Βρογχικό άσθμα: Συμπτώματα, τύποι και θεραπεία

Το βρογχικό άσθμα είναι μια χρόνια φλεγμονή των αεραγωγών που οδηγεί σε στένωση των βρόγχων λόγω σύσπασης των μυών του τοιχώματος και αυξημένης παραγωγής βλέννης.

Η
στένωση αυτή προκαλεί τα χαρακτηριστικά
συμπτώματα του άσθματος τα οποία είναι:

1. Βήχας
   (συνήθως ξηρός, σπάνια παραγωγικός με
   κολλώδη απόχρεμψη)
2. Συριγμός
   (γατάκια) στο στήθος. Εμφανίζεται κατά
   τις βραδινές ή πρώτες πρωινές ώρες ή
   κατά την άσκηση
3. Δύσπνοια
4. Σφίξιμο
   στο θώρακα
5. Εύκολη
   κόπωση.

«Τα
συμπτώματα αυτά συνήθως συνυπάρχουν
με τον περιορισμό της εκπνευστικής ροής
αέρα από τους βρόγχους που τον βλέπουμε
στη σπιρομέτρηση και μπορούν να υποχωρούν
αυτόματα ή μετά από την κατάλληλη
θεραπεία. Τόσο τα συμπτώματα όσο και η
απόφραξη των βρόγχων παρουσιάζουν
διακύμανση ως προς την ένταση, τη
συχνότητα, το χρόνο εμφάνισης και τη
διάρκειά τους ενώ μπορεί να έχουν εποχικό
χαρακτήρα ή να εμφανίζονται όλο το
χρόνο», εξηγεί ο κ.
Δημήτριος Βάσσος,
Πνευμονολόγος – Φυματιολόγος,
Επιστημονικός Συνεργάτης του Metropolitan
General.

Τύποι του άσθματος

Αρκετοί
κλινικοί φαινότυποι του βρογχικού
άσθματος έχουν αναγνωριστεί. Οι πιο
συνηθισμένοι είναι:

1. Το
   αλλεργικό ή εξωγενές βρογχικό άσθμα.
   Είναι ο πιο συχνός τύπος άσθματος που
   αναγνωρίζεται σε παιδιά και νεαρούς
   ενήλικες. Σχετίζεται με την κληρονομικότητα
   και συνήθως συνυπάρχει και με άλλες
   αλλεργικές καταστάσεις όπως η αλλεργική
   ρινίτιδα, οι ρινικοί πολύποδες, το
   έκζεμα και οι αλλεργίες σε φάρμακα και
   φαγητά.
2. Το
   ενδογενές, μη-αλλεργικό άσθμα. Συνήθως
   εμφανίζεται στην ενήλικη ζωή, πιο συχνά
   σε γυναίκες και έχει σοβαρότερη πορεία
   και λιγότερη ανταπόκριση στη φαρμακευτική
   αγωγή.
3. Άσθμα
   στην άσκηση: Εμφανίζεται κατά τη διάρκεια
   της άσκησης.
4. Επαγγελματικό
   άσθμα: Σχετίζεται με έκθεση σε υλικά
   στο χώρο της εργασίας. Αποτελεί περίπου
   το 15% – 20% των περιπτώσεων άσθματος που
   εμφανίζονται μετά την ενηλικίωση και
   απαιτεί αποφυγή έκθεσης σε ερεθιστικούς
   παράγοντες.
5. Νυκτερινό:
   Σχετιζόμενο με γαστροοισοφαγική
   παλινδρόμηση.
6. Άσθμα
   και παχυσαρκία: Σχετίζεται με
   γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση,
   διακρίνεται από επίμονα συμπτώματα
   και μειωμένη ανταπόκριση στην αγωγή.

Πώς γίνεται η διάγνωση του Βρογχικού Άσθματος

1.
Συμβατό ιστορικό

Η
λήψη ενός καλού ιστορικού είναι το πρώτο
βήμα που θέτει την κλινική υποψία του
βρογχικού άσθματος. Η εμφάνιση των
συμπτωμάτων μετά από έκθεση σε ελκτικούς
παράγοντες, η διακύμανσή τους κατά τη
διάρκεια της ημέρας ή του έτους, η
συνύπαρξη αλλεργικής ρινίτιδας ή ρινικών
πολυπόδων επιβάλει την περαιτέρω
διερεύνηση σε πνευμονολόγο για
σπιρομέτρηση.

2.
Σπιρομέτρηση

Βασική
εξέταση στον έλεγχο του άσθματος είναι
η σπιρομέτρηση. Είναι πολύ εύκολη και
ανώδυνη εξέταση, κατά την οποία ο ασθενής
εκπνέει με δύναμη μέσα στο σπιρόμετρο
και έτσι εκτιμάται η αναπνευστική
λειτουργία, το μέγεθος της απόφραξης
των βρόγχων και η αναστρεψιμότητα της
απόφραξης μετά από τη χορήγηση
βρογχοδιασταλτικού φαρμάκου σε εισπνοές.

