Πώς αντιδρά κάποιος με ευαισθησία στην απόρριψη – Τι να κάνετε εσείς

Αν και συνδέεται συνήθως με τη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε, πλήττοντας βαθιά τη συναισθηματική ευημερία και τις σχέσεις.

Αυτό το άρθρο περιγράφει τα συμπτώματα, τις επιλογές θεραπείας και τις στρατηγικές αντιμετώπισης τόσο για όσους έχουν ευαισθησία στην απόρριψη, όσο και εκείνους που συναναστρέφονται μαζί τους.

Τι είναι η Δυσφορία λόγω Ευαισθησίας στην Απόρριψη

Η RSD αναφέρεται σε μια έντονη και ασύμμετρη συναισθηματική απόκριση του ασθενούς στην αντιληπτή απόρριψη ή κριτική. Ο όρος δυσφορία υποδηλώνει μια κατάσταση ανησυχίας ή δυσαρέσκειας, η οποία σε αυτήν την περίπτωση, πηγάζει από απόρριψη ή αποδοκιμασία.

Βασικά χαρακτηριστικά:

• Συναισθηματική υπερβολή: Ξαφνικός και έντονος συναισθηματικός πόνος ως απόκριση στην απόρριψη ή την κριτική.
• Τελειομανία: Οι ασθενείς μπορεί να επιδιώκουν την τελειότητα, για να αποφύγουν οποιαδήποτε μορφή αποδοκιμασίας.
• Κοινωνική απόσυρση: Ο φόβος απόρριψης συχνά οδηγεί σε απομόνωση ή αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων.

Η RSD είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη σε άτομα με ΔΕΠΥ, καθώς η αυξημένη συναισθηματική τους ευαισθησία τα κάνει πιο ευάλωτα σε αυτά τα συναισθήματα.

Συμπτώματα δυσφορίας λόγω Ευαισθησίας στην Απόρριψη

Η RSD μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορα συναισθηματικά και συμπεριφορικά συμπτώματα, όπως:

• Έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις: Συντριπτικά συναισθήματα λύπης, θυμού ή ταπείνωσης ως απόκριση σε αυτό που ο ίδιος ο ασθενής εκλαμβάνει ως απόρριψη.
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση: Επίμονα συναισθήματα ανεπάρκειας ή αναξιότητας.
• Συμπεριφορά αποφυγής: Αποφυγή καταστάσεων όπου μπορεί να γίνει στόχος απόρριψης ή κριτικής, όπως κοινωνικές συγκεντρώσεις ή απαιτητικές εργασίες.
• Εναλλαγές διάθεσης: Γρήγορες εναλλαγές από το αίσθημα υψηλής αυτοπεποίθησης πριν από την κριτική σε εκείνο της συντριβής μετά από αυτήν.
• Σωματικά συμπτώματα: Μερικά άτομα μπορεί να εμφανίσουν πονοκεφάλους, στομαχόπονους ή κόπωση κατά τη διάρκεια των κρίσεων.

Θεραπεία για τη Δυσφορία λόγω Ευαισθησίας στην Απόρριψη

Αν και δεν υπάρχει συγκεκριμένη θεραπεία για την RSD, διάφορες προσεγγίσεις μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων, όπως:

1. Φαρμακευτική αγωγή

• Διεγερτικά και μη-διεγερτικά φάρμακα: Τα φάρμακα που συνταγογραφούνται συχνά για τη ΔΕΠΥ, όπως η μεθυλφαινιδάτη και η ατομοξετίνη, μπορεί να βοηθήσουν στη ρύθμιση των συναισθηματικών αποκρίσεων της RSD.
• Β-αναστολείς: Μερικές φορές συνταγογραφούνται για τη διαχείριση σωματικών συμπτωμάτων άγχους, που σχετίζονται με RSD.

2. Ψυχοθεραπεία

• Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT): Βοηθά τα άτομα να αναγνωρίσουν και να αναθεωρήσουν τα αρνητικά μοτίβα σκέψης, που σχετίζονται με το ακραίο αίσθημα απόρριψης.
• Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία (DBT): Επικεντρώνεται στη συναισθηματική ρύθμιση και τις στρατηγικές αντιμετώπισης.

3. Προσαρμογές τρόπου ζωής

• Πρακτικές ενσυνειδητότητας: Τεχνικές όπως ο διαλογισμός μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση συναισθηματικών αντιδράσεων.
• Τακτική άσκηση: Είναι γνωστό ότι η σωματική δραστηριότητα βελτιώνει τη διάθεση και μειώνει το άγχος.

Πώς να φερθείτε σε κάποιον με Δυσφορία λόγω Ευαισθησίας στην Απόρριψη

Η υποστήριξη ενός ατόμου με RSD απαιτεί κατανόηση, υπομονή και στοχευμένη επικοινωνία. Δείτε πώς μπορείτε να βοηθήσετε κάποιον να διαχειριστεί τη συναισθηματική του ευαισθησία:

1. Προσέχετε τα λόγια σας

• Αποφύγετε τη σκληρή κριτική: Ακόμη και τα καλοπροαίρετα σχόλια μπορεί να είναι καταστροφικά για κάποιον με RSD. Πλαισιώστε την κριτική σας με εποικοδομητικά σχόλια και εστιάστε σε συγκεκριμένες συμπεριφορές και όχι σε προσωπικά χαρακτηριστικά.
• Επιλέξτε προσεκτικά τις λέξεις που χρησιμοποιείτε: Αποφύγετε γλώσσα που μπορεί να εκληφθεί ως απορριπτική ή υπερβολικά επικριτική. Αντίθετα, χρησιμοποιήστε επιβεβαιωτική και υποστηρικτική γλώσσα.

