Αντικαταθλιπτικά: Πόσο αποτελεσματικά είναι στη διαχείριση του χρόνιου πόνου;

Νέα ανασκόπηση μελετών όμως, αμφισβητεί την αποτελεσματικότητά τους.

Τα φάρμακα βοήθησαν μόνο το 25% των ανθρώπων, αλλά ακόμη και τότε τα αποτελέσματα κυμαίνονταν από χαμηλά έως μέτρια, σύμφωνα με συνδυασμένη ανάλυση 26 προηγούμενων ανασκοπήσεων.

«Διαπιστώσαμε ότι, για τις περισσότερες επώδυνες παθήσεις και τους τύπους αντικαταθλιπτικών που χρησιμοποιήθηκαν, η αποτελεσματικότητά τους ήταν είτε ασαφής είτε δεν ήταν αποτελεσματικά», δήλωσε ο επικεφαλής της έρευνας Giovanni Ferreira, από το Ινστιτούτο Μυοσκελετικής Υγείας του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ στην Αυστραλία.

Συγκεκριμένα, η ανασκόπηση βρήκε ελάχιστα στοιχεία που να υποστηρίζουν τη χρήση τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών, είπε.

Προηγούμενες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι έως και 3 στις 4 συνταγές αντικαταθλιπτικών για τον πόνο περιελάμβαναν ένα τρικυκλικό αντικαταθλιπτικό, είπαν οι ερευνητές.

«Τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, όπως η αμιτριπτυλίνη, είναι μακράν το πιο συχνά χρησιμοποιούμενα αντικαταθλιπτικά για τη θεραπεία του πόνου», είπε ο Ferreira. «Προς έκπληξή μας όμως, τα περισσότερα στοιχεία για τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά έδειξαν ότι η αποτελεσματικότητά τους δεν είναι οριστική. Πιστεύουμε ότι αυτό είναι ένα ανησυχητικό εύρημα».

Η εκτεταμένη χρήση οπιοειδών στις ΗΠΑ οδήγησε τους γιατρούς να αναζητήσουν μη οπιοειδή φάρμακα ως μέσο ανακούφισης από τον χρόνιο πόνο.

Για παράδειγμα, μια βρετανική κατευθυντήρια οδηγία του 2021 για τη διαχείριση του χρόνιου πόνου, συνιστά ρητά να μην χρησιμοποιούνται φάρμακα για τον πόνο, αλλά κάνει μια εξαίρεση για τα αντικαταθλιπτικά, σημείωσαν οι ερευνητές.

Για τη νέα μελέτη, ο Ferreira και οι συνεργάτες του, ανέλυσαν ανασκοπήσεις που είχαν καταλήξει σε συμπεράσματα από 156 κλινικές δοκιμές στις οποίες συμμετείχαν περισσότεροι από 25.000 άνθρωποι.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τα συνδυασμένα στοιχεία για να κρίνουν την αποτελεσματικότητα οκτώ κατηγοριών αντικαταθλιπτικών σε 22 ξεχωριστές καταστάσεις πόνου, συνολικά 42 διακριτές συγκρίσεις.

«Αυτή η ανασκόπηση, συγκεντρώνει για πρώτη φορά, όλα τα υπάρχοντα στοιχεία σχετικά με την αποτελεσματικότητα των αντικαταθλιπτικών για τη θεραπεία του χρόνιου πόνου», είπε ο Ferreira.

Συνολικά, 11 από τις 42 συγκρίσεις (26%) έδωσαν στοιχεία που υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα ενός αντικαταθλιπτικού για τη θεραπεία ενός τύπου χρόνιου πόνου.

«Για τις άλλες 31 (74%) συγκρίσεις, τα αντικαταθλιπτικά ήταν είτε αναποτελεσματικά είτε τα στοιχεία για την αποτελεσματικότητά τους ήταν αδιευκρίνιστα», έγραψαν οι ερευνητές.

Οι ερευνητές κατέγραψαν εννέα συγκεκριμένες καταστάσεις πόνου για τις οποίες τα αντικαταθλιπτικά φάνηκαν να είναι αποτελεσματικά. Αυτές ήταν ο πόνος στην πλάτη, ο μετεγχειρητικός πόνος, η ινομυαλγία, ο πόνος των νεύρων, ο πόνος που σχετίζεται με τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού, ο πόνος που επιδεινώνεται από την κατάθλιψη, η αρθρίτιδα γόνατος, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και ο πονοκέφαλος που προκαλείται από χρόνια ένταση.

«Για τις περισσότερες από αυτές τις καταστάσεις, τα αντικαταθλιπτικά SNRI (αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης-νορεπινεφρίνης) ήταν αποτελεσματικά», είπε ο Ferreira.

Τα στοιχεία μέτριας βεβαιότητας υποδηλώνουν ότι τα SNRI ήταν χρήσιμα στη διαχείριση του πόνου στην πλάτη, του μετεγχειρητικού πόνου, της ινομυαλγίας και του νευροπαθητικού πόνου, έδειξαν τα αποτελέσματα.

Από την άλλη, οι ερευνητές έμειναν έκπληκτοι από την περιορισμένη αποτελεσματικότητα των τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών, παρά την ευρεία χρήση τους.

«Μόνο σε τρεις περιπτώσεις ήταν αποτελεσματικά: στον νευροπαθητικό πόνο, στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και στον πονοκέφαλο τάσης», είπε ο Ferreira. «Ωστόσο, για αυτές τις τρεις κατηγορίες, η βεβαιότητα των αποδεικτικών στοιχείων ήταν χαμηλή».

Οι άνθρωποι θα πρέπει να σταθμίζουν προσεκτικά με τον γιατρό τους εάν ένα αντικαταθλιπτικό μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση του πόνου τους, κατέληξε.

«Ελπίζουμε ότι τα ευρήματα αυτής της ανασκόπησης θα βοηθήσουν τόσο τους κλινικούς ιατρούς όσο και τους ασθενείς, να σταθμίσουν τα οφέλη και τα μειονεκτήματα των αντικαταθλιπτικών για διάφορες καταστάσεις πόνου, ώστε να μπορούν να λάβουν τεκμηριωμένες αποφάσεις για το αν και πότε πρέπει να τα χρησιμοποιούν», είπε ο Ferreira.

Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι με τους οποίους ένα αντικαταθλιπτικό μπορεί να λειτουργήσει για να βοηθήσει κάποιον που υποφέρει από χρόνιο πόνο. Μπορούν είτε να επηρεάσουν άμεσα τις οδούς που αναφέρουν τον πόνο στον εγκέφαλο, είτε να μειώσουν την αντίληψη του ατόμου για τον πόνο του. Μπορούν επίσης να διευκολύνουν μια συναισθηματική κατάσταση όπως το άγχος ή η κατάθλιψη που αυξάνουν την ευαισθησία στον πόνο.

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση BMJ.