Πώς καλλιεργούνται στην Κομοτηνή τα βότανα για το χειροποίητο Iced Tea -Τα στάδια από το χωράφι στο μπουκάλι

Ένα ζευγάρι, σε ένα χωριό λίγο έξω από την Κομοτηνή, καλλιεργεί βιολογικά βότανα που, εκτός από την Ελλάδα, εξάγονται πλέον σε Γαλλία, Αγγλία και Κύπρο. Η Αγγελική Δράκου και ο Κώστας Παπάζογλου μας υποδέχονται στο κτήμα τους και μας δείχνουν πώς γίνεται η βιολογική παραγωγή του χειροποίητου iced tea.

Η Αγγελική Δράκου και ο Κώστας Παπάζογλου συλλέγουν με το χέρι, αποξηραίνουν προσεκτικά και συσκευάζουν ολόκληρα φύλλα και άνθη ελληνικών βοτάνων, δημιουργώντας βοτανικά μείγματα για ζεστά ροφήματα αλλά και παγωμένο εμφιαλωμένο τσάι. Το ζευγάρι πίσω από το δημοφιλές brand Grizo Prasino ανοίγει στο iefimerida την πόρτα του εργαστηρίου του και μας μυεί στη μαγεία της βιολογικής καλλιέργειας βοτάνων.

Για αρχή να εξηγήσουμε κάτι βασικό: Ποια είναι η διαφορά μεταξύ του βρασίματος των βοτάνων και της έκχυσης;

Όταν μιλάμε για αφέψημα εννοούμε πως βράζουμε το βότανο. Είναι τρόπος παρασκευής δηλαδή ενός βοτανικού ροφήματος. Κάποια φυτικά μέρη θέλουν όντως βράσιμο. Κάποια άλλα αν τα βράσεις τα καταστρέφεις. Οι ρίζες ας πούμε δεν μπορούν να μας δώσουν τις ευεργετικές τους ιδιότητες χωρίς να βράσουν και μάλιστα αρκετά. Ο δυόσμος όμως ή η λουίζα δεν χρειάζονται βράσιμο. Θα εξατμίζονταν και τα αιθέρια έλαιά τους. Η έγχυση είναι άλλος τρόπος. Εδώ δεν βράζουμε. Ρίχνουμε όμως βραστό νερό επάνω στα βότανα. Η θερμοκρασία βοηθά να εξάγουμε γεύση, άρωμα και ιδιότητες αλλά δεν είναι τόση ώστε να καταστρέψει κάτι από αυτά. Κι εδώ, όπως και σε κάθε μέθοδο, παίζει ρόλο ο χρόνος που αφήνεις τα βότανα μέσα στο νερό. Η διαφορά είναι ότι σε αυτή τη μέθοδο, αν το παρακάνεις, θα πάρεις απλώς διαφορετικό γευστικό προφίλ – για την ακρίβεια, θα έχει πολύ πικρή γεύση.

Από το χωράφι στο εργαστήριο: Όλα τα στάδια της βιολογικής καλλιέργειας βοτάνων

Ποια είναι τα στάδια καλλιέργειας και επεξεργασίας των βοτάνων από τη σπορά μέχρι την παραγωγή των εμφιαλωμένων βοτανικών ροφημάτων; Μπορείτε να μας περιγράψετε αναλυτικά τα βήματα;

Ας ξεκινήσουμε από το χωράφι. Τα περισσότερα από τα βότανα που καλλιεργούμε είναι πολυετή. Αυτό σημαίνει ότι ζουν μαζί μας στο χωράφι περίπου 4-5 χρόνια.

Τα μοσχεύματα στα πολυετή βότανα: Αυτά που είναι πολυετή λοιπόν, τα πολλαπλασιάζουμε με μοσχεύματα. Κόβουμε δηλαδή από ένα φυτό κάποια κλαδάκια, τα βάζουμε σε γλαστράκια και τα κρατάμε προστατευμένα μέχρι να βγάλουν ρίζες και να γίνουν φυτάκια. Μετά από 1-2 μήνες τα μεταφέρουμε στο χωράφι και τα εγκαθιστούμε στην τελική τους θέση, όπου θα παραμείνουν 4-5 χρόνια όπως είπαμε. Όσο είναι μικρά θέλουν παραπάνω φροντίδα φυσικά. Τα προσέχουμε, τα σκαλίζουμε, τα ποτίζουμε, αφαιρούμε κάθε χορταράκι που βγαίνει ανάμεσά τους και τον χειμώνα τα σκεπάζουμε με άχυρο για να αντέξουν τις παγωνιές της Ροδόπης.

