Διατροφή κατά τον θηλασμό: Ποιες τροφές πρέπει να αποφεύγετε και ποιες όχι

Η απαιτούμενη επί πλέον ενέργεια για τον αποκλειστικό θηλασμό από τη γέννηση έως τους πρώτους έξι μήνες είναι 500 kcal ανά ημέρα. Σε γυναίκες που τρέφονται καλά, η επί πλέον αυτή ενέργεια είναι μικρότερη, λόγω κινητοποίησης των αποθηκών ενέργειας του οργανισμού τους. Ως εκ τούτου η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη είναι 330 kcal/ημέρα περισσότερο στις θηλάζουσες απ΄ ότι στις μη θηλάζουσες μητέρες. Από 7 έως 12 μηνών, με μέση παραγωγή γάλακτος 600 ml/ημέρα, η επιπλέον ενέργεια που απαιτείται για την γαλουχία είναι 400 kcal/ημέρα.

Πρωτεΐνες
Σύμφωνα με την Παρασκευή Παπαντωνίου Παιδίατρο, Επιμελήτρια Α’ Παιδιατρικής Κλινικής Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών ( www.paidiatriki.gr)  η πρόσθετη απαίτηση πρωτείνης για τους έξι πρώτους μήνες είναι 20-25 γραμμάρια/ημέρα. Η ανάγκη αυτή μπορεί να καλυφθεί εφόσον η μητέρα καταναλώνει 3-4 ποτήρια γάλα την ημέρα, ζωικές τροφές όπως κόκκινο κρέας (1 φορά την εβδομάδα) και πουλερικά (1-2 φορές την εβδομάδα), αυγά και τυρί.

Ασβέστιο
Το σημαντικότερο μεταλλικό στοιχείο για την μητέρα και το βρέφος είναι το ασβέστιο. Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα επεριδοειδή, το μπρόκολο, ο αρακάς, τα αυγά και τα σκούρα πράσινα λαχανικά.

Βιταμίνη D
Η συγκέντρωση των λιποδιαλυτών βιταμινών (A, D, E, K) στο γάλα μειώνεται σε μητρική ανεπάρκεια βιταμινών και αυξάνει όταν αποκαθίσταται μέσω των τροφών που λαμβάνει η μητέρα.Τα επίπεδα της βιταμίνης D στο γάλα επίσης αντανακλούν την μητρική πρόσληψη, οπότε και είναι απαραίτητο η διατροφή της μητέρας να είναι πλούσια σε τροφές όπως γάλα, λιπαρά ψάρια, αυγά, δημητριακά και συκώτι. Ανάλογα αυξημένες διατροφικές αναγκες ισχύουν και για τις υπόλοιπες λποδιαλυτές βιταμίνες,όπως είναι οι βιταμίνες Α και Ε. Η βιταμίνη Κ είναι η μόνη που δεν επηρεάζεται από την διατροφή της μητέρας, καθώς δεν εκκρίνεται στο μητρικό γάλα. Ως εκ τούτου απαιτείται συμπληρωματική χορήγηση στα νεογνά στη γέννησή τους.

Φυλλικό οξύ
Το φυλλικό οξύ εκκρίνεται στο μητρικό γάλα και οι συγκεντρώσεις του μειώνονται σε μητέρες με σοβαρή ανεπάρκεια και αυξάνονται μετά από συμπληρωματική χορήγηση. Είναι πολύ σημαντική βιταμίνη για την ανάπτυξη του βρέφους και ως εκ τούτου η θηλάζουσα μητέρα πρέπει να λαμβάνει τροφές πλούσιες σε συγκεντρώσεις φυλλικού οξέος, όπως τα εσπεριδοειδή, οι πατάτες, τα δημητριακά, τα αυγά, τα γαλακτοκομικά, τα πράσινα λαχανικά και πολλά από τα φρούτα.

Σίδηρος
Ο σίδηρος εκκρίνεται στο γάλα, αλλά η απώλεια του αντισταθμίζεται αρκετά λόγω της αμηνόρροιας της γαλουχίας. Η υπολογιζόμενη δοσολογία που πρέπει να λαμβάνει η θηλάζουσα μητέρα είναι 9 mg την ημέρα. Τροφές πλούσιες σε σίδηρο είναι το συκώτι, τα κόκκινα κρέατα, τα αυγά, τα ψάρια, οι ελιές, τα ζυμαρικά και το ψωμί, φακές, σπανάκι, ξηροί καρποί).

