Το σενάριο, ώστε να μην πεταχτούν στα σκουπίδια, χιλιάδες κρυοσυντηρημένα γονιμοποιημένα ωάρια

Η τύχη χιλιάδων πλεοναζόντων κρυοσυντηρημένων γονιμοποιημένων ωαρίων που παραμένουν σε τράπεζες κρυοσυντήρησης και μετά το πέρας των 10 ετών, όπως προβλέπεται από το νόμο, «οδεύουν» στην καταστροφή, απασχολεί επιστήμη, Εκκλησία και κοινωνία.

Το θέμα που άπτεται ηθικών, νομικών και δεοντολογικών ζητημάτων, τέθηκε από την Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής -που εποπτεύεται από το υπουργείο Υγείας- σε δημόσια διαβούλευση για τη ρύθμιση του σε νέα βάση, ιδίως της διάθεσης τους με σκοπό την τεκνοποιία, και την προοπτική δημιουργίας Δημόσιας Τράπεζας Πλεοναζόντων Κρυοσυντηρημένων Γονιμοποιημένων Ωαρίων.

Αφορμή στάθηκε το αίτημα που κατέθεσε ιδιωτική κλινική στην αρμόδια Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής για την τύχη περισσοτέρων από 17500 κρυοσυντηρημένων γονιμοποιημένων ωαρίων. Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους αριθμούς που υποβάλλεται σχετικό αίτημα διεθνώς.

Το νομικό πλαίσιο που διέπει την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή θεσπίστηκε με δύο νόμους, το 2002 και το 2005 και τότε ήταν από τα πιο προοδευτικά νομοθετικά πλαίσια. Σήμερα, όμως, 15 χρόνια μετά, κάποιες από τις ρυθμίσεις τους είναι αναχρονιστικές και δεν συμβαδίζουν με τις τρέχουσες επιστημονικές εξελίξεις, όπως τονίστηκε σε συνέντευξη Τύπου που διοργάνωσε η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.

Η κρυοσυντήρηση των εμβρύων είναι μία τεχνική που εξασφαλίζει στα ζευγάρια να αποκτήσουν παιδιά σε μεταγενέστερο χρόνο με γεννητικό όμως υλικό νεαρότερης ηλικίας.

Στη χώρα μας προβλέπεται νομοθετικά ότι τα 10 χρόνια είναι ο ανώτατος επιτρεπτός χρόνος κρυοσυντήρησής τους και μετά το πέρας αυτού του χρόνου προβλέπεται η καταστροφή των εμβρύων καθώς, όπως αναφέρουν οι ειδικοί κατά τον χρόνο θέσπισής αυτής της διάταξης, δεν υπήρχαν οι τεχνικές που υπάρχουν σήμερα και που εξασφαλίζουν την υψηλή βιωσιμότητα αυτών των εμβρύων για δεκαετίες.

Η ρύθμιση του θέματος, την οποία η πρόεδρος της Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Σοφία Καλανταρίδου χαρακτήρισε «παρωχημένη», εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο τροποποίησης της νομοθεσίας για την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.

«Δεν υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος να καταστρέφονται στην δεκαετία, όμως σήμερα είναι υποχρεωτικό», είπε, και μάλιστα ανέφερε ότι στις ΗΠΑ έχει γεννηθεί υγιές μωρό από κατεψυγμένο έμβρυο το οποίο υπήρχε για 24 χρόνια.

Όπως μετέφερε στη συνέντευξη η κ. Καλανταρίδου, η εκπρόσωπος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής και μέλος της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής καθηγήτρια Αστικού Δικαίου του ΑΠΘ κ. Κοτζάμπαση, συμφωνεί κατά δήλωση της να ξεκινήσει η διαβούλευση για την παράταση του χρόνου κρυοσυντήρησης και την πιθανή δημιουργία δημόσιας τράπεζας κρυοσυντηρημένων γονιμοποιημένων ωαρίων.

Η κ. Καλανταρίδου ανέγνωσε μήνυμα του μητροπολίτη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, προέδρου της Επιτροπής Βιοηθικής της Εκκλησίας κ. Νικολάου όπως αναμεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Η Επιτροπή Βιοηθικής της Εκκλησίας είχε εκφράσει τις επιφυλάξεις της για το μέλλον των κατεψυγμένων και πλεοναζόντων εμβρύων και την ανησυχία της για την τύχη τους, ανέφερε στο μήνυμα του ο κ. Νικόλαος.

Επισήμανε ότι «η προστασία της ανθρώπινης ζωής ακόμη και στην εμβρυική φάση της είναι αδιαπραγμάτευτη. Ο δανεισμός των εμβρύων ισοδυναμεί με κλασική υιοθεσία και μπορεί να γίνει αποδεκτός υπό όρους, μπορεί να αποφευχθεί η καταστροφή τους και να τους δοθεί η ευκαιρία της ζωής».

Καλή συγκυρία να ξεκινήσουμε την διαβούλευση

Ως ο μεγαλύτερος Ιατρικός Σύλλογος της χώρας δεν θα μπορούσαμε να μην ανταποκριθούμε στο κάλεσμα της Αρχής, προκειμένου να ψηλαφίσουμε ένα ζήτημα που έχει προκύψει, ανέφερε από την πλευρά του ο πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών (ΙΣΑ) Γιώργος Πατούλης.

Είναι σαφές ότι η επιστήμη μέσα από την τεχνολογία και προφανώς μέσα από τον σεβασμό της βιοηθικής, αλλά και σκύβοντας σε κοινωνικά ζητήματα θα πρέπει να δίνει απαντήσεις, και ειδικά σε θέματα που σχετίζονται με την αναπαραγωγή και την δυνατότητα που δίνει η επιστήμη για την απόκτηση ενός παιδιού, είπε.