Όταν μεγαλώσουν αρχίζουμε να συγκομίζουμε. Παίρνουμε ένα, δύο, τρία χέρια από το κάθε ένα. Δηλαδή κόβουμε τα κλαδιά τους, αυτά ξαναμεγαλώνουν, τα ξανακόβουμε κ.λπ. Τέτοια πολυετή φυτά είναι το φασκόμηλο, η μέντα, η λουίζα, ο δυόσμος και άλλα.

Εμείς καλλιεργούμε συνολικά 16 διαφορετικά είδη. Το χαμομήλι και η καλέντουλα όμως είναι τα μόνα μονοετή αρωματικά – φαρμακευτικά φυτά μας. Αυτά τα σπέρνουμε κάθε χρόνο. Και κάθε χρόνο κάποια στιγμή αφήνουμε τα άνθη να ωριμάσουν, να παραγάγουν σπόρο, να ξεραθεί ο σπόρος και να μαζευτεί για τον αξιοποιήσουμε στην επόμενη σπορά. Το χαμομήλι, βέβαια, διαφέρει από όλα τα άλλα μας βότανα, γιατί αυτό το συγκομίζουμε όλο μαζί. Ανθίζει μία φορά και τότε τα παρατάμε όλα και του αφιερωνόμαστε. Η καλέντουλα, αντιθέτως, όσο μαζεύεις τα άνθη της τόσο βγάζει καινούργια. Παρατείνουμε δηλαδή τη ζωή του φυτού μαζεύοντας τα άνθη του κάθε 3 ημέρες.

Το μυστικό είναι στο έδαφος: Για να είναι τα φυτάκια μας υγιή και η γεύση τους να είναι έντονη στο ποτήρι, απαιτείται συνεχής φροντίδα του εδάφους. Από το έδαφος αρχίζουν όλα. Αν το έδαφος είναι πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, σε οργανικά υλικά και σε ζωντανούς οργανισμούς, τότε προφανώς πέρα από τη γεύση είναι καλύτερη και η θρεπτική τους αξία.

Πώς οι γαιοσκώληκες δουλεύουν για εμάς: Έχω ξαναπεί ότι για εμάς η βιολογική καλλιέργεια είναι «πολιτική» επιλογή και θα το ξαναπώ. Αλλά υπάρχουν και άλλοι χειρισμοί που συμβάλλουν σε ένα υγιές έδαφος. Εμείς έχουμε αποφασίσει να μην επεμβαίνουμε μηχανικά. Δεν μπαίνει σχεδόν κανένα μηχάνημα στο χωράφι και οι γαιοσκώληκες που βρίσκεις στα 10 εκατοστά κάτω από την επιφάνειά του, το μαρτυρούν περίτρανα. Οι γαιοσκώληκες είναι δείγμα υγείας του εδάφους. Όσο μεγαλύτερους συναντούμε τόσο πιο περήφανοι νιώθουμε για τη δουλειά που κάνουμε στο έδαφος.

Μπορεί να είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς με «τρυφερότητα» ένα σκουλήκι, αλλά αν σου πω ότι οι τρύπες που κάνει αυτό το σκουλήκι επιτρέπουν στο οξυγόνο και στο νερό να κινούνται υπογείως; Αν σου πω ότι έτσι φτάνουν στις ρίζες των βοτάνων μας όλα όσα χρειάζονται για να γίνουν ακόμη πιο αρωματικά και φαρμακευτικά;

Τα αγριόχορτα: Η μόνη μάχη που δίνουμε στο χωράφι είναι με τα αγριόχορτα. Και αυτή όμως ακόμη δεν είναι μέχρι τελικής πτώσεως. Δεν είναι σκοπός μας να τα εξαφανίσουμε πλήρως. Εξάλλου, η ποικιλία τους δείχνει πόσο πλούσιο είναι το έδαφος. Αν δεις χωράφι χωρίς χόρτα, αυτό σημαίνει ότι είναι υποβαθμισμένο το έδαφος. Εμείς παλεύουμε με τα χέρια να κρατήσουμε τον έλεγχο. Να μην ανταγωνίζονται τα βότανά μας. Να μην καταλαμβάνουν τον χώρο τους, να μην τα πνίγουν.

