ΔΕΠ-Υ: Αιτίες, συμπτώματα, διάγνωση και θεραπεία

Η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και η υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ) είναι μια διαταραχή που επηρεάζει τον τρόπο συμπεριφοράς ενός ανθρώπου. Όσοι νοσούν από την εν λόγω διαταραχή είναι ακούραστοι, δρουν παρορμητικά ενώ δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν σε κάτι με αποτέλεσμα να έχει σημαντική επίδραση στις σπουδές, την εργασία και την οικιακή ζωή τους.

Τόσο οι ενήλικες όσο και τα παιδιά μπορούν να έχουν τη διαταραχή ΔΕΠ-Υ.

Τα συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ

Ένα ευρύ φάσμα συμπεριφορών σχετίζονται με τη ΔΕΠ-Υ. Μερικά από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα ενός ανθρώπου που πάσχει από ΔΕΠ-Υ είναι τα εξής:

• Αδυναμία να μείνει συγκεντρωμένος σε μια δραστηριότητα/ένα μάθημα
• Δεν ακούει όταν του μιλάνε, ακόμη και αν απευθύνονται απευθείας σε εκείνον.
• Δεν μπορεί να ολοκληρώσει μια δουλειά που πρέπει να κάνει και δεν μπορεί να ακολουθήσει οδηγίες.
• Αδυνατεί να οργανώσει δραστηριότητες και εργασίες.
• Αποφεύγει συστηματικά να κάνει πράγματα που απαιτούν συγκέντρωση.
• Χάνει συνεχώς πράγματα και εργαλεία που χρειάζονται για να κάνει μια εργασία.
• Αποσπάται εύκολα η προσοχή του.
• Ξεχνά να κάνει τις εργασίες που πρέπει.
• Συμπτώματα υπερκινητικότητας/παρορμητικότητας.
• Κινείται νευρικά, στριφογυρίζει στο κάθισμά του ή σηκώνεται συνεχώς.
• Θέλει να είναι συνεχώς σε εγρήγορση.
• Δεν μπορεί να ολοκληρώσει μια δραστηριότητα εν ηρεμία.
• Μιλάει υπερβολικά πολύ ή διακόπτει συνεχώς όταν μιλάει κάποιος άλλος.
• Δυσκολεύεται να περιμένει να έρθει η σειρά του.
• Εισβάλλει στη συζήτηση και στα παιχνίδια άλλων ή τους διακόπτει.
• Δεν έχει καμία αίσθηση του κινδύνου.

Οι 3 τύποι ΔΕΠ-Υ

Τα άτομα με ΔΕΠ-Υ χωρίζονται σε τρεις διακριτές κατηγορίες με διαφορετικά χαρακτηριστικά ο καθένας. Αυτοί οι τύποι είναι οι απρόσεκτοι, οι υπερκινητικοί/ παρορμητικοί τύποι και ο συνδυασμένος τύπος.

Απρόσεκτοι

Όπως υποδηλώνει η λέξη, τα άτομα με αυτόν τον τύπο ΔΕΠ-Υ δυσκολεύονται πολύ να εστιάσουν, να ολοκληρώσουν εργασίες και να ακολουθούν οδηγίες.

Οι ειδικοί παιδαγωγοί και ψυχολόγοι πιστεύουν επίσης ότι πολλά παιδιά με τον απρόσεκτο τύπο ΔΕΠ-Υ μπορεί να μην διαγνωστούν έγκαιρα επειδή δεν εκδηλώνουν συμπτώματα υπερκινητικότητας/ παρορμητικότητας και δεν προκαλούν αναστάτωση στη σχολική αίθουσα. Η έρευνα δείχνει ότι αυτό είναι πιο συχνό μεταξύ των κοριτσιών με ΔΕΠ-Υ.

Οι υπερκινητικοί/παρορμητικοί τύποι

Τα άτομα με αυτόν τον τύπο ΔΕΠ-Υ παρουσιάζουν κυρίως υπερδραστήρια και παρορμητική συμπεριφορά. Αν και η απρόσεκτη κατηγορία είναι λιγότερο ανησυχητική με αυτό το είδος ΔΕΠ-Υ, τα άτομα που είναι υπερδραστήρια και έχουν παρορμητική συμπεριφορά μπορεί ακόμα να δυσκολευτούν να επικεντρωθούν σε εργασίες και μετέπειτα σε έναν εργασιακό χώρο.

