Η ιστορία του Νικόλαου Τσελεμεντέ

Αγάπησε τη μαγειρική και την κουζίνα όσο κανείς, ενώ για την εποχή του ήταν αρκετά βήματα μπροστά με τους πειραματισμούς και τις τεχνικές του. Άλλαξε ριζικά τον τρόπο που η ελληνίδα νοικοκυρά έβλεπε την κουζίνα, ενώ εκσυγχρόνισε την ελληνική κουζίνα διανθίζοντάς την με διεθνείς πινελιές.

Ο «εθνικός» μάγειρας της χώρας μας έχει ταυτίσει το όνομά του με την ελληνική γαστρονομία, εκδίδοντας το πρώτο περιοδικό μαγειρικής που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το 1910.

Ο οδηγός μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής που έφερε το όνομα «Τσελεμεντές» και συνέγραψε το 1926 αποτέλεσε «βίβλο» για κάθε σπιτικό, μεγαλώνοντας γενιές και γενιές Ελλήνων, μυώντας τους στα μυστικά της καλής κουζίνας. Εκτός από τις συνταγές, το βιβλίο περιείχε διάφορες χρηστικές συμβουλές τόσο για τις νέες, όσο και για τις παλιές νοικοκυρές.

Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα ελληνικά «best seller» όλων των εποχών το οποίο κατάφερε, έκτοτε, κάθε αντίστοιχο βιβλίο μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής να αποκαλείται «τσελεμεντές».

Είναι ο άνθρωπος που μύησε τις Ελληνίδες νοικοκυρές στα μυστικά της γαλλικής κουζίνας, καθώς εισήγαγε στην γαστρονομική κουλτούρα της Ελλάδας τους όρους μπεσαμέλ, σαντιγί, μπουγιαμπέσα, καναπεδάκια, ζελέ κ.α.

Οι επιρροές, ωστόσο, στη μαγειρική του έφεραν έντονα στοιχεία και από την κουζίνα των Η.Π.Α., όπου πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια. Εκεί, μάλιστα, πραγματοποίησε και τις σπουδές του στη μαγειρική, την ζαχαροπλαστική και τη διατροφολογία, γνωρίζοντας και άλλες κουζίνες του κόσμου και χρησιμοποιώντας πρώτες ύλες που μέχρι πρότινος δεν είχε ξανασυναντήσει.

Η επιρροή του στην ελληνική γαστρονομία

Έχοντας ταξιδέψει και μαθητεύσει σε διάφορες χώρες του κόσμου όπως Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία, Τουρκία και Η.Π.Α. και ερχόμενος σε επαφή με ποικίλες κουζίνες αυτό που κατάφερε ο Νικόλαος Τσελεμεντές ήταν να εμπλουτίσει την ελληνική κουζίνα με διεθνείς πινελιές.

Γαλλικές, ασιατικές, δυτικοευρωπαϊκές, μεξικάνικες ακόμη και αφρικανικές επιρροές διαμορφώνουν αυτό που αργότερα κάποιοι χαρακτήρισαν ως «ελληνική κατά τον Τσελεμεντέ κουζίνα».

Ιδιαίτερη έμφαση, ωστόσο, στις μαγειρικές του δίνεται και στην αρχαία ελληνική παράδοση, καθώς ήταν μελετητής των διατροφικών συνηθειών των αρχαίων Ελλήνων. Έτσι, κατάφερε να αναβιώσει παραδοσιακές γεύσεις και  παλιές διατροφικές συνήθειες, ενώ δεν παρέλειπε να δίνει στις δημιουργίες του ποιητικά ονόματα εμπνευσμένα από την αρχαία Ελλάδα.

Η πρώτη του επαφή με την κουζίνα

Ο Νικόλαος Τσελεμεντές γεννήθηκε την Πρωτοχρονιά του 2018 στο χωριό Εξάμπελα στο πανέμορφο νησί της Σίφνου, ενώ μεγάλωσε στην Αθήνα όπου και τελείωσε το Γυμνάσιο. Αν και αρχικά δούλεψε ως υπάλληλος γραφείου σε συμβολαιογραφείο, ταυτόχρονα πειραματιζόταν με τη μαγειρική καθώς εργαζόταν στο εστιατόριο του θείου του «Ακταίον»  στο Νέο Φάληρο.

