Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από τον έρπητα ζωστήρα & πώς θα προστατευθούν αποτελεσματικά;

Γνωρίζατε ότι οι πιθανότητες να νοσήσει κάποιος από έρπητα ζωστήρα κυμαίνονται μεταξύ 10 – 25%; Ξέρατε ότι πρόκειται για μια από τις πιο κοινές λοιμώξεις του νευρικού συστήματος και μάλιστα με εξαιρετικά επώδυνες συνέπειες για τον οργανισμό;

Ανοίγοντας τον φάκελο του έρπητα ζωστήρα, ανακαλύπτουμε μύθους και αλήθειες, όλα όσα θα μας βοηθήσουν να προστατευθούμε, να ανιχνεύσουμε εύκολα τα πρώιμα συμπτώματα, αλλά και να αναζητήσουμε την κατάλληλη θεραπεία.

Αρχικά,
θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι ο έρπης
ζωστήρας οφείλεται στον ιό varicella zoster
virus (VZV), ο οποίος επιφέρει την αρχική
λοίμωξη της ανεμοβλογιάς, που προσβάλλει
συνήθως παιδιά και εφήβους. Μετά την
αποθεραπεία από τη συγκεκριμένη νόσο,
ο ιός παραμένει σε νευρικά κύτταρα του
σώματος υπό λανθάνουσα μορφή και
ενδέχεται να επανεμφανιστεί.

Το ηλικιακό group που πλήττεται περισσότερο από το λοιμώδες αυτό νόσημα είναι τα άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας κυρίως λόγω έντονου στρες, της προοδευτικής εξασθένισης των αμυντικών μηχανισμών του ανοσοποιητικού συστήματος – ειδικότερα μετά την ηλικία των 50 ετών – ή και λόγω ανοσοκαταστολής εξαιτίας κάποιας νόσου ή θεραπευτικής αγωγής.

Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα επώδυνο νόσημα το οποίο επηρεάζει σοβαρά και την ποιότητα ζωής, καθώς συνοδεύεται από αφόρητους πόνους, το οποίο δεν μεταδίδεται σε άτομα που έχουν ήδη εμφανίσει ανεμοβλογιά, ενώ εξαπλώνεται τάχιστα σε άτομα που δεν έχουν προσβληθεί από ανεμοβλογιά κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

Παραπάνω από το 90% των ενηλίκων ηλικίας 50 ετών και άνω είναι ήδη φορείς του ιού, ενώ σε 1 από τους 3  ο ανενεργός ιός επανενεργοποιείται και μπορεί να επιφέρει σοβαρές επιπλοκές στην υγεία των ασθενών, καθώς ένα 30% των ασθενών που νοσούν από έρπητα ζωστήρα εμφανίζουν μεθερπητική νευραλγία (PHN) για ευρύ χρονικό διάστημα  και  περίπου 25% των ασθενών οφθαλμικό έρπητα ζωστήρα.

Η συμπτωματολογία του έρπητα ζωστήρα διαφέρει σε κάθε νοσούντα. Τα πρώιμα σημάδια θυμίζουν αρκετά αυτά του κοινού κρυολογήματος με πυρετό, ρίγος, αίσθημα κόπωσης, πονοκέφαλο, φωτοευαισθησία, ναυτία και μυαλγίες. Στη συνέχεια γίνεται εμφανής και η ενοχλητική δερματική εκδήλωση της νόσου, που περιλαμβάνει το χαρακτηριστικό εξάνθημα, τον έντονο διαπεραστικό πόνο και το αίσθημα καύσου. Σταδιακά, τα εξανθήματα μετατρέπονται σε φουσκάλες με υγρό προτού εμφανιστεί μια κρούστα και ξεκινήσει η επούλωση.

Οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση του έρπητα κρίνεται αναποτελεσματική, ενώ περιορισμένη είναι και η ανακούφιση από τον πόνο με τις υπάρχουσες μεθόδους.

Έρπητας ζωστήρας, πρόληψη και εμβολιασμός

Η αξία του εμβολιασμού κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική στην περίπτωση του έρπητα ζωστήρα ώστε να υπάρχει η κατάλληλη πρόληψη.