Λιπαρά οξέα μακράς αλύσου DHA
Τα λιπαρά οξέα DHA είναι πολύ σημαντικά για την ανάπτυξη του εγκεφάλου και την ωρίμανση του νευρικού συστήματος των βρεφών. Τα ψάρια (τσιπούρα, σαρδέλες, σκουμπρί, σολωμός, σαφρίδι, κολιός, γόπα) είναι πολύτιμες πηγές λιπαρών οξέων μακράς αλύσου και η κατανάλωση τους τουλάχιστον 2 φορές /εβδομάδα είναι ιδιαίτερα επωφελής τόσο για την θηλάζουσα μητέρα όσο και για το βρέφος.

Υγρά
Η παραγωγή του μητρικού γάλακτος προυποθέτει αυξημένη κατανάλωση υγρών από τη μητέρα, όπως νερό ( απαραίτητα 2-3 lt/ημέρα), γάλα, χυμούς και σούπες. Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί προφυλλάσει τη μητέρα από τον κίνδυνο της αφυδάτωσης. Άλλες πηγές υγρών είναι επίσης τα φρούτα και τα λαχανικά.

Καφές και Αλκοόλ
Η κατανάλωση καφέ πρέπει να γίνεται με μέτρο κατά τη διάρκεια του θηλασμού, διότι η καφείνη μεταφέρεται στο μητρικό γάλα και σε αυξημένες ποσότητες μπορεί να προκαλέσει διαταραχές ύπνου και ανησυχία στο βρέφος (1 φλιτζάνι καφές την ημέρα). Το αλκοόλ αν και είναι γνωστό ό,τι είναι επιβλαβές για το βρέφος, μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να επιτραπεί στη θηλάζουσα μητέρα, αρκεί να μην ξεπερνάει σε ποσότητα το ένα ποτηράκι λευκό κρασί (11-11,5%) την ημέρα και σίγουρα όχι σε καθημερινή βάση.

Κάπνισμα
Εδώ οι περιορισμοί είναι αυστηροί όχι μόνο για το ενεργητικό, αλλά και για το παθητικό κάπνισμα, οπότε οι θηλάζουσες μητέρες πρέπει να αποφεύγουν τους κλειστούς χώρους καπνίσματος. Το κάπνισμα περιέχει ως γνωστό βλαβερές ουσίες για το βρέφος και επιπρόσθετα μεταβάλλει αρνητικά την γεύση με αποτέλεσμα το βρέφος να εκδηλώνει αποστροφή προς το μητρικό γάλα.

Τροφές με ιδιαίτερη γεύση
Τέλος όσον αφορά την κατανάλωση τροφών όπως το σκόρδο, τα κρεμμύδια, καρυκεύματα δεν υπάρχει αυστηρός περιορισμός και ούτε πρέπει να αποκλείονται από τη διατροφή της θηλάζουσας μητέρας.Η κατανάλωσή τους μπορεί να αλλοιώσει τη γεύση του μητρικού γάλακτος και να προκαλέσει ίσως κάποιον ερεθισμό στο ευαίσθητο στομαχάκι του βρέφους ή και να επιτείνει τους κολικούς του.Ως εκ τούτου πρέπει να υπάρχουν στο διαιτολόγιο της μητέρας αλλά σε περιορισμένη ποσότητα.

Τροφές που προκαλούν μετεωρισμό σε μητέρα και βρέφος
Τροφές όπως το μπρόκολο, το κουνουπίδι, το λάχανο, τα φασόλια, τα κουκιά, ή τα βραστά άγρια χόρτα δεν απαγορεύονται, όμως η κατανάλωση τους δεν θα πρέπει να αποτελεί ένα πλήρες γεύμα.

Συμπερασματικά: Η περίοδος της γαλουχίας είναι πολύ σημαντική από διατροφική άποψη τόσο για τη θηλάζουσα μητέρα όσο και για το βρέφος. Η δίαιτα της μητέρας πρέπει να είναι πλούσια σε βιταμίνες και ανόργανα στοιχεία, καθώς οι ανάγκες αυτές διπλασιάζονται στη γαλουχία, πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, πρωτεΐνες και λιπαρά οξέα. Με αυτό τον τρόπο προφυλάσεται η υγεία της μητέρας αλλά και εξασφαλίζεται η καλή ανάπτυξη του βρέφους.