Συναγερμός μετά τα τρία πιθανά κρούσματα οξείας ηπατίτιδας σε παιδιά, στη χώρα -Τι λένε οι ειδικοί

Μεγάλη ανησυχία έχει προκληθεί στην επιστημονική κοινότητα, μετά τα τρία κρούσματα οξείας ηπατίτιδας σε παιδιά που εντοπίστηκαν -και- στη χώρα μας.

Χθες, ο ΕΟΔΥ προχώρησε σε ανακοινώσεις, όπου γνωστοποίησε τα τρία περιστατικά, εκ των οποίων τα δύο χρειάστηκε να νοσηλευτούν, επισημαίνοντας ωστόσο ότι τα παιδία βρίσκονται πλέον σε άριστη κατάσταση, ενώ δεν παρουσίασαν και κάποια επιπλοκή.

Τα συμπτώματα που είχαν τα τρία παιδιά

Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, τα δύο παιδιά, ηλικίας 14 μηνών και 10 ετών, παρουσίασαν συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα (κοιλιακό άλγος και εμέτους) και πυρετό, και από τον εργαστηριακό έλεγχο διαπιστώθηκε αύξηση των ηπατικών ενζύμων (τρανσαμινάσες >500 IU/ml).

Το άλλο παιδί, ηλικίας 18 μηνών, ήταν ασυμπτωματικό και οι τρανσαμινάσες του βρέθηκαν αυξημένες>500 IU/ml σε προληπτικό εργαστηριακό έλεγχο.

Ο έλεγχος για ιογενείς ηπατίτιδες Α-Ε ήταν αρνητικός σε όλα τα παιδιά. Από τον υπόλοιπο εργαστηριακό έλεγχο, σε κανένα παιδί δεν ανιχνεύτηκε ιός EBV, CMV, αδενοϊός ή SARS-CoV-2. Το ένα δεν νοσηλεύτηκε και τα δύο χρειάστηκαν ολιγοήμερη νοσηλεία.

Ο ΕΟΔΥ για την οξεία ηπατίτιδα

Στην ανακοίνωση του ΕΟΔΥ αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι «στις αρχές Απριλίου, παρατηρήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, ένας ασυνήθιστα υψηλός αριθμός περιπτώσεων οξείας ηπατίτιδας, σε παιδιά. Σε κανένα περιστατικό δεν τεκμηριώθηκε λοίμωξη από ιούς ηπατίτιδας (Α έως Ε) και δεν διαπιστώθηκε συσχέτιση με ταξίδια ή έκθεση σε τοξικούς ή περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Το κλινικό σύνδρομο εμφανίζεται σε παιδιά ηλικίας έως 16 ετών, με τις περισσότερες περιπτώσεις να είναι ηλικίας 2 έως 5 ετών, και περιλαμβάνει σοβαρή οξεία ηπατίτιδα με αξιοσημείωτα αυξημένες τρανσαμινάσες, συχνά με ίκτερο και συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα (εμέτους ως προεξάρχον σύμπτωμα), που προηγούνται του ικτέρου.

Μετά την ανακοίνωση των περιστατικών από τη Μεγάλη Βρετανία, έχουν αναφερθεί ανάλογα περιστατικά σε 16 ευρωπαϊκές χώρες όπως και σε ΗΠΑ, Καναδά, Ιαπωνία, Ισραήλ, Σιγκαπούρη. Ο συνολικός αριθμός περιστατικών παγκοσμίως είναι εξαιρετικά μικρός. Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περίπου 300 περιστατικά, εκ των οποίων τα 163 έχουν δηλωθεί από το Ηνωμένο Βασίλειο. Αν και προστίθενται χώρες με ύποπτα κρούσματα, δεν φαίνεται να αυξάνεται ο αριθμός των περιστατικών ανά χώρα, γεγονός που υποδηλώνει ότι η διασπορά είναι περιορισμένη».

Τι αναφέρει ο ΠΟΥ για την οξεία ηπατίτιδα

Από την πλευρά του, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) επισήμανε μέσα στην εβδομάδα ότι κρούσματα ηπατίτιδας που μέχρι στιγμής δεν έχουν εξήγηση έχουν καταγραφεί σε 20 χώρες. Συνολικά 70 ύποπτα κρούσματα, που έχουν αναφερθεί από 13 χώρες, εκκρεμεί να επιβεβαιωθούν με εργαστηριακές εξετάσεις.

