5 Οκτωβρίου: Παγκόσμια Ημέρα Μηνιγγίτιδας – Σπάνια, αλλά σοβαρή νόσος που απειλεί κυρίως βρέφη & παιδιά

Η 5^η Οκτωβρίου έχει πλέον οριστεί ως «Ημέρα Ευαισθητοποίησης και Ενημέρωσης για τη Μηνιγγίτιδα», σε Παγκόσμιο επίπεδο.

Η Μηνιγγίτιδα είναι μία σπάνια μεν, πολύ σοβαρή δε, και δυνητικά θανατηφόρος νόσος, η οποία μπορεί να προσβάλει κάθε ηλικία, με τα βρέφη, τα νήπια και τους εφήβους να αποτελούν τις ομάδες υψηλότερου ρίσκου. Η Μηνιγγίτιδα μπορεί να προκληθεί είτε από ιούς (ιογενής), είτε από βακτήρια (βακτηριακή), με τη δεύτερη να προκαλεί και τη πιο σοβαρή νόσο. Bακτηριακή Μηνιγγίτιδα μπορεί να προκαλέσουν μία πλειάδα βακτηρίων με τα πιο συχνά να είναι ο πνευμονιόκοκκος και ο μηνιγγιτιδόκοκκος από διάφορους οροτύπους, με τους Α, Β, C, W και Y να είναι οι πιο συχνοί.

Στη χώρα μας, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΕΟΔΥ, περίπου το 78% των περιστατικών βακτηριακής Μηνιγγίτιδας, για το χρονικό διάστημα 2004-2021, οφείλονταν στον ορότυπο Β του μηνιγγιτιδόκοκκου. Στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα στην Ελλάδα είχαμε συνολικά 670 καταγεγραμμένα περιστατικά Μηνιγγίτιδας οφειλόμενης σε μηνιγγιτιδόκοκκο οροτύπου Β, αριθμός αρκετά μεγάλος δεδομένης της σοβαρότητας της νόσου και της νεαρής ηλικίας που κυρίως «χτυπά».

Τα τελευταία 2,5 χρόνια, λόγω της πανδημίας της Covid-19, και των περιοριστικών μέτρων που τέθηκαν σε ισχύ (κοινωνική απόσταση, εκτεταμένη χρήση μάσκας, αυξημένα μέτρα υγιεινής), τα περιστατικά Μηνιγγίτιδας στη χώρα μας σχεδόν μηδενίστηκαν, όπως άλλωστε συνέβη και με τα περισσότερα άλλα αερογενώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Ταυτόχρονα όμως, τα μέτρα αυτά δημιούργησαν και το λεγόμενο «ανοσιακό χάσμα» λόγω της μειωμένης έκθεσής μας σε παθογόνους ιούς και βακτήρια, δηλαδή μία έλλειψη ετοιμότητας των οργανισμών μας να απαντήσουν αποτελεσματικά και γρήγορα στην επαφή τους με κάποιο παθογόνο.

Επιπλέον μέσα σε αυτή την περίοδο καταγράφηκε δραματική μείωση στους τακτικούς εμβολιασμούς κυρίως των παιδιών και των εφήβων έναντι πολλών παθογόνων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων και την επιστροφή στη κανονικότητα, μεταξύ άλλων, σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες όπως η Αγγλία, η Γαλλία και η Γερμανία να επανεμφανιστούν πολλά περιστατικά Μηνιγγίτιδας κυρίως οροτύπου Β. Ενδεικτικό είναι ότι στην Αγγλία και τη Γαλλία, οι τοπικές αρχές ενημέρωσαν τους πολίτες να προχωρήσουν άμεσα σε εμβολιασμό, σε συγκεκριμένες περιοχές και ηλικίες όπου παρατηρήθηκαν επιδημικές εξάρσεις.

Με τη έναρξη και της νέας σχολικής χρονιάς χωρίς περιοριστικά μέτρα, ενθαρρύνονται οι γονείς, σε συνεννόηση πάντοτε με τον παιδίατρό τους, να προχωρήσουν στη θωράκιση των παιδιών τους έναντι αυτής της σπάνιας μεν, αλλά πολύ σοβαρής και ύπουλης νόσου δε. Ο χαρακτηρισμός αυτός δεν είναι καθόλου τυχαίος, καθώς τα πρώτα συμπτώματα δεν είναι ειδικά και μοιάζουν με αυτά μίας κοινής ίωσης, όπως πυρετός, καταβολή, μειωμένη όρεξη, και πονοκέφαλος. Γρήγορα όμως, ακόμα και μέσα σε μερικές ώρες, η Μηνιγγίτιδα μπορεί να εξελιχθεί με ραγδαία επιδεινούμενη συμπτωματολογία συμπεριλαμβανομένης συνήθως την αυχενική δυσκαμψία, τη φωτοφοβία και το αιμορραγικό εξάνθημα. Η νόσος εξελισσόμενη, ακόμα και αν αντιμετωπιστεί εγκαίρως με τα κατάλληλα αντιβιοτικά, δύναται και να καταλήξει με πολύ σοβαρές επιπλοκές και μόνιμες αναπηρίες όπως η νοητική υστέρηση, η κώφωση και ο ακρωτηριασμός, αλλά μπορεί να επιφέρει ακόμα και το θάνατο.

Επίσης, θεωρείται ύπουλη νόσος, αφού ο τρόπος μετάδοσής της γίνεται μέσα από απλές καθημερινές δραστηριότητες, όπως το φτέρνισμα, ο βήχας και το φιλί καθώς μεταδίδεται με τα σταγονίδια και το σάλιο. Άξιο αναφοράς είναι ότι περίπου 1 στους 10 ενήλικες μπορεί να είναι ασυμπτωματικός φορέας, να έχει δηλαδή αποικισμένο το ανώτερο αναπνευστικό του σύστημα με το βακτήριο, και να το μεταδώσει στα νεαρά μέλη της οικογένειάς του χωρίς να το αντιληφθεί. Οι δύο αυτοί λόγοι, δηλαδή ο τρόπος μετάδοσής της, ακόμη και από ασυμπτωματικούς φορείς, σε συνδυασμό με τα αρχικά «ήπια» συμπτώματα, ενδέχεται να καθυστερήσουν την αναζήτηση ιατρικής εκτίμησης και την έγκαιρη έναρξη θεραπείας.

Η μοναδική ασφαλής λύση απέναντι στη Μηνιγγίτιδα οροτύπου Β παραμένει η πρόληψη μέσω του εμβολιασμού με τα διαθέσιμα εμβόλια. Στη χώρα μας υπάρχουν εγκεκριμένα, ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια τα οποία μπορούν να προστατεύσουν την υγεία των παιδιών μας ήδη από την ηλικία των 2μήνων, έναντι της μηνιγγίτιδας οροτύπου Β. Είναι σημαντικό τέλος να τονιστεί ότι στην παρούσα φάση, δεν υπάρχει διαθέσιμο συζευγμένο εμβόλιο και για τους πέντε συχνότερους οροτύπους μηνιγγιτιδόκοκκου, και κάθε διαθέσιμο εμβόλιο καλύπτει διαφορετικούς οροτύπους. Εξίσου αναγκαίος είναι και ο εμβολιασμός έναντι των υπόλοιπων οροτύπων μηνιγγιτιδόκοκκου, ο οποίος όμως δεν προστατεύει τα παιδιά απέναντι στη μηνιγγίτιδα τύπου Β.

Γράφει η Δρ. Αντωνία Μουτάφη MD, MSc, PhD-Παιδίατρος