Συνδυασμένος υπερδραστήριος-παρορμητικός και απρόσεκτος τύπος

Αυτός είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος ΔΕΠ-Υ. Τα άτομα με αυτόν τον συνδυασμένο τύπο ΔΕΠ-Υ εμφανίζουν τόσο απρόσεκτα όσο και υπερδραστήρια συμπτώματα.

Ο τύπος της ΔΕΠ-Υ που έχετε εσείς ή το παιδί σας θα καθορίσει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται η εν λόγω διαταραχή. Ο τύπος που έχετε μπορεί να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου, κατά συνέπεια και η θεραπεία ίσως αλλάξει στην πορεία.

Τι προκαλεί τη ΔΕΠ-Υ;

Αν και η διαταραχή ΔΕΠ-Υ δεν είναι σπάνια, οι γιατροί και οι ερευνητές εξακολουθούν να μην είναι σίγουροι για τις αιτίες που την προκαλούν. Πιστεύεται ότι έχει νευρολογική προέλευση ενώ ακόμη και η γενετική μπορεί να παίξει κάποιο ρόλο.

Η έρευνα δείχνει ότι η μείωση της ντοπαμίνης είναι ένας παράγοντας στη ΔΕΠ-Υ. Η ντοπαμίνη είναι μια χημική ουσία στον εγκέφαλο που βοηθά στη μετακίνηση σημάτων από το ένα νεύρο στο άλλο ενώ παίζει ρόλο στην ενεργοποίηση συναισθηματικών αντιδράσεων και κινήσεων.

Άλλες έρευνες δείχνουν δομική διαφορά στον εγκέφαλο. Τα ευρήματα δείχνουν ότι τα άτομα με ΔΕΠ-Υ έχουν λιγότερο όγκο γκρίζας ύλης. Η γκρίζα ύλη περιλαμβάνει τις περιοχές του εγκεφάλου που βοηθούν στην:

• Ομιλία
• Αυτοέλεγχο
• Λήψη αποφάσεων
• Έλεγχο μυών

Εάν νομίζετε ότι εσείς ή το παιδί σας μπορεί να έχετε ΔΕΠ-Υ, το πρώτο σας βήμα θα πρέπει να είναι να μιλήσετε με έναν γιατρό και έναν παιδοψυχολόγο.

Συμβουλές για την αντιμετώπιση της ΔΕΠ-Υ

• Δημιουργήστε ένα καθημερινό πρόγραμμα σε συνεργασία με το παιδί σας και διδάξτε του να το τηρεί.
• Περιορίστε ό,τι του αποσπά την προσοχή κατά τη διάρκεια της μελέτης.
• Χωρίστε τις σχολικές εργασίες και το διάβασμα σε τμήματα έτσι ώστε το παιδί να πετυχαίνει μικρούς στόχους και να χαροποιείται.
• Αρχίστε τη σχολική εργασία μαζί με το παιδί προκειμένου να κατανοήσει ό,τι του εξηγήσατε και στη συνέχεια αφήστε το να συνεχίσει μόνο του προκειμένου να αποκτήσει αυτονομία.
• Επαινέστε και ενισχύστε το παιδί σας όταν καταφέρνει να ολοκληρώσει τα καθήκοντά του.
• Μην σπεύδετε να διορθώσετε εσείς όλα τα λάθη που κάνει το παιδί σας στις σχολικές εργασίες.
• Δώστε στο παιδί σας το κίνητρο να εκτελέσει μια δραστηριότητα το ταχύτερο δυνατόν.
• Ενημερώστε τον δάσκαλο για το επίπεδο της ικανότητας του παιδιού σας, της προσπάθειάς του και της όλης συμπεριφοράς του καθώς θα πρέπει να συνεργαστείτε.
• Βοηθήστε το παιδί σας να διαβάσει για τα διαγωνίσματα που έχει ώστε να νιώσει ότι είστε υποστηρικτικοί μαζί του.
• Η σχολική μελέτη θα πρέπει να έχει μικρή διάρκεια.
• Βοηθήστε το παιδί σας να καταφέρει να είναι υπομονετικό δίνοντάς του κίνητρα και επιβραβεύοντάς το.
• Προσπαθήστε να έχετε κατανόηση, να μην φωνάζετε και να μην ασκείτε καμία μορφή βίας. Στον αντίποδα προσπαθήστε εσείς να είστε το πρότυπό του.