«Επιτεύχθηκαν σημαντικές πρόοδοι σε ό,τι αφορά τις επιπρόσθετες έρευνες και τον καταυγασμό των υποθέσεων εργασίας», σημείωσε η Φίλιπα Ίστερμπρουκ του παγκόσμιου προγράμματος του ΠΟΥ για την αντιμετώπιση της ηπατίτιδας κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου.

Η Βρετανία συντονίζει μελέτες για τα γονίδια των παιδιών που εκδήλωσαν την ασθένεια, την αντίδραση του ανοσοποιητικού τους συστήματος, τους ιούς και άλλες επιδημιολογικές έρευνες, σημείωσε.

Βρετανία, η πρώτη που ενημέρωσε τον ΠΟΥ

Η Βρετανία ήταν η χώρα που ενημέρωσε πρώτη τον ΠΟΥ, την 5η Απριλίου, για δέκα περιπτώσεις σοβαρής ηπατίτιδας ανηλίκων στη Σκωτία. Επρόκειτο για παιδιά κάτω των δέκα ετών.

Στις ΗΠΑ, οι υγειονομικές αρχές ανέφεραν την Παρασκευή ότι διενεργούν έρευνες για 109 τέτοια κρούσματα, ανάμεσά τους πέντε θανατηφόρα. Τρία παιδιά έχουν επίσης πεθάνει στην Ινδονησία.

«Ως αυτή την ώρα, οι βασικές υποθέσεις παραμένουν αυτές που εμπλέκουν κάποιον αδενοϊό, λαμβάνοντας επίσης υπόψη (…) τον ρόλο της COVID, είτε πρόκειται για ταυτόχρονη μόλυνση, είτε για πρότερη μόλυνση», σύμφωνα με την κυρία Ίστερμπρουκ.

ΠΟΥ: Το 70% των κρουσμάτων θετικά σε αδενοϊό

Οι εξετάσεις που έγιναν την περασμένη εβδομάδα επιβεβαίωσαν ότι το 70% των κρουσμάτων ήταν θετικό σε αδενοϊό, με τις περιπτώσεις του υποτύπου 41 –ο οποίος κανονικά συνδέεται με τη γαστρεντερίτιδα– να είναι οι περισσότερες, πρόσθεσε.

Οι αδενοϊοί εξαπλώνονται γενικά με την προσωπική επαφή, από τα σταγονίδια που εκκρίνονται με την αναπνοή και την εκπνοή, ή από επιφάνειες. Είναι γνωστό ότι προκαλούν συμπτώματα στο αναπνευστικό, επιπεφυκίτιδες, προβλήματα στην πέψη.

Οι εξετάσεις έδειξαν επίσης ότι το 18% των ασθενών είχε μολυνθεί από τον νέο κορονοϊό.

«Την επόμενη εβδομάδα θα επικεντρωθούμε σε ιολογικές εξετάσεις για την έκθεση ή παρελθούσες μολύνσεις» από τον νέο κορονοϊό, ανέφερε η κυρία Ίστερμπρουκ.

Μετά τον εντοπισμό των 169 πρώτων κρουσμάτων, ο ΠΟΥ είχε υπογραμμίσει πως σε κανένα από τα κρούσματα δεν εντοπίστηκαν οι ιοί της ηπατίτιδας A, B, C, D και E.

Τα περισσότερα παιδιά που ασθένησαν παρουσίασαν γαστρεντερικά συμπτώματα, ιδίως πόνους στην κοιλιακή χώρα, διάρροιες, εμετούς, ή ακόμη και ίκτερο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, προκλήθηκε ηπατική ανεπάρκεια και χρειάστηκε μεταμόσχευση ήπατος.

Σε εγρήγορση οι ελληνικές αρχές

Οι κλινικοί γιατροί είναι σε εγρήγορση για αυτήν την αναδυόμενη κατάσταση, έχουν ενημερωθεί και επαγρυπνούν για την έγκαιρη ανίχνευση παιδιών ηλικίας έως 16 ετών, που παρουσιάζουν σημεία και συμπτώματα ηπατίτιδας, χωρίς σαφή αιτιολογία και σε τέτοια περίπτωση συμπληρώνουν και αποστέλλουν στον ΕΟΔΥ δελτίο δήλωσης κρούσματος, όπως τονίστηκε στην ανακοίνωσή του.

