Αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα: Ερωτήσεις και απαντήσεις

Τι εννοούμε με τον όρο αυτοάνοσα νοσήματα;

Αυτοάνοσα νοσήματα είναι νοσήματα που εκδηλώνονται όταν ο οργανισμός κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες αναγνωρίζει τα δικά του κύτταρα ως «ξένα» και «εχθρικά» και επιτίθεται σε αυτά με σκοπό να τα καταστρέψει. Είναι νοσήματα που έχουν ευρύ φάσμα εκδηλώσεων από διάφορα συστήματα (μυοσκελετικό, καρδιαγγειακό, νευρικό, και άλλα). Μπορεί να προσβάλουν σημαντικά όργανα του ανθρώπινου σώματος (καρδιά, νεφρούς, ήπαρ, δέρμα, νεύρα), οπότε μιλάμε για συστηματικές εκδηλώσεις των αυτοάνοσων νοσημάτων.

Ποια είναι τα πιο συχνά αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα;

Τα πιο συχνά αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα που απαιτούν διάγνωση και αντιμετώπιση από ρευματολόγο είναι: η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα, η Ψωριασική Αρθρίτιδα, ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος, οι Μυοσίτιδες, το σύνδρομο Sjogren, το Συστηματικό Σκληρόδερμα και οι Αγγειίτιδες.

Ποια άτομα προσβάλλονται από αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα;

Τα άτομα που προσβάλλονται από τα παραπάνω νοσήματα μπορεί να είναι γυναίκες ή άνδρες σε οποιαδήποτε ηλικιακή ομάδα, ανάλογα με τη φύση του νοσήματος. Ως επί το πλείστον δεν είναι νοσήματα της τρίτης ηλικίας, όπως πολλοί πιστεύουν. Αντίθετα, στα νεαρά άτομα τα συναντάμε πιο συχνά.

Ποια είναι τα συμπτώματα των αυτοάνοσων ρευματικών νοσημάτων;

Τα πιθανά συμπτώματα των αυτοάνοσων ρευματικών παθήσεων είναι πολλά και από διάφορα όργανα του σώματος. Συμπεριλαμβάνουν πόνο και πρήξιμο στις αρθρώσεις, εξανθήματα στο δέρμα, ξηρά ή κόκκινα μάτια, άφθες στο στόμα, μουδιάσματα άνω και κάτω άκρων, τριχόπτωση, επίμονο πονοκέφαλο, πόνο στην πλάτη ή στην μέση, πολύωρη πρωινή δυσκαμψία και πολλά άλλα. Τέτοια συμπτώματα θα πρέπει να οδηγήσουν τον ασθενή στο ρευματολόγο όσο πιο γρήγορα γίνεται. Πολλές φορές τα αυτοάνοσα νοσήματα μπορεί να εμφανιστούν και με μη ειδικά συμπτώματα όπως πυρετό, καταβολή, απώλεια βάρους, που τότε είναι ακόμα πιο δύσκολο να διαγνωστούν.

Πώς γίνεται η διάγνωση και θεραπεία για τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα;

Εφόσον εκτιμηθούν η συνολική κλινική εικόνα του ασθενούς, ο εργαστηριακός (αιματολογικός, βιοχημικός και ανοσολογικός) και απεικονιστικός έλεγχος (ακτινογραφίες, μαγνητικές τομογραφίες, υπέρηχοι) όπου και αν απαιτείται, ο ρευματολόγος θέτει τη διάγνωση του αυτοάνοσου νοσήματος. Λαμβάνει υπόψη πιθανά συνοδά νοσήματα και θεραπείες του ασθενούς, ώστε βάσει αυτών να εξατομικεύεται η θεραπεία, στηριζόμενη πάντα στα νεώτερα επιστημονικά δεδομένα. Για τα περισσότερα νοσήματα στις μέρες μας υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι η έγκαιρη διάγνωση τους και η όσο το δυνατόν ταχύτερη έναρξη της θεραπείας τους – γι’ αυτό και δεν πρέπει να υπάρχει καθυστέρηση στην αξιολόγηση του προβλήματος από τον ειδικό ρευματολόγο.

Οι θεραπείες των αυτοάνοσων ρευματικών νοσημάτων απαιτούν μόνο νοσοκομείο;

Υπάρχουν κάποια αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα που απαιτούν θεραπείες με ενδοφλέβια χορήγηση και εισαγωγή σε νοσοκομείο. Ωστόσο, υπάρχουν και θεραπείες με σκευάσματα, είτε από το στόμα, είτε ενέσιμα που γίνονται εύκολα από τον ίδιο τον ασθενή. Ιδιαίτερα τελευταία έχουμε σημαντικές εξελίξεις στην θεραπευτική των αυτοάνοσων νοσημάτων. Υπάρχουν και βιολογικές θεραπείες, που μέχρι πρότινος γίνονταν μόνο σε ενέσιμη ή υποδόρια χορήγηση, και πλέον χορηγούνται απ’ το στόμα σε καθημερινή λήψη με εξίσου καλά αποτελέσματα και καλή ανοχή των ασθενών.

Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της πρόληψης;

Τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα συνήθως δεν έχουν συγκεκριμένους αιτιολογικούς παράγοντες, που η τροποποίηση τους θα αναχαίτιζε την εμφάνιση τους. Ωστόσο σε μερικά αυτοάνοσα συνιστάται η αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο, γιατί μπορεί να λειτουργήσει πυροδοτικά (όπως στον Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο). Επίσης, η ενθάρρυνση των ασθενών για σωστή διατροφή, περιορισμό χρήσης αλκοόλ, μείωση σωματικού βάρους, βελτίωση φυσικής κατάστασης με την άσκηση και η διακοπή του καπνίσματος σίγουρα ενισχύει την γενική κατάσταση της υγείας τους και είναι κάτι που το επιδιώκουμε και τους συμβουλεύουμε για αυτό.

Οι αυτοάνοσες ρευματικές παθήσεις έχουν αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής μας;

Σαφέστατα, οι ρευματικές παθήσεις μπορεί να επηρεάσουν την ποιότητα ζωής μας (πχ. τον ύπνο, την καθημερινότητα μας, τη σεξουαλική μας ζωή, την επαγγελματική μας δραστηριότητα, την οικογενειακή και κατ’ επέκταση κοινωνική μας ζωή). Γι’ αυτόν το λόγο η βελτίωσή της είναι ένας από τους πιο σημαντικούς στόχους της θεραπείας.

Γράφουν οι: Κοτσαλίδου Αγγελική, Ρευματολόγος, Επιμελήτρια Ρευματολογικού Τμήματος ΥΓΕΙΑ καιΓεώργιος Κήτας,Ρευματολόγος, Διευθυντής Ρευματολογικού Τμήματος ΥΓΕΙΑ