Οι πρώτες σπουδές του στη μαγειρική πραγματοποιούνται στη Βιέννη για ένα χρόνο. Με την επιστροφή του στην πρωτεύουσα εργάστηκε ως σεφ σε διάφορες πρεσβείες, ενώ το 1910 εξέδωσε το πρώτο περιοδικό μαγειρικής με την ονομασία «Οδηγός Μαγειρικής».

Το 1920 έφυγε για την Αμερική, όπου έκανε τις ανώτερες σπουδές του στο κομμάτι της μαγειρικής, της ζαχαροπλαστικής και της διαιτολογίας και εργάστηκε σε κάποια από τα πιο ακριβά εστιατόρια και ξενοδοχεία της εποχής.

Μετά από το 12χρονης διάρκειας ταξίδι του, επέστρεψε ξανά στην Ελλάδα το 1932 και ίδρυσε μια μικρή σχολή μαγειρικής, ενώ έκανε πραγματικότητα και το μεγάλο του όνειρο: εξέδωσε τον κόκκινο χαρακτηριστικό βιβλίο με τα χρυσά γράμματα που φιγουράρει σε όλες τις βιβλιοθήκες όλων των νοικοκυρών που σέβονται τον εαυτό τους και την ελληνική γαστρονομία.  Τότε, φυσικά, δεν γνώριζε ότι επρόκειτο για ένα από τα ελληνικά «best sellers» όλων των εποχών.

Πέθανε στις 2 Μαρτίου το 1958, με τον δημοσιογράφο, θεατρικό συγγραφέα και ακαδημαϊκό Σπύρο Μελά να του αφιερώνει μια υμνητική επιφυλλίδα στην εφημερίδα «Ελευθερία» γράφοντας μεταξύ άλλων ότι «ο Τσελεμεντές με την επιβλητική του πραγματεία, έσπρωξε την ελληνική κατσαρόλα στο σύγχρονο πολιτισμό».

Οι πολέμιοι της μαγειρικής του

Αν και υπήρξε ο εκσυγχρονιστής της ελληνικής κουζίνας και παρά την μεγάλη αναγνώριση που έχαιρε από το κοινό, και κυρίως το γυναικείο, ο Τσελεμεντές με την μαγειρική και τις επιρροές του κατάφερε να δημιουργήσει και πολέμιους των πεποιθήσεών του. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που τον κατηγόρησαν για «νοθεία» της ελληνικής κουζίνας με ευρωπαϊκά στοιχεία, αλλά και όσοι υποστήριζαν ότι οι προτεινόμενες τεχνικές είναι πιο βαριές και ανθυγιεινές για τον ανθρώπινο οργανισμό.

Για παράδειγμα, μπορεί η αντικατάσταση του ελαιολάδου από το βούτυρο να έκανε πιο ενδιαφέροντα και πλούσια σε γεύση τα φαγητά, ωστόσο δεν πρόσφερε καμία ευεργετική και διατροφική αξία.

Ένα φεστιβάλ αφιερωμένο στη μνήμη του

Αφιερωμένο στον σιφνιό εθνικό μας μάγειρα Νικόλαο Τσελεμεντέ, το Φεστιβάλ Κυκλαδικής Γαστρονομίας που φέρει το όνομά του αποτελεί μία από τις πιο αναγνωρισμένες διοργανώσεις της Σίφνου με διεθνή φήμη. Λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο στις αρχές Σεπτεμβρίου και έχει διάρκεια τριών ημερών.

Κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ, στο νησί δίνουν ραντεβού αντιπροσωπείες από τα υπόλοιπα νησιά των Κυκλάδων καθώς και ένα νησί τιμώμενο από το υπόλοιπο Αιγαίο και παρουσιάζουν στο κοινό τις γαστρονομικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες και παραδόσεις του τόπου τους.

Το φεστιβάλ πραγματοποιείται στην πλατεία του Αρτεμώνα, όπου κάθε νησί έχει το δικό του περίπτερο. Κατά τη διάρκειά του λαμβάνουν χώρα μαγειρικά παιχνίδια τόσο με ερασιτέχνες όσο και με επαγγελματίες σεφ για τα παιδιά καθώς και πληθώρα άλλων δραστηριοτήτων όπως αγγειοπλαστική, ψαθοπλεκτική, τέλεση παραδοσιακού γάμου, εκθέσεις φωτογραφίας και ζωγραφικής κ.α.