Η όρασή σας μπορεί να προβλέψει την άνοια 12 χρόνια πριν από τη διάγνωση, ανακαλύπτει μελέτη

Προβλήματα με τα μάτια ενδέχεται να αποτελούν ένα από τα πρώτα σημάδια της μείωσης της γνωστικής λειτουργίας του εγκεφάλου μας, σύμφωνα με νέα έρευνα.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τη μελέτη της εθνικής βιβλιοθήκης της Ιατρικής, η απώλεια της οπτικής ευαισθησίας μπορεί να προβλέψει την άνοια 12 χρόνια προτού διαγνωστεί.

Η νέα αυτή έρευνα βασίστηκε σε 8.623 υγιή άτομα στο Νόρφολκ της Αγγλίας, τα οποία παρακολουθήθηκαν για πολλά χρόνια. Μέχρι το τέλος της μελέτης, 537 συμμετέχοντες είχαν αναπτύξει άνοια, και έτσι οι ερευνητές μπόρεσαν να δουν ποιοι παράγοντες μπορεί να προηγήθηκαν αυτής της διάγνωσης.

Στην αρχή της μελέτης οι ερευνητές ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να κάνουν ένα τεστ οπτικής ευαισθησίας. Για το τεστ, έπρεπε να πατήσουν ένα κουμπί μόλις έβλεπαν να σχηματίζεται ένα τρίγωνο σε ένα πεδίο κινούμενων κουκκίδων.

Οι άνθρωποι αυτοί που θα πατούσαν γρηγορότερα το κουμπί γιατί θα έβλεπαν νωρίτερα το τρίγωνο στην οθόνη, ήταν οι άνθρωποι που θα εμφάνιζαν άνοια.

Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό;

Τα προβλήματα όρασης μπορεί να είναι ένας πρώιμος δείκτης μείωσης της γνωστικής λειτουργίας, καθώς οι τοξικές πλάκες αμυλοειδούς που σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ μπορεί πρώτα να επηρεάσουν τις περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την όραση, ενώ τα μέρη του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη μνήμη καταστρέφονται καθώς η νόσος εξελίσσεται. Έτσι, οι εξετάσεις όρασης μπορεί να εντοπίσουν ελλείμματα πριν από τις εξετάσεις μνήμης.

Υπάρχουν πολλές άλλες πτυχές της οπτικής επεξεργασίας που επηρεάζονται στη νόσο Αλτσχάιμερ, όπως η ικανότητα να βλέπει κανείς τα περιγράμματα των αντικειμένων (ευαισθησία στην αντίθεση) και να διακρίνει μεταξύ ορισμένων χρωμάτων (η ικανότητα να βλέπει κανείς το μπλε-πράσινο φάσμα επηρεάζεται νωρίς στην άνοια), και αυτές μπορούν να επηρεάσουν τη ζωή των ανθρώπων χωρίς να το αντιλαμβάνονται άμεσα.

Ένα άλλο πρώιμο σημάδι της νόσου Αλτσχάιμερ είναι η έλλειψη «ανασταλτικού ελέγχου» των οφθαλμικών κινήσεων, τα ερεθίσματα που αποσπούν την προσοχή φαίνεται να τη συγκρατούν πιο δύσκολα.

Τα άτομα με Αλτσχάιμερ φαίνεται να έχουν πρόβλημα να αγνοούν τα ερεθίσματα που αποσπούν την προσοχή, κάτι που μπορεί να εμφανιστεί ως πρόβλημα ελέγχου των οφθαλμικών κινήσεων.

Εάν η άνοια καθιστά δυσκολότερη την αποφυγή αποσπασματικών ερεθισμάτων, τότε αυτά τα προβλήματα θα μπορούσαν να αυξήσουν τον κίνδυνο τροχαίων ατυχημάτων – κάτι που διερευνάται επί του παρόντος στο Πανεπιστήμιο του Loughborough.

Αναγνώριση προσώπων

Έχουμε κάποια στοιχεία που δείχνουν ότι τα άτομα με άνοια τείνουν να επεξεργάζονται τα πρόσωπα νέων ανθρώπων με αναποτελεσματικό τρόπο. Με άλλα λόγια, δεν ακολουθούν το συνηθισμένο μοτίβο σάρωσης του προσώπου του συνομιλητή τους.

