Τα πανέμορφα νησιά που μπορεί να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση θανατηφόρων ασθενειών

Τα Μπιζάγκος βρίσκονται κοντά στις ακτές της Γουινέα-Μπισάου στη Δυτική Αφρική. Πρόκειται για ένα σύνολο 18 νησιών και 70 νησίδων που αποτελούν πόλο έλξης για τις παρθένες παραλίες τους και τα καταπράσινα τροπικά τους δάση. Τα νησιά φιλοξενούν περίπου 30.000 κατοίκους που έχουν τη δική τους γλώσσα και τις δικές τους, μοναδικές παραδόσεις. Συνάμα βρίθουν άγριας ζωής, καθώς εκεί ζει ο ιπποπόταμος του θαλασσινού νερού, ένα εξαιρετικά σπάνιο είδος, καθώς επίσης και τεράστιες θαλάσσιες χελώνες.

Αυτή η άκρη της γης που θυμίζει επίγειο παράδεισο, όμως, αποτελεί σπίτι για πολλές σοβαρές ασθένειες.

Το προσδόκιμο ζωής στη Γουινέα-Μπισάου είναι περίπου τα 60 χρόνια, ενώ στα νησιά Μπιζάγκος είναι πολύ χαμηλότερο.

Η ελονοσία, μια σοβαρή λοίμωξη των ματιών που ονομάζεται τράχωμα, η ελεφαντίαση και εντερικά παράσιτα αποτελούν βασικά προβλήματα.

Ωστόσο σε αυτά τα νησιά μπορεί να κρύβεται και το μυστικό αντιμετώπισης αυτών των ασθενειών.

Εδώ και χρόνια στα νησιά Μπιζάγκος έχουν εγκατασταθεί ιατρικοί ερευνητές που προσπαθούν να δουν αν μπορούν να εξαφανίσουν συγκεκριμένες ασθένειες από συγκεκριμένα νησιά. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα νησιά αυτά λειτουργούν πολύ καλά ως ένα φυσικό εργαστήριο, λόγω του ότι είναι απομονωμένα.

Και αυτό είναι ένα πολύ χρήσιμο χαρακτηριστικό στην προσπάθεια εξάλειψης μιας ασθένειας.

«Ο διαχωρισμός των νησιών από το νερό αποτελεί ένα φυσικό φράγμα. Αυτό μας επιτρέπει να συγκρίνουμε διαφορετικές μεθόδους ελέγχου των νοσημάτων χωρίς τον κίνδυνο διασταυρούμενης μόλυνσης των τόπων εξέτασης. Στην ηπειρωτική χώρα, οι άνθρωποι μπορούν εύκολα να εισέλθουν και να αποχωρήσουν από τις δοκιμαστικές περιοχές, μολύνοντας τα μέρη και καθιστώντας δύσκολη την πρόβλεψη αιτίας και αποτελέσματος. Το γεγονός ότι πρόκειται για νησιά μας επιτρέπει να μετράμε προσεκτικά και με ακρίβεια τι επίδραση έχει κάθε παρέμβαση που κάνουμε», αναφέρει στο άρθρο του στο BBC ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου (LSHTM), James Logan.

«Υπάρχουν πολλά αρχιπελάγη σε όλον τον κόσμο, ελάχιστα όμως έχουν νησιά που βρίσκονται αρκετά κοντά ώστε να μας επιτρέψουν να εργαστούμε εκεί και ταυτόχρονα αρκετά μακριά για να ελαχιστοποιήσουμε τις παρεμβολές κατά τη διάρκεια των πειραμάτων. Πέραν τούτου, ελάχιστα είναι επίσης τα νησιά με αυτή τη διάταξη που αποτελούν σπίτι για τόσες πολλές νόσους», προσθέτει.

Τράχωμα

Το τράχωμα είναι λοιμώδης νόσος που προκαλείται από το βακτήριο Chlamydia trachomatis. Η λοίμωξη προκαλεί σκλήρυνση της εσωτερικής επιφάνειας των βλεφάρων. Η σκλήρυνση αυτή μπορεί να προκαλέσει πόνο στα μάτια, βλάβη στην εξωτερική επιφάνεια ή στον κερατοειδή των ματιών και πιθανά τύφλωση. Επηρεάζει 1,9 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και αποτελεί τον κύριο παράγοντα τύφλωσης στον κόσμο. Μπορεί να μεταδοθεί αν μολυσμένα χέρια, ρούχα ή μολυσμένες μύγες έρθουν σε επαφή με τα μάτια. Προκαλείται από μια μορφή βακτηρίου της Χλαμύδιας και συχνά εξαπλώνεται σε συνωστισμένες περιοχές με κακή υγιεινή.

Εντοπίζεται σε 42 χώρες σε όλον τον κόσμο και σε κάποιο σημείο υπήρχαν μερικά χωριά στα νησιά Μπιζάγκος όπου κάθε παιδί είχε νοσήσει από τράχωμα.