Ο ΕΟΔΥ παρακολουθεί στενά την εξέλιξη της κατάστασης, βρίσκεται σε συστηματική επικοινωνία με τους ευρωπαϊκούς φορείς Δημόσιας Υγείας, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) και έχει ήδη ενημερώσει σχετικά, όλες τις Υγειονομικές Περιφέρειες της χώρας, τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο, καθώς και τις Επιστημονικές Εταιρείες, τα μέλη των οποίων ενδέχεται να αντιμετωπίσουν παρόμοια περιστατικά. Επίσης, έχουν σταλεί οδηγίες για τη συλλογή και αποστολή δειγμάτων στο Κεντρικό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας, ώστε να γίνεται άμεσα ο απαιτούμενος έλεγχος για τον εντοπισμό της αιτίας της επιδημικής έξαρσης», καταλήγει η ανακοίνωση του ΕΟΔΥ.

Ηλίας Μόσιαλος: 20 ερωτήσεις και απαντήσεις για τη μυστηριώδη ηπατίτιδα στα παιδιά

1. Υπάρχει συσχετισμός του εμβολίου για τον κορωνοϊό με την αδιευκρίνιστης ακόμα αιτιολογίας ηπατίτιδα που έχουν εμφανίσει περίπου 200 παιδιά σε όλο τον κόσμο;   

Όχι. Καταρχάς λόγω του ότι η πλειονότητα των περιστατικών είναι κάτω των 5 ετών. Τα παιδιά κάτω των 5 ετών δεν έχουν εμβολιαστεί για τον κορωνοϊό.   
   
2.Είναι υψηλότερο από το αναμενόμενο το ποσοστό των παιδιών που εμφάνισε αυτή την αδιευκρίνιστης ακόμα αιτιολογίας ηπατίτιδα σέ όλες τις χώρες που καταγράφηκαν τέτοια περιστατικά;  

Όχι σε όλες τις χώρες. Στη Σκωτία ναι έχουν περισσότερες περιπτώσεις από τις αναμενόμενες αλλά όχι στο Ισραήλ ή την Ισπανία. 
   
3. Πού παρατηρούνται τα περισσότερα καταγεγραμμένα περιστατικά;  

Στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν καταγραφεί 145 περιστατικά (σε έκθεση που δημοσιοποιήθηκε στις 29 Απριλίου). 108 είναι στην Αγγλία και 17 στη Σκωτία. 17 σύμφωνα με το ECDC έχουν παρατηρηθεί και στην Ιταλία, 12 στην Ισπανία, 6 στη Δανία, και αντίστοιχα μικρά νούμερα σε διάφορες άλλες χώρες.    
   
4. Υπάρχει κάποιος γεωγραφικός συσχετισμός των περιστατικών;  

Όχι. Τα περιστατικά εμφανίζονται σε διάφορες περιοχές και δεν έχουν ‘κολλήσει’ μεταξύ τους.   
   
5. Ποια είναι τα συμπτώματα της ηπατίτιδας;   

Αναφέρονται ανορεξία, καταβολή, αλλαγή στο χρώμα του δέρματος (ίκτερος) γαστρεντερικά συμπτώματα όπως κοιλιακό άλγος, διάρροια και εμετός που προηγήθηκαν της εμφάνισης της οξείας ηπατίτιδας, ενώ πολλές περιπτώσεις είχαν και πυρετό.    
   
6. Είχαν νοσήσει όλα αυτά τα παιδιά παλιότερα με κορωνοϊό;  

Όχι, αλλά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό αυτών έχει καταγεγραμμένο ιστορικό νόσησης. Ταυτόχρονα όμως να πούμε πως δεν έχει γίνει ενδελεχής ανάλυση σε όλα τα περιστατικά. Υπάρχει βέβαια η καταγραφή αυτών που είχαν ενεργή νόσο κατά την εισαγωγή τους. Να θυμίσουμε όμως πως πολύ συχνά τα παιδιά νοσούν ασυμπτωματικά ή ελαφρά, κάποια από αυτά ίσως να μην πήγαιναν σε βρεφονηπιακούς σταθμούς ώστε να εξετάζονται συχνά, όποτε ίσως και οι γονείς να μην το γνώριζαν.   
   