Στους υγιείς ανθρώπους, αυτό θα γινόταν από τα μάτια προς τη μύτη και στη συνέχεια προς το στόμα. Το κάνουμε αυτό για να «αποτυπώσουμε» το πρόσωπο και να το θυμόμαστε για αργότερα. Οι άνθρωποι μπορούν μερικές φορές να αισθανθούν όταν ο συνομιλητής τους δεν το κάνει αυτό.

Στην πραγματικότητα, ορισμένοι γιατροί που εργάζονται με άτομα με άνοια θα αναγνωρίσουν ότι κάποιος έχει άνοια όταν τον συναντήσουν.

Τα άτομα με άνοια μπορεί μερικές φορές να φαίνονται χαμένα, επειδή δεν μετακινούν σκόπιμα τα μάτια τους για να σαρώσουν το περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένου του προσώπου των ανθρώπων που μόλις συνάντησαν.

Συνεπώς, οι άνθρωποι αυτοί είναι σχεδόν απίθανο να αναγνωρίσουν τους ανθρώπους αυτούς που συνάντησαν, αφού δεν αποτύπωσαν τα χαρακτηριστικά τους.

Αυτό το πρώιμο πρόβλημα της μη αναγνώρισης των ανθρώπων που μόλις γνωρίσατε μπορεί, λοιπόν, να σχετίζεται με την αναποτελεσματική κίνηση των ματιών και όχι με μια καθαρή διαταραχή της μνήμης.

Μπορεί η κίνηση των ματιών να βελτιώσει τη μνήμη;

Ωστόσο, δεδομένου ότι η οπτική ευαισθησία σχετίζεται με την απόδοση της μνήμης (ακόμη και με τη χρήση μη οπτικών δοκιμασιών), η μελέτη εξέτασε, επίσης, αν οι συχνότερες οφθαλμικές κινήσεις βοηθούν στη βελτίωση της μνήμης.

Οι προηγούμενες έρευνες σχετικά με το θέμα είναι συγκεχυμένες, με ορισμένες μελέτες να διαπιστώνουν ωστόσο ότι η κίνηση των ματιών μπορεί να βελτιώσει τη μνήμη. Ίσως αυτό εξηγεί γιατί διαπιστώθηκε ότι οι άνθρωποι που βλέπουν περισσότερη τηλεόραση και διαβάζουν περισσότερο έχουν καλύτερη μνήμη και μικρότερο κίνδυνο άνοιας από εκείνους που δεν βλέπουν.

Καθώς παρακολουθούμε τηλεόραση ή διαβάζουμε, τα μάτια μας πηγαινοέρχονται πάνω από τη σελίδα και την οθόνη της τηλεόρασης.

Ωστόσο, οι άνθρωποι που διαβάζουν περισσότερο συνήθως είχαν προηγουμένως λάβει καλύτερη εκπαίδευση. Το να έχει κανείς καλή εκπαίδευση παρέχει στον εγκέφαλο εφεδρική ικανότητα, ώστε, όταν οι συνδέσεις στον εγκέφαλο καταστραφούν, το αρνητικό αποτέλεσμα να είναι μικρότερο.

Σε άλλες μελέτες βρέθηκε ότι οι κινήσεις των ματιών από τα αριστερά προς τα δεξιά και από τα δεξιά προς τα αριστερά που γίνονται γρήγορα (δύο κινήσεις των ματιών ανά δευτερόλεπτο) βελτιώνουν την αυτοβιογραφική μνήμη (την ιστορία της ζωής σας).

Ωστόσο, ορισμένες μελέτες δείχνουν πως αυτή η ευεργετική επίδραση της κίνησης των ματιών ωφελεί μόνο τους δεξιόχειρες. Δεν είναι σίγουροι οι ερευνητές γιατί συμβαίνει αυτό.

Παρά τα συναρπαστικά αυτά ευρήματα, η θεραπεία των προβλημάτων μνήμης με τη χρήση σκόπιμων οφθαλμικών κινήσεων σε ηλικιωμένους δεν εφαρμόζεται συχνά.

Ένα από τα βασικά εμπόδια, ίσως, είναι η πρόσβαση στις τεχνολογίες παρακολούθησης των οφθαλμικών κινήσεων, καθώς είναι ακριβές και απαιτούν εκπαίδευση για τη χρήση και την ανάλυσή τους. Έτσι, προς το παρόν οι οφθαλμικές κινήσεις δεν μπορούν να αποτελέσουν εργαλείο για τη διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ σε πρώιμο στάδιο.