Η Δρ. Anna Last από το LSHTM, αναγνώρισε περιοχές υψηλού κινδύνου για το τράχωμα, πριν δώσει σε ολόκληρες κοινότητες αντιβιοτικά για να τερματίσει τον κύκλο μετάδοσης.

«Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά», σημειώνει ο James Logan και προσθέτει παραθέτοντας στοιχεία: «Όταν πρωτοξεκίνησε τη δουλειά της εκεί, το 25% των ανθρώπων που κατοικούσαν στα νησιά είχαν τη νόσο. Τώρα μόλις το 0,3% των κατοίκων την έχει. Αυτό σημαίνει ότι η ασθένεια εξαλείφεται από τα νησιά, όπως επίσης ότι οι τεχνικές αντιμετώπισης που αναπτύσσονται θα μπορούσαν τώρα να ωφελήσουν τον ευρύτερο κόσμο».

Ελονοσία

Άλλη μια σοβαρή ασθένεια που βρίσκεται στο μικροσκόπιο του επιστημονικού προσωπικού του LSHTM είναι η ελονοσία (μαλάρια).

Η ασθένεια μεταδίδεται στον άνθρωπο από το τσίμπημα ενός θηλυκού κουνουπιού του γένους Ανωφελές. Το τσίμπημα εισάγει τα παράσιτα από το σάλιο του κουνουπιού μέσα στο ανθρώπινο αίμα, τα οποία εν συνεχεία ταξιδεύουν μέχρι το ήπαρ, όπου ωριμάζουν και αναπαράγονται.

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν συνήθως πυρετό, κούραση, εμετούς και πονοκεφάλους. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει ίκτερο, επιληπτικές κρίσεις, κώμα ή θάνατο.

Κάθε χρόνο η ελονοσία υπολογίζεται πως σκοτώνει μισό εκατομμύριο ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

Σύμφωνα με τους ερευνητές στα νησιά Μπιζάγκος ένας τους τέσσερις ανθρώπους νοσεί από ελονοσία, ενώ εντοπίστηκαν κουνούπια που μεταδίδουν την ασθένεια, κάποια εκ των οποίων είναι ανθεκτικά στα εντομοκτόνα, γεγονός ανησυχητικό, όπως σημειώνουν.

«Αυτό σημαίνει ότι οι πιο κοινοί τρόποι ελέγχου της ελονοσίας που είναι το δίχτυ προστασίας στα κρεβάτια και ο ψεκασμός με εντομοκτόνα, ίσως να μην αποδώσουν και να χρειαστεί μια εναλλακτική στρατηγική αντιμετώπισης», τονίζει ο James Logan.

«Ένα νέο φάρμακο πρόκειται να δοκιμαστεί, το οποίο μεταφέρεται στο κουνούπι μέσω του αίματος του θύματος που δαγκώνει. Οι προηγούμενες θεραπείες τείνουν να εστιάζουν στο παράσιτο της ελονοσίας μέσα στο ανθρώπινο σώμα. Αυτό το φάρμακο όμως έχει ως στόχο τόσο το κουνούπι όσο και το παράσιτο της ελονοσίας, μειώνοντας τη διάρκεια ζωής τους», προσθέτει.

Σε αυτή τη δοκιμή, οι κάτοικοι όλων των νησιών θα λάβουν κάποια βασικά εργαλεία αντιμετώπισης όπως τα δίχτυα κρεβατιών. Στα νησιά «παρέμβασης» θα χορηγηθεί επίσης και αυτό το νέο φάρμακο, ενώ στα υπόλοιπα όχι.

Μια ομάδα κατοίκων των νησιών έχει εκπαιδευτεί σε κάποιες ιατρικές δεξιότητες όπως να κάνει αιμοληψίες και να ελέγχει τα δείγματα αίματος για ελονοσία, ενώ έχει  εκπαιδευτεί και στο πως να μαζεύει και να αναγνωρίζει κουνούπια.

Με το βλέμμα στο μέλλον

Το κατά πόσο αυτό το φάρμακο θα εξαλείψει την ελονοσία από τα νησιά μια για πάντα μένει να διαπιστωθεί, όπως λέει ο καθηγητής Logan. «Είτε έτσι είτε αλλιώς, τα διδάγματα από τις μελέτες μας είναι πιθανό να έχουν αντίκτυπο πολύ μακριά από αυτά τα νησιά. Κάθε μελέτη μας βοηθά να μάθουμε για τη νόσο αυτή καθαυτή και το πώς μεταδίδεται, κάτι το οποίο διαμορφώνει και τη μελλοντική έρευνα. Στα νησιά Μπιζάγκος αυτό μπορεί να γίνει πολύ πιο γρήγορα, με μεγαλύτερο έλεγχο και ακρίβεια. Μπορούμε να δούμε τις επιπτώσεις σε μια καθορισμένη περιοχή και στον πληθυσμό της. Το πρόγραμμα του LSHTM στα νησιά θα συνεχιστεί για τουλάχιστον άλλα πέντε χρόνια. Εντωμεταξύ, τα ευρήματά του είναι πιθανόν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση σημαντικών ασθενειών όπως η ελονοσία, αλλού», καταλήγει.

localStorage.clear();