Πώς τα μικρόβια του εντέρου μπορούν να εξελιχθούν και να γίνουν επικίνδυνα

Μια δημοφιλής εξήγηση γι’ αυτές τις κακές εκβάσεις είναι το σύνδρομο του «διαρρέοντος εντέρου», στην οποία λέγεται ότι τα δυνητικά βλαβερά βακτήρια διαφεύγουν από το έντερο, προκαλώντας μια χρόνια φλεγμονώδη απόκριση που μπορεί να συμβάλει σε μια ποικιλία ασθενειών.

«Αλλά αποτελεί μυστήριο το πώς δυνητικά παθογόνα βακτήρια μπορούν να υπάρχουν σε υγιείς ανθρώπους για δεκαετίες χωρίς εμφανείς συνέπειες για την υγεία», δήλωσε ο Noah Palm, επίκουρος καθηγητής ανοσοβιολογίας στο Yale.

Οι μελετητές γράφοντας στο περιοδικό Nature περιγράφουν πώς τα βακτήρια του εντέρου μπορούν να εξελιχθούν με την πάροδο του χρόνου και να γίνουν πιο παθογόνα αποκτώντας την ικανότητα να μεταναστεύουν κατά μήκος του φραγμού του εντέρου και να μολύνουν διάφορα όργανα, οδηγώντας έτσι σε χρόνια φλεγμονή και διάφορες παθήσεις.

Πώς έγινε η μελέτη

Για τη μελέτη, η ομάδα του Yale μελέτησε τη γενετική και τη συμπεριφορά ενός είδους δυνητικά παθογόνων βακτηρίων (ένα είδος που δεν έχει εντερικά μικρόβια) που εισήγαγαν σε ποντίκια. Με την πάροδο του χρόνου, διαπίστωσαν ότι τα εν λόγω μικρόβια αντέδρασαν ως εξής: Κάποια συμπεριφέρθηκαν παρόμοια με το προγονικό στέλεχος και άλλα απέκτησαν μικροσκοπικές μεταλλάξεις DNA που τους επέτρεψαν να ζήσουν στις βλεννογόνες επενδύσεις του εντέρου και να παραμείνουν στους λεμφαδένες και το ήπαρ μετά τη διαφυγή τους από το έντερο.

Ωστόσο, οι συγγραφείς διαπίστωσαν ότι η παρουσία τους με την πάροδο του χρόνου μπορεί τελικά να πυροδοτήσει φλεγμονώδεις παθολογίες όπως τα αυτοάνοσα νοσήματα. Αυτό το φαινόμενο μπορεί τουλάχιστον εν μέρει να εξηγήσει γιατί ορισμένοι άνθρωποι με δυνητικά παθογόνα βακτήρια δεν αρρωσταίνουν ποτέ, αλλά γιατί ο κίνδυνος ασθένειας αυξάνεται με την ηλικία, λένε οι ερευνητές.

Αυτή η ικανότητα των βακτηρίων του εντέρου να γίνονται πιο παθογόνα καθοδηγείται από ένα φαινόμενο που αναφέρεται ως «εξέλιξη εντός του ξενιστή», το οποίο εξηγεί γιατί μεμονωμένα βακτηριακά είδη που ζουν στο έντερό μας είναι σε θέση να προσαρμοστούν και να εξελιχθούν κατά τη διάρκεια της ζωής μας, λένε οι ερευνητές. Αυτό το εύρημα υποδηλώνει ότι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες που επηρεάζουν τον ρυθμό ή την τροχιά της εξέλιξης εντός του ξενιστή θα έχουν επίσης σημαντικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη ασθενειών που οφείλονται στα μικρόβια. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι που καταναλώνουν υγιεινή διατροφή τείνουν να αναπτύσσουν διάφορες βακτηριακές κοινότητες στα έντερά τους. Αυτό σημαίνει ότι πολλά διαφορετικά μικρόβια πρέπει να ανταγωνίζονται για χώρο και πόρους, περιορίζοντας το μέγεθος του πληθυσμού κάθε μεμονωμένου είδους και μειώνοντας έτσι τις πιθανότητες να εμφανιστούν δυνητικά ανθυγιεινές παραλλαγές και να ξεφύγουν από το έντερο. Ωστόσο, σε λιγότερο διαφορετικές βακτηριακές κοινότητες αυξάνεται η πιθανότητα να προκύψουν βλαβερές βακτηριακές παραλλαγές, εξήγησε ο Palm.

«Αυτά τα βακτήρια είναι ουσιαστικά προσαρμοσμένα ώστε να υπάρχουν σε όργανα έξω από το έντερο», είπε ο Palm. «Πιστεύουμε ότι αυτή η εξελικτική διαδικασία ξεκινά από την αρχή σε κάθε νέο ξενιστή λόγω της προτιμησιακής μετάδοσης μη παθογόνων στελεχών μεταξύ των ατόμων».

Η κατανόηση του ρόλου της εξέλιξης εντός του ξενιστή στη διαμόρφωση της βακτηριακής συμπεριφοράς στο έντερο, πρόσθεσε, μπορεί τελικά να αποκαλύψει νέες θεραπευτικές παρεμβάσεις που μπορούν να περιορίσουν ή να ανακατευθύνουν αυτή τη διαδικασία για να αποτρέψουν την ανάπτυξη διαφόρων ασθενειών που σχετίζονται με το «διαρρέον έντερο».