Η εδαφοκάλυψη: Άλλος ένα χειρισμός-φροντίδα στο χωράφι είναι η εδαφοκάλυψη. Εμείς έχουμε επιλέξει -και σε αυτό- τον δύσκολο δρόμο. Κάνουμε εδαφοκάλυψη με άχυρα. Βιολογικά και αυτά, εννοείται. Τι πετυχαίνουμε έτσι; Αφενός διατηρούμε την υγρασία στο έδαφος τους καλοκαιρινούς μήνες και τη θερμότητα τους χειμερινούς μήνες. Αφετέρου μειώνουμε την επέκταση των αγριόχορτων και, τέλος, προστατεύουμε το έδαφος από την επιφανειακή διάβρωση. Αυτή δηλαδή που προκαλείται από τους ισχυρούς ανέμους που μας στέλνει η οροσειρά της Ροδόπης. Με άχυρα βέβαια, όπως έγραψα και παραπάνω, καλύπτουμε και κάποια φυτά τον χειμώνα. Τα πιο μικρά ή τα πιο ευαίσθητα. Τα κόβουμε χαμηλά, μειώνουμε δηλαδή τη φυλλική τους επιφάνεια και τα σκεπάζουμε. Είναι το παπλωματάκι τους. Αν δεις το χωράφι τον χειμώνα, έχει κατά τόπους μικρά βουναλάκια από άχυρο. Την άνοιξη τα ξεσκεπάζουμε, και αν δούμε τα πρώτα πράσινα φυλλαράκια, τα απομακρύνουμε. Αυτό το άχυρο που προοδευτικά αποσυντίθεται και αφήνει στο έδαφος θρεπτικά στοιχεία που μετά είναι διαθέσιμα για τα βότανά μας. Μαγικό;

Πώς τα έντομα βοηθούν στη φυτοπροστασία: Όπως όταν μεγαλώνεις παιδιά, έτσι και με τα φυτά, έχουμε κληθεί να αντιμετωπίσουμε και προσβολές-ασθένειες. Αυτό στη βιολογική γεωργία δεν είναι καθόλου απλό, βέβαια, αλλά ο Κώστας ιντριγκάρεται απίστευτα από το να αντιμετωπίζει φυσικά τέτοιου είδους προβλήματα, και γι’ αυτό τελικά το κάνει πολύ επιτυχημένα. Συνήθως φτιάχνει από τα ίδια τα βότανα διάφορα «ζουμιά» – φάρμακα και ψεκάζει με αυτά. Με τον καιρό, βέβαια, μάθαμε πως δεν είναι όλα τα έντομα εχθροί μας. Σε αυτά τα αγριόχορτα που αφήνουμε να υπάρχουν σε έναν βαθμό στο χωράφι, για παράδειγμα, ζουν έντομα που η αγαπημένη τους λιχουδιά είναι άλλα έντομα που δική τους λιχουδιά είναι τα φυτά μας. Οπότε αφήνεις αγριόχορτα, αφήνεις τα έντομα και έχεις φυτοπροστασία για τα βότανα.

