Η ψυχική υγεία εν µέσω καραντίνας: Ποιες είναι οι διαταραχές που παρατηρούνται στην καθημερινότητά μας

Οι αντιδράσεις των ανθρώπων εν καιρώ καραντίνας λόγω της πανδημίας COVID-19 διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Όλοι υποφέρουν αλλά ο καθένας με τον τρόπο του. Ο καθένας κινδυνεύει, αλλά ο καθένας δεν επηρεάζεται εξίσου.

Κύριο βήµα είναι η αποδοχή της παρούσας κατάστασης και η αναγνώριση και κατανόηση των συναισθηµατικών µας αντιδράσεων. Τα παραπάνω ανέφερε ο ψυχίατρος–αναπληρωτής καθηγητής Κλινικής Φαρµακολογίας στο ΑΠΘ Γιώργος Παπαζήσης σε διαδικτυακή διάλεξη του με θέμα «Η ψυχική υγεία εν µέσω Πανδηµίας και Καραντίνας:

Φυσιολογικές και µη-φυσιολογικές αντιδράσεις σε µη-φυσιολογικές συνθήκες» . Η διάλεξη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της δράσης «Κανείς Μόνος» της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας .

Ο κ Παπαζήσης επισήμανε ότι πανδημία COVID-19 είναι μια πρωτόγνωρη κατάσταση και οι αντιδράσεις µας απέναντι σε µη- φυσιολογικές συνθήκες είναι ίσως απρόσµενες, αλλά είναι αναµενόµενες.

Σύμφωνα με τον ίδιο κατά τη διάρκεια της καραντίνας παρατηρούνται σωματικές αντιδράσεις και συναισθήµατα όπως διαταραχές ύπνου, υπερδιέγερση, εύκολη κόπωση, µειωµένη όρεξη, µειωµένη ερωτική διάθεση, σύγχυση, µειωµένη ικανότητα συγκέντρωσης, ανία ,άγχος , φόβος, θλίψη, αίσθηµα αβοήθητου, θυµός αλλά ενοχή και ντροπή (στιγµατισµός) όσων νόσησαν ή ήταν απλά ύποπτα κρούσµατα.

Ευάλωτοι πληθυσμοί είναι τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με ιστορικό ψυχικών διαταραχών και οι επαγγελματίες υγείας πρώτης γραμμής. Όπως σημείωσε ο κ . Παπαζήσης τα παιδιά, σε δεύτερη φάση µετά από καταστροφές, φαίνεται να εµφανίζουν περισσότερα συµπτώµατα απ ότι οι ενήλικες ενώ οι ηλικιωµένοι, που είναι η πιο ευπαθής στον κορονοϊό οµάδα, είναι οι περισσότερο εξαρτηµένοι από άλλους για φροντίδα

Οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία όπως ανέφερε ο κ. Παπαζήσης είναι άμεσες ,βαθµιαίες και έµµεσες. Άµεσες (οξεία ή τραυµατική επίδραση) είναι οι υποτροπές διαταραχών, διαταραχές άγχους (πανικός, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ) κατάθλιψη, μετα-τραυµατική αγχώδης διαταραχή , κατάχρηση ουσιών- αυτοκτονικότητα . Βαθµιαίες είναι οι αργά προϊούσες µακροπρόθεσµες επιπτώσεις, το χρόνιο στρες που οδηγεί σε ψυχοσωµατικά νοσήµατα (αυτοάνοσα, άσθµα) , η κατάθλιψη, η μετα-τραυµατική αγχώδης διαταραχή.

Στρεσσογόνοι παράγοντες κατά την καραντίνα είναι η διάρκεια της καραντίνας, η ανεπαρκής πρόσβαση σε προµήθειες και αγαθά και η ελλιπής πληροφόρηση από τις αρχές. Αναφερόμενος στις έμμεσες επιπτώσεις ο κ . Παπαζήσης σημείωσε ότι η καραντίνα µπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που σκεφτόµαστε τον εαυτό µας, ο ένας τον άλλον και τον κόσµο , με συνέπεια το αίσθηµα του αβοήθητου και της απελπισίας , τη μειωµένη κοινωνική αλληλεπίδραση , τις διαµάχες µεταξύ κοινωνικών οµάδων, αλλά και κοινωνικές επιπτώσεις όπως η κακοποίηση και η βία.

Οι µελλοντικές επιτώσεις στην κοινοτική υγεία αναμένεται να είναι η μειωµένη συνοχή της κοινότητας , αυξηµένη κοινωνική αστάθεια, αυξηµένη διαπροσωπική επιθετικότητα και κακοποίηση , αυξηµένη βία και εγκληµατικότητα , η αύξηση ξενοφοβίας και ρατσισµού, προκαταλήψεων και το στίγµα της νόσου.

Μέτρα διαχείρισης των επιπτώσεων της καραντίνας

Ο κ Παπαζήσης μιλώντας στα μέτρα διαχείρισης των επιπτώσεων της καραντίνας επισήμανε ότι «είµαστε διαφορετικοί χαρακτήρες στην ίδια µη-φυσιολογική συνθήκη» και συνέστησε να προσπαθούµε να εδραιώσουµε µια νέα ρουτίνα που θα διασφαλίσει ένα αίσθηµα ελέγχου και προβλεψιµότητας , να βάλουµε στο καθηµερινό πρόγραµµά δραστηριότητες που είναι ευχάριστες , να μην ακούµε διαρκώς ειδήσεις , να ενηµερωνόµαστε µόνο από έγκυρες πηγές και να μοιραζόµαστε τα συναισθήµατά µας µε άλλους (οικογένεια, φίλους) .«Λύπη µοιρασµένη είναι µισή λύπη» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Παπαζήσης.

Τέλος ανάφερε ένα ποσοστό ατόµων που έχουν βιώσει ένα τραύµα, εξελίσσουν στη συνέχεια τον εσωτερικό τους κόσµο, αναπτύσσουν αυξηµένη αυτογνωσία και αίσθηση ευγνωµοσύνης για τη ζωή, ενδυναμώνονται οι σχέσεις , επαναπροσδιορίζονται οι αξίες επαναξιολογούνται οι προτεραιότητες και δημιουργείται ένα νέο νόημα.