Ρευματοειδής αρθρίτιδα: Πώς συνδέεται με τη γνωστική εξασθένηση

Αυτές περιλαμβάνουν την έκπτωση της οπτικοχωρικής αντίληψης και της ανάκλησης, την αφηρημένη σκέψη και την εξασθένιση της μνήμης εργασίας και της συγκέντρωσης.

Η φλεγμονώδης δραστηριότητα στη ρευματοειδή αρθρίτιδα έχει συσχετιστεί με διάφορες συστηματικές επιδράσεις, μεταξύ άλλων και εντός του εγκεφάλου, αλλά δεν είναι σαφές ποιοι γνωστικοί τομείς μπορεί να επηρεάζονται.

Για να το διερευνήσουν, οι ερευνητές συνέκριναν τη γνωστική λειτουργία 70 ενηλίκων με ρευματοειδή αρθρίτιδα (80% γυναίκες, μέσος όρος ηλικίας 56 ετών) που λάμβαναν φροντίδα σε κάποιο νοσοκομείο και 70 εθελοντών χωρίς ρευματοειδή αρθρίτιδα, αντίστοιχης ηλικίας, φύλου και μορφωτικού επιπέδου.

Σχεδόν 3 στους 4 ασθενείς (72%) είχαν σταθερά μέτρια έως υψηλά επίπεδα συστηματικής φλεγμονώδους δραστηριότητας που προκαλούσε η νόσος τους, όπως μετρήθηκαν με βάση τα επίπεδα ενδεικτικών πρωτεϊνών και το βαθμό φλεγμονής των αρθρώσεων, παρά τη συμβατική φαρμακευτική αγωγή. Οι ασθενείς νοσούσαν κατά μέσο όρο επί 10,5 χρόνια.

Και οι 140 συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε ολοκληρωμένη νευρολογική και ψυχολογική αξιολόγηση, καθώς και σε διάφορες γνωστικές δοκιμασίες και αξιολογήσεις της διάθεσης και της ποιότητας ζωής μεταξύ Ιουνίου 2022 και Ιουνίου 2023.

Οι γνωστικές ικανότητες που εξετάστηκαν ήταν η ικανότητα επεξεργασίας και ταξινόμησης οπτικοχωρικών πληροφοριών, η προσοχή, η γλώσσα, η αφηρημένη σκέψη, η καθυστερημένη ανάκληση και ο προσανατολισμός, καθώς και οι εκτελεστικές λειτουργίες της μνήμης εργασίας, της συγκέντρωσης και της αναστολής.

Η γνωστική εξασθένιση ορίστηκε ως βαθμολογία μικρότερη από 26 με ανώτερη το 30 με βάση την κλίμακα γνωστικής αξιολόγησης του Μόντρεαλ (MoCA).

Οι ερευνητές έλαβαν υπόψιν παράγοντες κινδύνου όπως η ηλικία, το φύλο, το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η υψηλή αρτηριακή πίεση, η παχυσαρκία, τα λιπίδια στο αίμα, ο διαβήτης και το ιστορικό καρδιακής νόσου/εγκεφαλικού επεισοδίου.

Σε γενικές γραμμές, όσοι είχαν νοητική διαταραχή έτειναν να είναι μεγαλύτεροι σε ηλικία, να έχουν χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο και να έχουν περισσότερες συννοσηρότητες -παχυσαρκία, ανθυγιεινά επίπεδα λιπιδίων στο αίμα και υψηλή αρτηριακή πίεση- σε σχέση με όσους δεν είχαν κάποια γνωστική διαταραχή.

Ωστόσο, οι ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα πέτυχαν χαμηλότερη μέση βαθμολογία στην κλίμακα γνωστικής αξιολόγησης Μόντρεαλ από ό,τι οι εθελοντές (23 έναντι 25) και χαμηλότερη βαθμολογία στην εκτελεστική λειτουργία. Καταγράφηκε επίσης γνωστική εξασθένιση στο 60% αυτών σε σύγκριση με το 40% των εθελοντών.

Σημαντικά περισσότεροι από τους πάσχοντες με ρευματοειδή αρθρίτιδα, σημείωσαν επίσης υψηλότερες βαθμολογίες για άγχος και κατάθλιψη και είχαν χαμηλότερες βαθμολογίες για την ποιότητα ζωής από τους εθελοντές.

Οι ασθενείς με νοητική έκπτωση είχαν πιο σημαντική και επίμονη φλεγμονώδη δραστηριότητα από τους ασθενείς που διατήρησαν τη γνωστική τους λειτουργία. Ήταν επίσης πιθανότερο να έχουν συμπτώματα κατάθλιψης και εξασθενημένη σωματική ικανότητα.

Οι παράγοντες που σχετίζονταν με τον μεγαλύτερο κίνδυνο γνωστικής εξασθένησης μεταξύ των ασθενών ήταν η παχυσαρκία (σχεδόν 6 φορές μεγαλύτερος κίνδυνος) και η φλεγμονώδης δραστηριότητα καθ’ όλη τη διάρκεια της νόσου (περίπου διπλάσιος κίνδυνος). Όπως και στον γενικό πληθυσμό, η μεγαλύτερη ηλικία και το χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο επίσης αποτελούσαν παράγοντες κινδύνου.

Εξηγώντας τα ευρήματά τους, οι επιστήμονες σημειώνουν ότι η χρόνια φλεγμονή, οι αυτοάνοσες διεργασίες και τα επίμονα συμπτώματα πόνου και κόπωσης που σχετίζονται με τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν τη μείωση της γνωστικής λειτουργίας.

Πρόκειται για μελέτη παρατήρησης, οπότε δεν μπορούν να εξαχθούν οριστικά συμπεράσματα σχετικά με τους αιτιολογικούς παράγοντες. Οι ερευνητές αναγνωρίζουν επίσης διάφορους περιορισμούς στα ευρήματά τους, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης απεικονιστικών εξετάσεων για την ανίχνευση αγγειακών βλαβών που σχετίζονται με τη γνωστική εξασθένιση.

«Τα αποτελέσματα αυτά υποστηρίζουν την υπόθεση ότι η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια χρόνια συστηματική φλεγμονώδης νόσος που επηρεάζει πολλαπλά συστήματα, συμπεριλαμβανομένου του νευρικού ιστού. Τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία του προγενέστερου και αυστηρότερου ελέγχου της δραστηριότητας της αρθρίτιδας και την ανάγκη για νέες θεραπευτικές στρατηγικές που στοχεύουν στους σχετιζόμενους παράγοντες, με στόχο τον μετριασμό του κινδύνου γνωστικής εξασθένησης σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα».

Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό ανοικτής πρόσβασης RMD Open.