Η συγκομιδή με τα χέρια: Για να επανέλθουμε στα στάδια καλλιέργειας, αφού μεγαλώσουν λοιπόν τα φυτά αρχίζει η συγκομιδή. Η συγκομιδή γίνεται με τα χέρια. Όταν μιλάμε για άνθη, μαζεύουμε μόνο τα άνθη. Όταν μιλάμε για φύλλα μαζεύουμε κλαδιά. Χρησιμοποιούμε είτε καλάθια είτε τελάρα. Αυτά τα κλαδιά μεταφέρονται πολύ γρήγορα σε μέρος σκιερό και αρχίζει η αποφύλλωση. Με το χέρι πάλι. Αφαιρούμε ένα ένα φύλλο από κάθε κλαδί. Και η αποφύλλωση είναι, πραγματικά, τέχνη. Αυτή η διαδικασία όμως πρέπει να γίνει γρήγορα, και θα καταλάβετε παρακάτω γιατί. Και πρέπει να ασκείται συγκεκριμένη πίεση. Αν πιέσεις πολύ ένα φύλλο, σπάνε τα νεύρα του και μετά την αποξήρανση φαίνεται η μελανιά που του έχεις αφήσει. Δημιουργείς μια πληγή αν πιάσεις το φύλλο από λάθος σημείο και το τραβήξεις πιέζοντας το πολύ. Δεν είναι αισθητικό το θέμα, επιταχύνεις και την οξείδωση. Δεν το θέλουμε αυτό. Αφού λοιπόν αποφυλλώσουμε το βότανο που δουλεύουμε κάθε φορά, γεμίζουμε με τα φύλλα του τα τελάρα του ξηραντηρίου μας. Για κάποια φυτά χρησιμοποιούμε ξύλινα τελάρα. Για άλλα ανοξείδωτα. 

Η αποξήρανση των βοτάνων: Η θερμοκρασία που αποξηραίνουμε κάθε βότανο δεν είναι ίδια. Ούτε και ο χρόνος που απαιτείται να μείνουν στο ξηραντήριο. Εξαρτάται από το πόσο παχύ είναι το φύλλο, αλλά και από τα ενεργά συστατικά τους. Η τσουκνίδα ας πούμε έχει ασκορβικό οξύ που είναι θερμοευαίσθητο. Οι θερμοκρασίες που κινούμαστε εμείς είναι πολύ χαμηλές. Από 32 μέχρι 38 βαθμούς. Και για να αποξηραθούν μπορεί να χρειαστούν από 8 έως και 24 ώρες.

Το ξηραντήριο που χρησιμοποιούμε είναι ηλεκτρικό. Μοιάζει με μια μεγάλη βαθιά ντουλάπα με συρτάρια και είμαστε απόλυτα πεπεισμένοι ότι είναι η καλύτερη μέθοδος αποξήρανσης, γιατί ελέγχεις στον μέγιστο βαθμό όλες τις παραμέτρους. Στη φυσική ξήρανση πρέπει να έχεις εξασφαλισμένο τον ήλιο, τη ζέστη, την παντελή έλλειψη υγρασίας που ευνοεί την ανάπτυξη μυκήτων κ.λπ.

Το μυστικό της γεύσης κρύβεται στο φύλλο που δεν σπάει: Για να πετύχεις το αποτέλεσμα που έχουμε εμείς, να φτάσεις να ανοίγεις ένα μπουκάλι και να μυρίζεις ελληνική εξοχή, να πίνεις μια γουλιά και να γεύεσαι τη φύση, δεν έχεις επιλογή. Πρέπει το φύλλο να είναι ολόκληρο. Να σπάει ακριβώς πριν πέσει επάνω του το καυτό νερό. Να έχει μέχρι εκείνη τη στιγμή μέσα του όλα τα δραστικά του συστατικά, τα αρώματά του. 

Δεν νομίζω ότι ο κόσμος το έχει καταλάβει αυτό. Τη σημασία του ολόκληρου φύλλου, εννοώ. Ίσως το γνωρίζουν όσοι ενδιαφέρονται για τις ευεργετικές ιδιότητες των βοτάνων. Αυτοί που τα προτιμούν επειδή κάνουν καλό στην υγεία. Όμως τα βότανα είναι ένα μεγάλο γαστρονομικό κεφάλαιο. Αξίζει να επιλέξεις να πιεις ένα βοτανικό κρύο τσάι και μόνο για τη γεύση του αν αυτό είναι real brewed, όπως το λένε στο εξωτερικό. Αν δηλαδή έχει παραχθεί με αληθινά βότανα καλής ποιότητας. Βότανα που δεν χρειάζονται υποστήριξη από τη χημεία.