«Αυτό που θα πρέπει να ελεγχθεί είναι αν έχουμε το δικαίωμα χιλιάδες έμβρυα να τα καταστρέψουμε», είπε ο κ. Πατούλης θέτοντας βασικά ερωτήματα: «Έχουμε το δικαίωμα να διαβουλευθούμε αυτό που είχε αποφασιστεί πριν 15 χρόνια, τα εγκαταλειμμένα έμβρυα σήμερα να τα πετάξουμε στο Καιάδα;».

Όπως είπε μπορεί κανείς να δώσει απαντήσεις μέσα από την επιστημονική τεκμηρίωση. Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα που έθεσε ο πρόεδρος του ΙΣΑ είναι εάν υπάρχει η κοινωνική ανάγκη, δηλαδή άτεκνων ζευγαριών που βρίσκονται σε μια διαρκή διαδικασία να μπορέσουν να βρουν γονιμοποιημένα ωάρια να φέρουν ένα μωρό στον κόσμο.

«Αυτή η ανάγκη γίνεται αυξανόμενη και μπορεί να έχει άμεση σχέση στο επίπεδο της ικανοποίησης με τα εγκαταλελειμμένα έμβρυα» και υπό αυτή την έννοια ο ΙΣΑ θα αναζητήσει, όπως είπε, σε παγκόσμιο επίπεδο ποια είναι η τεκμηριωμένη επιστημονική άποψη, η οποία θα μπορεί να μας δίνει άμεση λύση στο επίπεδο αυτών των ερωτημάτων.

«Αξίζει τον κόπο κανείς να φωτίσει σήμερα αυτή την κατάσταση και να ψηλαφίσει το χθες για να δει αν είναι εν ισχύ σήμερα ή θα πρέπει να είναι και εν ισχύ για το μέλλον», κατέληξε.

«Ο αριθμός των “αζήτητων”, “εγκαταλελειμμένων” εμβρύων μόνο στην Ελλάδα είναι χιλιάδες και εφόσον δεν ρυθμιστεί το νομοθετικό αυτό κενό θα συνεχίσουν να καταστρέφονται.

Προτείνουμε να δίνεται νομοθετικά και η δυνατότητα να δοθούν αυτά για δωρεά/υιοθεσία σε άλλα άτεκνα ζευγάρια που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν», υπογράμμισε από την πλευρά του ο ΓΓ της Ελληνικής Εταιρείας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Κωνσταντίνος Πάντος.

Όπως εξομολογήθηκε βρέθηκε μπροστά στη μεγαλύτερη ηθική πρόκληση της καριέρας του, όταν συμμορφούμενος με την ισχύουσα διάταξη, έπρεπε να συγκεντρώσει τα έμβρυα που βρίσκονται κρυοσυντηρημένα στις υποδομές της κλινικής του και για τα οποία έχει συμπληρωθεί η δεκαετία.

Ο αριθμός που προέκυψε είναι ασύλληπτος. 17.632 έμβρυα, τα οποία δημιουργήθηκαν από ανθρώπους που αντιμετώπισαν πρόβλημα υπογονιμότητας και από την προσπάθειά τους προέκυψαν πλεονάζοντα έμβρυα.

Ο κ. Πάντος έθεσε στην Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής το αίτημα για δημιουργία «Δημόσιας Τράπεζας Εμβρύων ή αλλιώς Τράπεζα Ζωής σε Δημόσιο Νοσοκομείο που να διαθέτει Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής όπου θα μπορούν να δωρίζονται τα έμβρυα εκείνα που έχει παρέλθει ο χρόνος κρυοσυντήρησης και στην οποία θα απευθύνονται τα ζευγάρια εκείνα που αμφοτερόπλευρα αντιμετωπίζουν πρόβλημα υπογονιμότητας προκειμένου να τα «υιοθετήσουν».

Όπως είπε, πολλοί από τους «βιολογικούς γεννήτορες» αυτών έχουν κυριολεκτικά ξεχάσει τα έμβρυα τους, έχοντας αδιαφορήσει για την τύχη τους. Υπάρχουν επίσης και άλλοι που έχουν εγγράφως συναινέσει να δοθούν τα πλεονάζοντα έμβρυα τους, που δεν επιθυμούν οι ίδιοι να τα χρησιμοποιήσουν για να τεκνοποιήσουν, σε άλλα άτεκνα ζευγάρια, με τήρηση πάντοτε της ανωνυμίας δότη και λήπτη.

Είναι όμως αρκετοί κι εκείνοι που θα ήθελαν να τα χρησιμοποιήσουν οι ίδιοι σε μία ύστατη προσπάθεια τεκνοποιίας αφού για διάφορους λόγους, κυρίως οικονομικούς, οικογενειακούς ή άλλους μετέθεσαν χρονικά την απόφαση τους για νέα τεκνοποίηση.

«Ίσως και οι τρεις αυτές περιπτώσεις να μπορούσαν να βρουν διέξοδο με μία νομοθετική τροποποίηση που να επιτρέπει πρωτίστως στα ζευγάρια που επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν τα κρυοσυντηρημένα έμβρυα τους σε μία ακόμα προσπάθεια απόκτησης τέκνου καίτοι έχει συμπληρωθεί ο νομοθετικά ισχύον σήμερα ανώτατος επιτρεπτός χρόνος κρυοσυντήρησης. Πολύ σημαντικό για την Ελλάδα της υπογεννητικότητας».