Στη χώρα μας κυκλοφορούν δύο είδη εμβολίων. Το πρώτο αφορά στο ήδη αποζημιούμενο εμβόλιο έναντι του έρπητα ζωστήρα, αυτό που είναι διαθέσιμο τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, το οποίο είναι σε έλλειψη από τον Οκτώβριο του 2022. Το  δεύτερο – και νεότερο – είναι το ανασυνδυασμένο RZV εμβόλιο με υψηλή αποτελεσματικότητα,  το οποίο ήδη από τον περασμένο Νοέμβριο έχει τιμολογηθεί και ενταχθεί στη «θετική λίστα», τον κατάλογο δηλαδή των συνταγογραφούμενων φαρμάκων που αποζημιώνονται από την κοινωνική ασφάλιση, έχοντας περάσει και από την Επιτροπή Διαπραγμάτευσης.

Και τα δύο εμβόλια έχουν ενταχθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού 2023, με τη διαφορά ότι το δεύτερο και πιο αποτελεσματικό –  παρά τη σχετική σύσταση της Ελληνική Εταιρείας Λοιμώξεων ως προτιμητέο στο γενικό πληθυσμό και ως το μόνο ενδεδειγμένο για τους ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς –  εντάχθηκε στο πρόγραμμα εμβολιασμού για μία μικρή μερίδα ανοσοκατασταλμένων ασθενών, και όχι για τον γενικό πληθυσμό, αφού για να το κάνει κάποιος ασθενής, ηλικίας 18-59 ετών  και να αποζημιωθεί, θα πρέπει πρώτα να έχει 2 ή παραπάνω περιστατικά έρπητα ζωστήρα, έχοντας βιώσει εις διπλούν τις επίπονες συνέπειες του.

Τον Φεβρουάριο που μας πέρασε, η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία, αναγνωρίζοντας το γεγονός ότι οι ασθενείς με αναπνευστικά νοσήματα όπως π.χ. άσθμα και ΧΑΠ βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης έρπητα ζωστήρα, εξέδωσε ανακοίνωση για την ανάγκη προστασίας τους από το επώδυνο αυτό νόσημα μέσω του εμβολιασμού, παραθέτοντας μία σύνοψη των βασικών χαρακτηριστικών και κλινικών δεδομένων των δύο διαθέσιμων επιλογών πρόληψης, όπου μεταξύ άλλων, διαφαίνεται η υψηλή αποτελεσματικότητα στην πρόληψη του έρπητα ζωστήρα που έχει επιδείξει το ανασυνδυασμένο εμβόλιο σε ασθενείς ηλικίας ≥ 50 ετών με άσθμα και σε ασθενείς με άλλες αναπνευστικές παθήσεις. 

Επιπλέον, καθώς οι ασθενείς με ανοσοκαταστολή αποτελούν μία ιδιαίτερα ευάλωτη ομάδα και διατρέχουν έως και 9 φορές υψηλότερο κίνδυνο για εμφάνιση έρπητα ζωστήρα, υπέρ της αποζημίωσης του νέου ανασυνδυασμένου εμβολίου έχουν ταχθεί ιατρικές εταιρείες και σύλλογοι ασθενών, όπως η Ελληνική Εταιρεία Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής και η Ένωση Ασθενών Ελλάδος, λόγω της υψηλότερης αποτελεσματικότητας του, αλλά και για να αποκατασταθεί η έλλειψη για τον πολύ ευαίσθητο πληθυσμό των ανοσοκατεσταλμενων.

Τα πλεονεκτήματα του νέου εμβολίου είναι καταλυτικά και αυτό επιβεβαιώνουν ήδη ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκου (ΕΜΑ) που το ενέκρινε, το αμερικανικό CDC και πολλές ευρωπαϊκές χώρες που συνιστούν χορήγηση στον γενικό πληθυσμό άνω των 50 ετών, ή και άνω των 18 ετών εφόσον πρόκειται για ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς, ενώ, δύο μεγάλες ευρωπαϊκές αγορές, και συγκεκριμένα αυτή της Ισπανίας και της Αγγλίας (NHS), βρίσκονται σε διαδικασία απόσυρσης του παλιού εμβολίου, με τους αρμόδιους φορείς να δίνουν προβάδισμα στο νέο εμβόλιο RZV για τον γενικό πληθυσμό λόγω της υψηλότερης προστασίας που προσφέρει και για την παρατεταμένη αποτελεσματικότητά του.

Η ιστορία έχει δείξει πως η καλύτερη προστασία είναι η πρόληψη, οπότε σίγουρα δεν θα έπρεπε να αφήνουμε την πιθανότητα εκδήλωσης έρπητα ζωστήρα στην… τύχη.