστεοπόρωση. Τα συμπτώματα ποικίλουν σε μεγάλο βαθμό, από πεπτικές ενοχλήσεις μέχρι κακή ανάπτυξη, δερματικά εξανθήματα ή υπογονιμότητα.

Στην Ευρώπη εκτιμάται ότι 1% των ενηλίκων και των παιδιών έχουν τη νόσο. Η συχνότητα ποικίλει σημαντικά: Για τις ηλικίες 30-64 ετών είναι οκτώ φορές μεγαλύτερη στη Φινλανδία (2,4%) από ό,τι στη Γερμανία (0,3%), πιθανώς εξαιτίας τόσο γενετικών όσο και περιβαλλοντικών παραγόντων. Στη Φινλανδία η συχνότητα έχει διπλασιαστεί τα τελευταία 20 χρόνια, γεγονός που δεν μπορεί να ερμηνευτεί από το μεγαλύτερο βαθμό ανίχνευσης.

Η μη ανίχνευση της νόσου ή η λαθεμένη διάγνωση για κοιλιοκάκη είναι συχνά φαινόμενα και μπορούν να οδηγήσουν σε συνεχείς κινδύνους για την υγεία. Τα συμπτώματα μπορεί να απουσιάζουν ή να είναι μη ειδικά, και συχνά συγχέονται με αυτά του συνδρόμου του ευερέθιστου εντέρου. Αυτό διαιωνίζεται εξαιτίας της εσφαλμένης αντίληψης ότι οι ασθενείς με κοιλιοκάκη είναι λιποβαρείς, ενώ στην πραγματικότητα πολλοί από αυτούς είναι φυσιολογικού βάρους ή υπέρβαροι.

Προς το παρόν, ο έλεγχος συστήνεται για τα συμπτωματικά άτομα (συμπεριλαμβανομένων και των σχετιζόμενων καταστάσεων, όπως η οστεοπόρωση ή η σιδηροπενική αναιμία) και για τα άτομα που έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου, όπως άτομα με υπάρχον αυτοάνοσο νόσημα (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1, αυτοάνοσος υποθυρεοειδισμός) ή με πρώτου βαθμού συγγενείς με κοιλιοκάκη.5 Πριν από τον αποκλεισμό της γλουτένης από τη δίαιτα, η διάγνωση περιλαμβάνει τη λήψη αίματος και συχνά βιοψίας από το λεπτό έντερο.

Μια αυστηρή δια βίου ελεύθερη γλουτένης δίαιτα επιτρέπει στο λεπτό έντερο να αναρρώσει. Προφανείς πηγές γλουτένης είναι το ψωμί, πολλά δημητριακά πρωινού, τα ζυμαρικά, η πίτσα, τα κέικ και τα μπισκότα. Η γλουτένη, όμως, χρησιμοποιείται επίσης για την παρασκευή διαφόρων προϊόντων, όπως λουκάνικων, κύβων ζωμού, σουπών και σαλτσών. Φυσικά τρόφιμα ελεύθερα γλουτένης περιλαμβάνουν το κρέας, το ψάρι, τα αυγά, τα λαχανικά, τα γαλακτοκομικά, τα όσπρια, τις πατάτες, το ρύζι, το καλαμπόκι, την κινόα και το φαγόπυρο. Υπάρχουν και υποκατάστατα τροφίμων, όπως ειδικά παρασκευασμένα ελεύθερα γλουτένης ψωμί, αλεύρι, ζυμαρικά και κράκερ, των οποίων η ποικιλία έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, και σε μερικές χώρες είναι διαθέσιμα με συνταγή.

Ακούσια κατανάλωση γλουτένης μπορεί να συμβεί, όπως για παράδειγμα από διασταυρούμενη μόλυνση, για αυτό τα τρόφιμα ελεύθερα γλουτένης θα πρέπει να παρασκευάζονται σε ξεχωριστά σκεύη, π.χ. τοστιέρα.Τα άτομα με κοιλιοκάκη διαφέρουν ως προς την ευαισθησία τους να ανιχνεύουν ποσότητες γλουτένης.

Υπάρχει σύγχυση για το εάν η βρόμη θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται σε μία δίαιτα ελεύθερη γλουτένης. Κατά την άλεση η βρόμη έρχεται συχνά σε επαφή με σιτάρι, σίκαλη ή κριθάρι. Καθαρή, μη μολυσμένη βρόμη, επισημασμένη ως «ελεύθερη γλουτένης», θεωρείται ασφαλής για τα περισσότερα άτομα. Παρόλα αυτά, ένα μικρό ποσοστό ατόμων μπορεί (επιπλέον) να εμφανίζει ανοσολογική αντίδραση στην αβενίνη, μια πρωτεΐνη παρόμοια της γλουτένης που βρίσκεται στη βρόμη.

Πρόληψη και νέες θεραπείες
Μια πρόσφατη μελέτη υποδεικνύει ότι η σταδιακή εισαγωγή τροφίμων που περιέχουν γλουτένη στη δίαιτα των βρεφών μετά από τους τέσσερις, αλλά πριν τους επτά μήνες, και ενώ συνεχίζεται παράλληλα ο θηλασμός, μπορεί να προστατεύσει από την εμφάνιση ή να καθυστερήσει την έναρξη της νόσου. Οι νέες θεραπείες που μελετώνται για μια ευκολότερη ζωή ελεύθερη γλουτένης στο μέλλον περιλαμβάνουν τη γενετική τροποποίηση του σιταριού, ώστε να απομακρυνθεί η γλουτένη, και φάρμακα ή εμβόλια που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την πρόκληση βλαβών στο έντερο από τη γλουτένη.