Είναι τελείως άλλο το αποτέλεσμα αν η έγχυση γίνει με τριμμένα βότανα ή με εκχυλίσματα σε σκόνες. Διαφέρει η φυσικότητα της γεύσης, η καθαρότητα της γεύσης. Το πόσο εύκολα ξεχωρίζεις τα συστατικά, το πώς ενώνονται τα αρώματα χωρίς να μπερδεύονται. Για να μην αναφερθώ στην αίσθηση ευεξίας που νιώθεις μετά. 

Αφού συγκομίσουμε, αποφυλλώσουμε και αποξηράνουμε τα βότανα, φτάνει η ώρα για την ανάμειξη. Δημιουργούμε δηλαδή μείγματα. 

Πώς φτιάχνονται τα βοτανικά μείγματα

Πώς καταλήγετε στους συνδυασμούς των βοτάνων και των λοιπών πρώτων υλών; 

Οι συνταγές μας δεν φτιάχτηκαν από κανέναν επιστήμονα σε κανένα εργαστήριο. Καταλήξαμε σε αυτές μετά από πολλές πολλές δοκιμές στο σπίτι μας. Και όταν έφτασε η ώρα να γίνουν πια προϊόν, τότε αναζητήσαμε επιστημονική υποστήριξη. Είναι όμως γεύσεις που πρώτα αγαπήσαμε εμείς, μετά η οικογένεια και οι φίλοι μας και μετά οι πελάτες μας στην αποξηραμένη τους μορφή. Πήρε σχεδόν δύο χρόνια να αποφασίσουμε ποια από τα αποξηραμένα μας μείγματα θα εμφιαλωθούν για να γίνουν ready to drink ροφήματα.

Αυτό έγινε το 2019 και από τότε κάθε χρόνο πειράζουμε λίγο ακόμη τις συνταγές τους. Τις βελτιώνουμε σύμφωνα με τα σχόλια που ακούμε. Προσθέτουμε νέους κωδικούς ή αφαιρούμε κάποιους. Δεν ξέρω αν θα σταματήσει ποτέ αυτό. Είναι και πολύ ενδιαφέρον άλλωστε.

Φέτος παράγουμε το εγώ και εσύ πορτοκαλί, το pu & pu, το strawberry tsatsatsa και το exhale. Τα δύο πρώτα υπήρχαν εξαρχής, το exhale εμφανίστηκε πέρσι και το strawberry tsatsatsa είναι new entry και best seller. 

Με το εγώ και εσύ πορτοκαλί, που έχει δυόσμο, λουίζα, καλέντουλα και πορτοκάλι πήραμε φέτος το πλατινένιο βραβείο στα specialist awards συγκεντρώνοντας την υψηλότερη βαθμολογία όχι μόνο στην κατηγορία μας, αλλά ανάμεσα σε όλα τα προϊόντα που διαγωνίστηκαν. Αυτό από μόνο του δεν θα μας έλεγε τίποτα αν δεν συνοδευόταν από τα μηνύματα που λαμβάνουμε από όσους το δοκιμάζουν για πρώτη φορά. Οι Έλληνες μας λένε ότι τους θυμίζει το χωριό τους. Οι ξένοι μάς λένε ότι θα το αντάλλαζαν με το κρασί δίπλα στο φαγητό τους.

Τo exhale είναι το δικό μου αγαπημένο. Δεν είναι το πιο εύκολο. Δεν έχει την πιο οικεία γεύση, αλλά ο συνδυασμός της αρμπαρόριζας και του φασκόμηλου με το περγαμόντο το κάνουν εμπειρία. Κάθε φορά.

Στην αντίπερα όχθη βρίσκεις το strawberry tsatsatsa με φράουλα, δυόσμο, ιβίσκο και δενδρολίβανο. Αυτό ναι, έχει οικεία γεύση. Αν και δεν είναι απλώς φραουλένιο. Αναγνωρίζει κανείς όσο αμύητος κι αν είναι ο ουρανίσκος του και τον δυόσμο και το δενδρολίβανο. Και εμείς χαιρόμαστε που βάλαμε το δενδρολίβανο σε κρύο τσάι και αυτό έγινε best seller. Το δενδρολίβανο δεν είναι μόνο για το φαγητό, δεν ταιριάζει μόνο με το κατσικάκι. Είναι η γήινη νότα σε αυτό το μείγμα και νομίζουμε ότι κάνει τον αναμφισβήτητα δυνατό συνδυασμό φράουλας, δυόσμου εξαιρετικά πιο ενδιαφέροντα.

