Αντικαταθλιπτικά: Μειώνουν το άγχος, αλλά ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις;

Νέα ανασκόπηση μελετών επιβεβαιώνει ότι τα αντικαταθλιπτικά μειώνουν αποτελεσματικά τα συμπτώματα της γενικευμένης αγχώδους διαταραχής, τα δεδομένα ωστόσο για την μακροχρόνια χρήση τους, είναι περιορισμένα.

Τα αντικαταθλιπτικά και ειδικά οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs) και οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης-νορεπινεφρίνης (SNRIs), αποτελούν αναγνωρισμένες θεραπείες, οι οποίες συνιστώνται από πολλούς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένου του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας και Αριστείας Φροντίδας του Ηνωμένου Βασιλείου.

Υπάρχουν όμως αρκετές παρανοήσεις μεταξύ επαγγελματιών υγείας και ασθενών που δεν συνειδητοποιούν ότι τα «αντικαταθλιπτικά» έχουν ευρύτερες χρήσεις πέραν της κατάθλιψης, ενώ ο όρος αποτελεί στίγμα για πολλούς ανθρώπους.

Η ανασκόπηση ανέλυσε 37 ελεγχόμενες μελέτες με περισσότερους από 12.000 συμμετέχοντες, οι οποίες συνέκριναν αντικαταθλιπτικά με εικονικό φάρμακο.

Οι περισσότερες δοκιμές διεξήχθησαν κυρίως σε χώρες υψηλού εισοδήματος, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και πολλών ευρωπαϊκών χωρών και περιελάμβαναν ενήλικες και των δύο φύλων.

Στις περισσότερες μελέτες, το ποσοστό των γυναικών ήταν ελαφρώς μεγαλύτερο (~60%), γεγονός που αντικατοπτρίζει τον κλινικό επιπολασμό της γενικευμένης αγχώδους διαταραχής.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα αντικαταθλιπτικά ήταν πιο αποτελεσματικά από το εικονικό φάρμακο στη μείωση των συμπτωμάτων άγχους, με 41% υψηλότερο ποσοστό ανταπόκρισης μεταξύ εκείνων που έλαβαν τα φάρμακα σε σύγκριση με εκείνους που έλαβαν εικονικό φάρμακο.

Η ανασκόπηση δεν διαπίστωσε σημαντική διαφορά στα ποσοστά διακοπής της θεραπείας μεταξύ εκείνων που έπαιρναν αντικαταθλιπτικά και εκείνων που έπαιρναν εικονικό φάρμακο, γεγονός που υποδεικνύει ότι τα φάρμακα αυτά είναι γενικά καλά ανεκτά.

«Η έρευνα δείχνει ότι τα αντικαταθλιπτικά είναι εξαιρετικά αποτελεσματικά στη θεραπεία της γενικευμένης αγχώδους διαταραχής, τουλάχιστον στις περιπτώσεις που συμπεριλήφθηκαν στις δοκιμές», λέει ο επικεφαλής συγγραφέας Δρ. Giuseppe Guaiana, αναπληρωτής καθηγητής Ψυχιατρικής στη Σχολή Ιατρικής και Οδοντιατρικής Schulich του Πανεπιστημίου Western και επικεφαλής της Ψυχιατρικής στο Γενικό Νοσοκομείο St Thomas Elgin.

«Για τα άτομα με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή χωρίς άλλες παθήσεις, έχουμε επαρκείς αποδείξεις ότι τα αντικαταθλιπτικά οδηγούν σε κλινικά σημαντικές βελτιώσεις σε διάστημα ενός έως τριών μηνών σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο. Δεν έχουμε αρκετά στοιχεία για να πούμε πόσο αποτελεσματικά είναι σε ασθενείς με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή σε συνδυασμό με άλλες ψυχικές παθήσεις, κάτι που είναι πολύ πιο συνηθισμένο στην κλινική πρακτική. Οι περισσότεροι από τους ασθενείς που βλέπω με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή έχουν και άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας, οπότε οι μελλοντικές δοκιμές θα πρέπει να διερευνήσουν τις επιδράσεις των διαφορετικών στρατηγικών θεραπείας σε ασθενείς με πολλά προβλήματα».

Η ανασκόπηση υπογραμμίζει επίσης την έλλειψη δεδομένων σχετικά με τις μακροπρόθεσμες επιδράσεις των αντικαταθλιπτικών. Οι περισσότερες μελέτες που συμπεριλήφθηκαν, διήρκεσαν από τέσσερις έως 12 εβδομάδες, χωρίς μακροπρόθεσμη παρακολούθηση.

«Δεν έχουμε αρκετές πληροφορίες σχετικά με τα πιθανά μακροπρόθεσμα οφέλη και τις βλάβες των αντικαταθλιπτικών, παρόλο που οι άνθρωποι συχνά τα παίρνουν για χρόνια», λέει η πρώτη συγγραφέας Katarina Kopcalic, η οποία διεξήγαγε την ανασκόπηση στο Πανεπιστήμιο Western. «Αυτός είναι ένας τομέας που χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση σε μελλοντικές δοκιμές».

Παρά τους περιορισμούς, η ανασκόπηση στέλνει ένα σαφές μήνυμα: τα αντικαταθλιπτικά είναι αποτελεσματικά για τη διαχείριση της γενικευμένης αγχώδους διαταραχής, ιδίως για τους ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται καλά στις μη φαρμακευτικές θεραπείες. Απαιτούνται ωστόσο, περισσότερες ανεξάρτητες, μακροπρόθεσμες έρευνες για να κατανοηθεί ο πλήρης αντίκτυπός τους, ιδίως σε ασθενείς με περισσότερες από μία παθήσεις.

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στη βάση ιατρικών δεδομένων Cochrane Database of Systematic Reviews.