2. Προσφέρετε διαβεβαίωση

• Επικυρώστε τα συναισθήματά τους: Αφήστε τους να γνωρίζουν ότι τα συναισθήματά τους είναι έγκυρα και κατανοητά, ακόμα κι αν η κατάσταση δεν σας φαίνεται τόσο σοβαρή όσο οι ασθενείς πιστεύουν πως είναι.
• Ενισχύστε τα δυνατά τους σημεία: Αναδείξτε τακτικά τα επιτεύγματα και τις θετικές τους ιδιότητες, για να τονώσετε την αυτοεκτίμησή τους.

3. Να είστε υπομονετικοί κατά τις συναισθηματικές τους εκρήξεις

• Μείνετε ήρεμοι: Οι συναισθηματικές αντιδράσεις ενός ατόμου με RSD μπορεί να κλιμακωθούν γρήγορα. Μείνετε ήρεμοι και αποφύγετε την περαιτέρω κλιμάκωση της κατάστασης.
• Δώστε τους χώρο: Μερικές φορές, το να κάνετε εσείς ένα βήμα πίσω στην κουβέντα, τους επιτρέπει να επεξεργαστούν τα συναισθήματά τους πιο αποτελεσματικά, χωρίς να αισθάνονται πίεση.

4. Ενθαρρύνετε την ανοικτή επικοινωνία

• Ρωτήστε πώς μπορείτε να βοηθήσετε: Κάθε άτομο με RSD έχει τους δικούς του, μοναδικούς παράγοντες ενεργοποίησης και μηχανισμούς αντιμετώπισης. Ρωτήστε τους ευθαρσώς και ειλικρινώς πώς μπορείτε να τους βοηθήσετε.
• Διατηρήστε ανοιχτό διάλογο: Ενθαρρύνετε το άτομο με RSD να μοιραστεί μαζί σας τα συναισθήματα και τις εμπειρίες του σε ένα ασφαλές περιβάλλον χωρίς επικρίσεις.

5. Επισημάνετε την επιλογή επαγγελματικής βοήθειας

• Ενθαρρύνετε την ψυχοθεραπεία: Προτείνετε στο άτομο να αναζητήσει επαγγελματική υποστήριξη, όπως οι μέθοδοι CBT και DBT, που μπορούν να το βοηθήσουν στη διαχείριση των συναισθηματικών του αντιδράσεων.
• Υποστήριξη με φαρμακευτική αγωγή εάν είναι απαραίτητο: Εάν είναι ανοιχτοί σε αυτό το ενδεχόμενο, η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να τους βοηθήσει στη διαχείριση ορισμένων συμπτωμάτων και η υποστήριξή σας μπορεί να είναι ζωτικής σημασίας σε αυτήν τη διαδικασία.

Πρακτικές συμβουλές για καθημερινές αλληλεπιδράσεις

• Να είστε προβλέψιμοι στα άτομα με RSD: Οι εκπλήξεις ή οι ξαφνικές αλλαγές μπορεί να είναι αγχωτικές για εκείνους. Διατηρήστε την επικοινωνία σαφή και συνεπή.
• Επικυρώστε τις “μικρές νίκες” τους: Αναγνωρίστε την πρόοδο και τα επιτεύγματά τους, όσο ασήμαντα και αν φαίνονται.
• Αποφύγετε τη σύγκριση: Αποφύγετε να τους συγκρίνετε με άλλους, καθώς αυτό μπορεί να αυξήσει τα συναισθήματα ανεπάρκειας.

Συχνές Ερωτήσεις

“Είναι Δυσφορία λόγω Ευαισθησίας στην Απόρριψη το ίδιο με το κοινωνικό άγχος;”

Όχι, αν και οι δύο καταστάσεις περιλαμβάνουν φόβο αρνητικής κρίσης, το κοινωνικό άγχος επικεντρώνεται κυρίως στον φόβο των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων, ενώ η RSD αφορά έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις στην αντιληπτή απόρριψη ή κριτική.

“Γίνεται κάποιος να έχει RSD χωρίς να έχει ΔΕΠΥ;”

Ναι, αν και η RSD συνδέεται συνήθως με τη ΔΕΠΥ, μπορεί επίσης να εμφανιστεί ανεξάρτητα.

“Τι πυροδοτεί την ευαισθησία στην απόρριψη;”

Τα ερεθίσματα περιλαμβάνουν συχνά την αντιληπτή κριτική, απόρριψη ή αποτυχία, τα οποία μπορεί να διαφέρουν σημαντικά από ασθενή σε ασθενή.

Σύνοψη

Η ευαισθησία στην απόρριψη είναι μια σύνθετη κατάσταση, που μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη συναισθηματική υγεία και τις σχέσεις ενός ατόμου. Η κατανόηση των συμπτωμάτων και του τι τα πυροδοτεί είναι το πρώτο βήμα για την αποτελεσματική διαχείριση του προβλήματος.

Πηγές: psychologytoday.com, laconciergepsychologist.com, clevelandclinic.org, webmd.com, health.com