3.
Δοκιμασίες πρόκλησης

Για
την επιβεβαίωση της διάγνωσης σε ασθενείς
που εμφανίζουν συμπτώματα και συμβατή
κλινική εικόνα αλλά φυσιολογική
σπιρομέτρηση, μπορούν να εφαρμοστούν
δοκιμασίες πρόκλησης της αντιδραστικότητας
των βρόγχων. Σε αυτές τις δοκιμασίες
γίνεται εισπνοή ουσιών (μεταχολίνη,
ισταμίνη, μανιτόλη) που προκαλούν
ελεγχόμενη αντίδραση των αεραγωγών που
μετράται με σπιρομέτρηση.

4.
Αλλεργικές δοκιμασίες

Όταν
υπάρχει ιστορικό ατοπίας μπορούν να
γίνουν δερματικές δοκιμασίες ή ανίχνευση
των ειδικών IgE RAST στο αίμα για τον
εντοπισμό υπερευαισθησίας σε συγκεκριμένους
αλλεργικούς παράγοντες.

Σταδιοποίηση και θεραπεία του άσθματος

«Στόχος
μετά τη διάγνωση του άσθματος είναι η
επίτευξη του ελέγχου των συμπτωμάτων,
η βελτίωση της ποιότητας ζωής ώστε να
έχει ο ασθενής μια φυσιολογική
καθημερινότητα και η αποφυγή των
παροξύνσεων.

Ανάλογα
με την ευκολία ή όχι με την οποία ελέγχουμε
τα συμπτώματα και τις παροξύνσεις του
άσθματος το χωρίζουμε σε ήπιο, μέτριο
ή σοβαρό μη ελεγχόμενο άσθμα. Κάθε στάδιο
απαιτεί και μεγαλύτερες δόσεις ή
συνδυασμό εισπνεόμενων, από του στόματος
ή και ενέσιμων παραγόντων για την
επίτευξη του ελέγχου», επισημαίνει ο
ιατρός.

Θεραπεία του βρογχικού άσθματος

Η
θεραπεία του άσθματος περιλαμβάνει:

1.
Ρυθμιστικά φάρμακα

Τα
φάρμακα αυτά επιτυγχάνουν τη μείωση
της φλεγμονής των αεραγωγών και
προλαμβάνουν έτσι την εμφάνιση συμπτωμάτων
και τις παροξύνσεις. Χορηγούνται μία
έως δύο φορές την ημέρα και περιλαμβάνουν
εισπνεόμενα κορτικοειδή μόνα τους ή σε
συνδυασμό με Β2 διεγέρτες μακράς διάρκειας
δράσης.

2.
Ανακουφιστικά φάρμακα

Αυτά
περιλαμβάνουν Β2 διεγέρτες ή και
αντιχολινεργικά ταχείας έναρξης δράσης
και χρησιμοποιούνται σαν επιπρόσθετη
αγωγή για τη μείωση των συμπτωμάτων.

3.
Συμπληρωματικά φάρμακα

Εάν
δεν έχει επιτευχθεί καλός έλεγχος με
τα παραπάνω, μπορούν να χορηγηθούν
αντιχολινεργικά μακράς διάρκειας
δράσης, ανταγωνιστές των λευκοτριενίων,
θεοφυλλίνη και από του στόματος
κορτικοειδή κυρίως για την αντιμετώπιση
παροξυσμών και για μικρά χρονικά
διαστήματα.

4.
Μονοκλωνικά αντισώματα

Τα
τελευταία χρόνια μπήκαν στη θεραπευτική
φαρέτρα τα μονοκλωνικά αντισώματα και
άλλαξαν το τοπίο καθώς πέτυχαν τον
καλύτερο έλεγχο των συμπτωμάτων, τη
μείωση των παροξύνσεων και τη μείωση
της ανάγκης για κορτιζόνη από το στόμα.
Τέτοια είναι για το σοβαρό επίμονο μη
ελεγχόμενο αλλεργικό βρογχικό άσθμα
τα αντισώματα εναντίον της IgE ανοσοσφαιρίνης
(omalizumab) που χορηγείται μία ως δύο φορές
το μήνα υποδόρια και τα αντισώματα για
το σοβαρό ηωσινοφιλικό άσθμα, οι
αναστολείς της IL-5 (mepolizumab & benralizumab),
που δίνονται ανά μήνα ή δίμηνο υποδόρια.

Βρογχικό άσθμα και COVID-19

«Οι ασθενείς με μέτριο και σοβαρό βρογχικό άσθμα ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες για νόσηση από τον νέο κορωνοϊό γιατί, όπως και οποιαδήποτε ιογενής λοίμωξη, μπορεί να πυροδοτήσει μια παρόξυνση βρογχικού άσθματος. Οι ασθενείς όμως με καλά ρυθμισμένο άσθμα δεν φαίνεται να έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο νόσησης, βαριάς νόσησης, και θανάτου από COVID-19. Αντίθετα ασθενείς που χρειάστηκαν από του στόματος κορτικοειδή λόγω παρόξυνσης άσθματος είχαν μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου από αυτήν. Γι’ αυτό είναι πρωταρχικής σημασίας η συνέχιση της αγωγής για τον έλεγχο των συμπτωμάτων του άσθματος και για την αποφυγή των παροξύνσεων κατά τη διάρκεια της πανδημίας», καταλήγει ο κ. Βάσσος.