7. Είχαν όλα αυτά τα παιδιά ενεργή λοίμωξη με αδενοϊό κατά την εισαγωγή τους;   

Όχι. Για παράδειγμα κανένα από τα 6 παιδιά στη Δανία δεν βρέθηκε θετικό σε αδενοϊό. Ταυτόχρονα, να πούμε όμως πως η βιβλιογραφία αναφέρει πως τα μικρά παιδιά που κολλάνε αδενοϊό μπορεί και να διαγιγνώσκονται θετικά για αρκετούς μήνες μετά τη λοίμωξη.   
   
8. Ποιες νέες πληροφορίες έχουμε από την χθεσινή αναφορά των περιστατικών στην Αλαμπάμα σύμφωνα με τα  Αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC); 

Γίνεται αναφορά σε 9 παιδιατρικούς ασθενείς που διαγνώστηκαν θετικοί σε αδενοϊό και αρνητικοί στον κορωνοϊό. (http://dx.doi.org/10.15585/mmwr.mm7118e1external icon). Ταυτόχρονα όμως δεν αναφέρεται πως έγινε κάποια συγκεκριμένη ανάλυση για να επιβεβαιωθεί η απουσία παλιότερης νόσησης με κορωνοϊό. Επίσης οι βιοψίες ήπατος από 6 ασθενείς κατέδειξαν διάφορους βαθμούς ηπατίτιδας χωρίς όμως (ανοσοϊστοχημικές) ενδείξεις αδενοϊού ή άλλων ιικών σωματιδίων (όπως ταυτοποιήθηκε με ανάλυση με ηλεκτρονικό μικροσκόπιο). Επιπλέον, 7 ασθενείς είχαν ταυτόχρονη μόλυνση με άλλα ιικά παθογόνα όπως τον ιό Epstein-Barr, εντεροϊό/ρινοϊό, αναπνευστικό συγκυτιακό ιό, ανθρώπινο κορωνοϊό OC43, και άλλους. Παραμένει ενδιαφέρον πως δεν ανιχνεύτηκαν ιικά σωματίδια στο ήπαρ αυτών των παιδιών.    
   
9.  Τι γνωρίζουμε από τη βιβλιογραφία για περιπτώσεις οξείας ηπατικής ανεπάρκειας που να προκαλούνται από αδενοϊό; 

Υπάρχουν αναφορές στη βιβλιογραφία που περιγράφουν περιστατικά ηπατίτιδας από λοίμωξη με αδενοϊό που οδήγησε σε μεταμόσχευση 8 παιδιατρικούς ασθενείς, πριν την πανδημία (DOI: 10.1097/PAS.0000000000000834). 7 εξ ’αυτών ήταν ηλικίας κάτω των 18 μηνών. Η συγκεκριμένη δημοσίευση όμως αναφέρεται σε ανίχνευση του ιού στο ήπαρ σε όλους τους ασθενείς. Επιπλέον, εκείνοι οι ασθενείς διαγνώστηκαν με αδενοϊό τύπου 2 ή 5 και όχι τύπου 41 όπως στα περιστατικά στην Αλαμπάμα ή αυτά στο Ηνωμένο Βασίλειο. Λοίμωξη που να οφείλεται αποκλειστικά σε αδενοϊό τύπου 41 και να προκαλεί οξεία ηπατική ανεπάρκεια φαίνεται να είναι ιδιαίτερα σπάνια.   

10.  Υπάρχει βιβλιογραφία που να συσχετίζει τη λοίμωξη με κορωνοϊό με ηπατίτιδα στα παιδιά;  

Υπάρχουν πολλές αναφορές ηπατίτιδας μετά από λοίμωξη με κορωνοϊό σε ενήλικες στο διάστημα της πανδημίας, όπως γνωρίζουμε. Επίσης έχει καταγραφεί ένα περιστατικό σε βρέφος 10 μηνών στην Ιταλία που μετά από λοίμωξη εμφάνισε πολυφλεγμονωδες σύνδρομο MIS-C και οξεία ηπατική ανεπάρκεια. (DOI: 10.3389/fped.2021.780258). Επιπλέον από την Ινδία, μια αναδρομική μελέτη περιστατικών (προδημοσίευση) σε παιδιατρικούς ασθενείς που παρουσίασαν ηπατίτιδα από τον Απρίλιο 2021 έως τα μέσα Ιουνίου 2021 στην Ινδία, κατέγραψε αύξηση των χαρακτηριστικών της οξείας ηπατίτιδας κατά το δεύτερο κύμα λοιμώξεων από κορωνοϊό (doi: https://doi.org/10.1101/2021.07.23.21260716).    
   