Για το τέλος άφησα την ήρεμη δύναμη. Το pu & pu με μέντα, φασκόμηλο και καλέντουλα. Και όχι με οποιαδήποτε μέντα, παρακαλώ. Η μέντα που καλλιεργούμε εμείς είναι μια ποικιλία διαφορετική από αυτή που καλλιεργείται ευρέως. Είναι πιο έντονη και περισσότερο «πιπεράτη».

Γιατί αποφασίσατε να ασχοληθείτε με το κρύο βοτανικό τσάι που δεν έχει συντηρητικά, χρωστικές, αρώματα, ούτε ζάχαρη ή άλλο γλυκαντικό; Η ζάχαρη επισκιάζει την αληθινή μαγεία των βοτάνων; 

Αυτή ήταν μια αρχική επιλογή που έγινε επειδή όταν αντιμετώπισα κάποια θέματα υγείας, δεν έβρισκα τίποτα στο εμπόριο που να επιτρέπεται να πιω. Στη συνέχεια η απόφαση ήταν επιχειρηματική. Είδαμε δηλαδή το κενό στην αγορά σε κρύο τσάι με μηδενικές θερμίδες. Σήμερα όμως υπάρχουν τέτοια προϊόντα. Μπορεί όχι ίδια ή όχι με βότανα, υπάρχουν όμως.

Συνεχίζουμε να παράγουμε τους 4 κωδικούς μας χωρίς γλυκαντικό και μάλιστα σταματήσαμε και αυτούς που είχαν λίγη ζάχαρη και κυκλοφορούσαν πέρσι. Όχι επειδή δεν πήγαν καλά. Ούτε επειδή έχουμε σκοπό να δαιμονοποιήσουμε τη ζάχαρη. Πιστεύουμε ότι με μέτρο όλα είναι εντάξει να καταναλώνονται και μάλιστα χωρίς τύψεις. Εμείς συνεχίζουμε άνευ επειδή πια μας είναι ξεκάθαρο ότι τα ελληνικά βότανα μπορούν να πρωταγωνιστούν. Να κυριαρχούν σε ένα ποτό χωρίς αλκοόλ και χωρίς ζάχαρη. Να είναι καθάριες οι γεύσεις τους. Να μπορούν να συνδυαστούν με το κυρίως γεύμα μας. Να σταθούν όχι μόνο δίπλα σε μια φρέσκια σαλάτα, αλλά και δίπλα σε ένα πιάτο φάβα ή γεμιστά. Σας προκαλώ να δοκιμάσετε το exhale τρώγοντας γίγαντες. Θα με θυμηθείτε.

Είδαμε πώς παράγεται χειροποίητα το βιολογικό iced tea

Ποια είναι τα στάδια και η διαδικασία που ακολουθείτε για το χειροποίητο iced tea;

Αφού συγκομίσουμε, αποφυλλώσουμε, αποξηράνουμε, κάνουμε τα μείγματα σε μερίδες και τα βάζουμε σε τουλπάνια. Εκεί τα πιέζουμε με τα χέρια μας, τα σπάμε και δένουμε το τουλπάνι. Αυτό το τουλπάνι μπαίνει στο καζάνι σε νερό που μόλις έβρασε. Με κλειστή φωτιά. Και μένει εκεί 5-7 λεπτά ανάλογα με το είδος του μείγματος και τα συστατικά του. Όταν περάσει ο χρόνος, αφαιρούμε το τουλπάνι από το καζάνι μας, προσθέτουμε σε κάποια λίγο εκχύλισμα φρούτων ανάλογα με τη συνταγή και λίγο κιτρικό οξύ για να κατεβάσουμε το ph, ανακατεύουμε, κι αυτό ήταν.