11.  Τί έδειξε η μελέτη στην Ινδία;  

Σύμφωνα με τα δεδομένα που καταγράφηκαν σε ένα νοσοκομείο αναφοράς κορωνοϊού σε μία περιοχή της Ινδίας, 33 παιδιά και έφηβοι ανέπτυξαν οξεία ηπατίτιδα αιφνίδιας έναρξης χωρίς ιστορικό προϋπάρχουσας ηπατικής νόσου, ή άλλη αιτιολογία οξείας ηπατίτιδας. Οι ασθενείς όμως είχαν πρόσφατο ιστορικό (3-6 εβδομάδων) θετικού μοριακού τεστ ή αναδρομικά αποδεδειγμένη λοίμωξη Covid-19 και υψηλό τίτλο αντισωμάτων SARS CoV-2. Σε όλους αυτούς τους ασθενείς πραγματοποιήθηκαν εργαστηριακά τεστ και ήταν αρνητικοί για ηπατίτιδα A, B, C και E. Μεταξύ αυτών των 33 ασθενών που παρουσίασαν ηπατίτιδα, 25 εμφάνισαν μοναδικά χαρακτηριστικά ηπατίτιδας που σχετίστηκε με λοίμωξη από κορωνοϊό (Covid-19 Associated Hepatitis in Children: CAHC). Δεν είχαν τυπικά συμπτώματα λοίμωξης Covid-19 και όλοι ανάρρωσαν με υποστηρικτική θεραπεία χωρίς επιπλοκές ή θνησιμότητα.    

Η μελέτη αυτή βέβαια αναφερόταν στην ανησυχητική εμφάνιση της παραλλαγής Δέλτα που προκάλεσε το τεράστιο κύμα του Covid-19 στην Ινδία. Η πιθανότητα εμφάνισης της σχετιζόμενης με λοίμωξη από κορωνοϊό ηπατιτιδας έχει μεγάλη βαρύτητα όμως επί του παρόντος.    
   
12.  Τι θεωρούν οι βρετανικές υγειονομικές αρχές ως πιο πιθανά αίτια;   

Για την ώρα οι υποθέσεις εργασίας προσανατολίζονται γύρω από τη λοίμωξη με αδενοϊό σε έδαφος αυξημένης ευαισθησίας. Δηλαδή πως λόγω κάποιου ακόμα αδιευκρίνιστου παράγοντα επηρεάζονται τα μικρά παιδιά, οι λοιμώξεις από αδενοϊό εξελίσσονται διαφορετικά από ότι συνήθως και μπορούν να προκαλέσουν την προκειμένη ανοσοπαθολογία. Θα μπορούσε επίσης να ευθύνεται η προηγούμενη έκθεση σε κορωνοϊό ή άλλη λοίμωξη, η ταυτόχρονη λοίμωξη αδενοϊού με κορωνοϊό, μια νέα παραλλαγή αδενοϊού, ένα νέο παθογόνο που είτε δρα μόνο του είτε ως ταυτόχρονη λοίμωξη με αδενοϊό η/και κορωνοϊό, ή ακόμα και μια νέα παραλλαγή του κορωνοϊού.   
  
 13. Πώς μεταδίδεται αν είναι αδενοϊός ή κορωνοϊός ή συνδυασμός των 2;  

Με τον ίδιο τρόπο, όπως και ο κορωνοϊός, δηλαδή αερογενώς.  Οι αδενοϊοί μεταφέρονται κυρίως μέσω σταγονιδίων. Επιπλέον μπορούν να μεταφερθούν και μέσω της κοπρανοστοματικής οδού, ενώ μπορεί να γίνει διασπορά και στα μάτια με τα χέρια. Για αυτό καλό είναι να επιβλέπουμε και τα μικρά παιδιά ώστε να πλένουν σωστά τα χέρια τους. 
   