Μετά ξεκινάει η εμφιάλωση. Με το χέρι και αυτή. Τα καζάνια μας είναι μικρά και έχουν βρυσάκια από τα οποία γεμίζουμε ένα ένα τα μπουκαλάκια μας. Δοκιμάσαμε και μεγαλύτερα, δοκιμάσαμε και αντλίες, δοκιμάσαμε και γεμιστικά μηχανήματα και παστεριώσεις. Έκαναν τη δουλειά μας πιο εύκολη, αλλά το αποτέλεσμα δεν ήταν το ίδιο. Κάτι κερδίζεις κάτι χάνεις σε αυτές τις περιπτώσεις. Εμείς αποφασίσαμε να μη χάσουμε γεύση, διαύγεια και φρεσκάδα. Και ας περνάει κυριολεκτικά κάθε μπουκαλάκι από τα χέρια μας. Τους δίνει κι αυτό μια κάποια έξτρα γοητεία. Αυτή τη γοητεία που έχει καθετί χειροποίητο.

Εμφιαλώνουμε με τη μέθοδο hot-filling στους 90 βαθμούς με γάντια που αντέχουν στη φωτιά, και αυτά ακόμη μερικές φορές δεν είναι αρκετά για να μην καιγόμαστε. Καμιά φορά αναρωτιόμαστε αν αξίζει τον κόπο. Υπό την έννοια της σωματικής καταπόνησης. Αυτό μάλλον θα το δείξει η ιστορία. Εμφιαλώνουμε περίπου 1.200 μπουκάλια την ημέρα και προς το παρόν αυτός ο ρυθμός μάς αρκεί.

Σίγουρα πάντως τη μέρα που θα βρούμε πιο σύγχρονο τρόπο παραγωγής που θα δίνει αληθινό αποτέλεσμα, θα είμαστε ευτυχισμένοι. 

Μετά από αυτό το στάδιο ακολουθούν η ετικέτα και η κιβωτιοποίηση. Αυτό γίνεται πάντα την επόμενη ημέρα, για να έχουν κρυώσει τα μπουκαλάκια μας. Η ετικέτα είναι η αγαπημένη δουλειά όλης μας της ομάδας. Είναι και αυτή χειροκίνητη, αλλά, όπως όλες οι δουλειές που δεν χρειάζονται πολλή σκέψη και έχουν επαναλαμβανόμενες κινήσεις, καταλήγει χαλαρωτική. Όλοι θέλουμε το πόστο της ετικέτας. Κανείς δεν διαλέγει ποτέ την εμφιάλωση (γέλια).

Τα υπόλοιπα είναι μάλλον γνωστά και κοινά, γεμίζουμε τα κουτιά μας, στήνουμε παλέτες και ασχολούμαστε με το μεγάλο πρόβλημα της αποστολής. Γιατί στα αλήθεια αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα όταν επιχειρείς στην άκρη της χώρας. Ας είναι. Όπως λέμε εδώ στην Κομοτηνή, τα προβλήματα της τοποθεσίας μας μας έχουν κάνει τρομερά εφευρετικούς.

Τα βότανα στην υπηρεσία της ευεξίας και της ομορφιάς

Τα βότανα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την υγιεινή, την απόλαυση, την ευεξία, την ομορφιά. Ποια είναι τα ιδανικά βότανα για κάθε χρήση;

Όλα τα βότανα είναι φάρμακα αν τα χρησιμοποιήσουμε ως τέτοια. Και μάλιστα τα περισσότερα από αυτά έχουν και παραπάνω από μία χρήσεις. Μπορεί κάποιο να βοηθά στον πονοκέφαλο, να είναι χωνευτικό και ταυτόχρονα ηρεμιστικό. Δεν υπάρχει ιδανικό βότανο. Δεν είναι καλή ιδέα να το σκεφτόμαστε έτσι. Πίνουμε πορτοκάλια μόνο για τη βιταμίνη C; Ή μήπως όταν θέλουμε να πάρουμε βιταμίνη C την αναζητούμε μόνο στα πορτοκάλια; Υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν θεραπείες με βότανα. Θέλουν όμως καθοδήγηση για να είναι αποτελεσματικές και να μην καταλήξουν επικίνδυνες. Για όσους όμως δεν αναζητούν κάτι τόσο εξειδικευμένο αλλά θέλουν να ωφεληθούν από τις ευεργετικές τους ιδιότητες ο δρόμος είναι πολύ πιο απλός. Τα βάζεις στην καθημερινότητά σου με διάφορους τρόπους. Τα πίνεις, τα τρως φρέσκα, τα προσθέτεις στο μαγείρεμα, κάνεις με αυτά ποδόλουτρο κ.λπ. Διαλέγεις αυτά που σου αρέσουν γευστικά.

Το σώμα μας ξέρεις τι χρειάζεται. Αν η γεύση κάποιου βοτάνου σού αρέσει πολύ και την αναζητάς, το πιθανότερο είναι ότι θα ωφελεί σε κάτι τον οργανισμό σου. Ακόμη και αν δεν το έχεις καταλάβει. Αντίθετα, αν κάποιο βότανο το απεχθάνεσαι, μην πιεστείς να το χρησιμοποιήσεις. Δεν είναι για εσένα. Δεν θα βοηθήσει. Δοκίμασε και άλλα. Για να μην είμαστε απόλυτοι, βέβαια, αξίζει κανείς να μελετήσει τα βότανα και τις ιδιότητές τους. Όχι για να γιατρέψει σοβαρές παθήσεις μόνος, αλλά γιατί ας πούμε θέλει να κόψει τον καφέ και θα ήταν χρήσιμο να ξέρει ότι η μέντα και ο δυόσμος είναι τονωτικά του νευρικού συστήματος και μπορούν να βοηθήσουν.

Η ζωή στο χωράφι

Περιγράψτε μας μια τυπική ημέρα σας στο χωράφι…

Αυτό αλλάζει ανάλογα με τις εποχές. Πολύ. Τον Σεπτέμβρη και τον Οκτώβρη συγκομίζουμε τα τελευταία χέρια, σπέρνουμε το χαμομήλι μας και φτιάχνουμε νέα φυτά. Το χειμώνα δεν υπάρχουν πολλά να γίνουν στο χωράφι – αν και μέχρι τον Νοέμβρη μαζεύουμε ακόμη καλέντουλα και αποξηραίνουμε. Ίσως η μόνη σημαντική δουλειά είναι η εδαφοκάλυψη με άχυρα και το σκέπασμα κάποιων φυτών για να προστατευθούν από τα κρύα που θα έρθουν.

Από τον Φεβρουάριο ως τον Απρίλιο προετοιμαζόμαστε. Στήνουμε το χωράφι. Ελέγχουμε τις χειμωνιάτικες απώλειες, εγκαθιστούμε τα νέα φυτά και βοτανίζουμε ασταμάτητα. Κυνηγάμε δηλαδή τα αγριόχορτα που τα ξυπνάει η άνοιξη και πάνε να καταλάβουν τον τόπο όλο. 

Από τον Απρίλιο και μέχρι τις αρχές του Ιούλη αφιερώνουμε σχεδόν όλη την ημέρα σε πότισμα, συγκομιδή και αποφύλλωση. Τον Αύγουστο ευτυχώς έχει πολλή ζέστη ακόμη και για τα φυτά μας… Η συγκομιδή είναι πολύ λιγότερη και ίσα που συντηρούμε τα φυτά με ποτίσματα. Κάπως έτσι καταλήξαμε και εμείς να πηγαίνουμε διακοπές μόνο τον Αύγουστο.

Μπορείτε να μας δώσετε μια αγαπημένη σας συνταγή για να φτιάξουμε στο σπίτι χρησιμοποιώντας το τσάι ή τα βότανα που καλλιεργείτε;

Ακούστε τώρα μια πρόσφατη ανακάλυψη. Δεν ξέρω αν είναι για τους πολλούς, αλλά αν φτιάξεις chia pudding και αντί για να μουλιάσεις με νερό το κάνεις με κάποιο από τα μπουκαλάκια, θα πάθεις σοκ. Το ίδιο βέβαια μπορείς να κάνεις και σε smoothie. Προτείνω ανεπιφύλακτα καρότο, βερίκοκο, ροδάκινο και αντί για νερό να χρησιμοποιήσουμε το pu & pu με μέντα και φασκόμηλο.

Info: grizoprasino.com
instagram.com/grizo_prasino |facebook.com/grizoprasino