14.  Πώς αποφεύγουμε το να κολλήσουμε;   

Για την ώρα ο τρόπος προφύλαξης είναι η τήρηση των υγειονομικών πρωτοκόλλων, όπως ίσχυαν και ισχύουν και για τον COVID, για παράδειγμα η συχνή πλύση των χεριών, η χρήση μάσκας σε εσωτερικούς χώρους, και η προσοχή στις επιφάνειες.  Επίσης, ας αποφεύγουμε και άτομα με τα συμπτώματα που αναφέρονται ως ενδεικτικά. 
   
15.  Μπορεί να φταίνε τα lockdown για την αυξημένη ευαισθησία των παιδιών έναντι σε αδενοϊούς αν ο αδενοϊός έχει σχέση με τις ηπατίτιδες;

Η αυξημένη ευαισθησία εξετάζεται αλλά παράλληλα εκφράζονται αμφιβολίες. Ο μεγαλύτερος αριθμός κρουσμάτων έχει εντοπιστεί στο Ηνωμένο Βασίλειο που δεν έχει πολιτική μηδενικής διασποράς. Επίσης τα παιδιά δεν φορούσαν μάσκες στα σχολεία, όπως σε άλλες χώρες. Αντιθέτως, δεν έχει αναφερθεί μέχρι στιγμής μεγάλος αριθμός κρουσμάτων σε χώρες που εφάρμοσαν πολύ αυστηρότερα μέτρα και lockdown σε σύγκριση με το HB. Και καθόλου κρούσματα σε ώρες που μέχρι πρόσφατα είχαν πολιτική μηδενικής διασποράς του κορωνοϊού, όπως η Νέα Ζηλανδία.    

16.  Αν χρειαστεί μεταμόσχευση ήπατος σε παιδιά, μπορεί να γίνει στην Ελλάδα; 

Δυστυχώς όχι. Άλλα η χώρα μας έχει συνεργασία με την Ιταλία για την μεταφορά των παιδιών που θα χρειαστούν μεταμόσχευση και οι διαδικασίες της μεταμόσχευσης είναι ταχύτατες.   
  
17. Θα γίνονται μεταμοσχεύσεις και στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια;

Χρειάζεται να αποκτήσουμε επαρκείς υποδομές για τις μεταμοσχεύεις ήπατος (και ενήλικων και παίδων) και στη χώρα μας. Το Εθνικό Σχέδιο για τις μεταμοσχεύσεις που εκπόνησα, μετά από πρωτοβουλία του ιδρύματος Ωνάση, σε συνεργασία με τον Καθηγητή του Imperial College Βασίλειο Παπαλόη, εμπεριέχει συγκεκριμένες προτάσεις για την ενίσχυση και αναβάθμιση των υπαρχουσών υπηρεσιών.  
   
18.  Τα υπάρχοντα εμβόλια αντιμετωπίζουν τη συγκεκριμένη ηπατίτιδα;  

Όχι γιατί κανένας από τους γνωστούς ιούς δεν προκαλεί αυτή την αδιευκρίνιστης ακόμα αιτιολογίας ηπατίτιδα.   
   
19.  Θα βγει εμβόλιο για τη νέα ηπατίτιδα; 

Χωρίς να ξέρουμε το αίτιο δεν μπορούμε να μιλάμε για εμβόλιο αυτή τη στιγμή. Αν το αίτιο είναι ο κορωνοϊός τότε θα εξεταστεί η επέκταση των εμβολιασμών στα παιδιά μικρής ηλικίας.   

20.  Πρέπει να ανησυχούμε πολύ; 

Μέχρι στιγμής ο αριθμός των περιστατικών παγκοσμίως είναι εξαιρετικά μικρός. Δεν γνωρίζουμε ακόμα τα ακριβή αίτια που προκαλούν αυτή τη μορφή ηπατίτιδας.    Όπως έχουν αναφέρει και το Ηνωμένο Βασίλειο και το Ισραήλ, αλλά και άλλες χώρες, η οξεία ηπατίτιδα από αδιευκρίνιστα αίτια στα παιδιά ίσως να σχετίζεται με προηγούμενη λοίμωξη από κορωνοϊό ή από συνύπαρξη λοίμωξης αδενοϊού και κορωνοϊού. Μπορεί όμως να υπάρχουν κα άλλοι παράγοντες. Θα περιμένουμε τις αναλύσεις και τους αντίστοιχους συσχετισμούς στις άλλες χώρες και ελπίζουμε για την καλύτερη εξέλιξη αυτών των περιστατικών.