Ανάλυση ούρων: Ποιες πληροφορίες δίνει για την υγεία σας

Αποτελεί απαραίτητο τμήμα κάθε προληπτικού ελέγχου (check-up) και πραγματοποιείται με οπτική επισκόπηση των ούρων (φυσικοί χαρακτήρες), με την χρήση ταινίας ούρων (χημικοί χαρακτήρες) και μικροσκόπησή τους (μικροσκοπικοί χαρακτήρες).

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η σωστή συλλογή και συντήρηση των ούρων πριν την ανάλυση.

Το χρώμα, η διαύγεια και άλλα φυσικά χαρακτηριστικά των ούρων, καθώς και ουσίες που διαλύονται μέσα τους παρέχουν ενδείξεις για πλήθος προβλημάτων, όπως λοιμώξεις, κληρονομικά ή μη μεταβολικά νοσήματα, διαταραχές των νεφρών, καρκίνοι, χρήση ουσιών, έκθεση σε τοξίνες και ανεπαρκής ή υπερβολική πρόσληψη υγρών.

Χρώμα

Η μυρωδιά των ούρων μπορεί να επηρεαστεί από τρόφιμα όπως τα σπαράγγια και ροφήματα όπως ο καφές, αλλά και εξαιτίας προβλημάτων υγείας όπως ουρολοίμωξη ή σακχαρώδης διαβήτης («γλυκιά» μυρωδιά εξαιτίας του αυξημένου σακχάρου). Το χαρακτηριστικό τους όμως που μπορεί να διακρίνει κάθε άνθρωπος, είναι το χρώμα τους.

Η καλή ενυδάτωση του οργανισμού αποτυπώνεται στα ούρα, τα οποία είναι διαυγή, με πολύ ανοιχτό κίτρινο χρώμα εξαιτίας της χρωστικής ουσίας τους που λέγεται ουρόχρωμα. Η αφυδάτωση που μπορεί να προκληθεί από την ανεπαρκή πρόσληψη υγρών, την έντονη εφίδρωση ή μια σοβαρή κρίση διαρροιών και εμέτων οδηγεί σε σκουρόχρωμα ούρα με μυρωδιά αμμωνίας και αποτελεί ένδειξη ότι χρειάζεστε περισσότερο νερό ή άλλα υγρά.

Τα ούρα που παρά την καλή πρόσληψη υγρών, έχουν σκούρο χρώμα, μπορεί να αποτελούν ένδειξη ηπατίτιδας οπότε απαιτείται έλεγχος από γιατρό.

Υπάρχουν επίσης τρόφιμα και φάρμακα που μπορεί να αλλοιώσουν το χρώμα των ούρων, προκαλώντας μερικές φορές ανησυχία. Τα παντζάρια λ.χ., μπορεί να κάνουν τα ούρα να μοιάζουν σαν να έχουν αίμα.

Η φάβα μπορεί επίσης να τους προσδώσει το χρώμα του τσαγιού, ενώ καρότα, καροτοχυμός και υψηλές δόσεις βιταμίνης C μπορεί να τα κάνουν πορτοκαλί. Τα σπαράγγια και οι βιταμίνες Β μπορεί να τους προσδώσουν πρασινωπό χρώμα.

Όσον αφορά τα φάρμακα, πολλά είναι αυτά που μπορεί να επηρεάσουν το χρώμα τους, μεταξύ αυτών καθαρτικά, αντιισταμινικά, αντιπηκτικά, αντιψυχωσικά, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και φάρμακα για την ελονοσία.

Αίμα

Τα ούρα μπορεί να αλλάξουν χρώμα όταν υπάρχει διαφυγή αίματος εξαιτίας, λ.χ., ουρολοίμωξης, πέτρας στον νεφρό ή στην κύστη, διογκωμένου προστάτη, όγκου στο ουροποιητικό, τραυματισμού της ουρήθρας ή της κύστεως. Αίμα στα ούρα μπορεί επίσης να εμφανιστεί ύστερα από πολύ έντονη γυμναστική όπως το πολύωρο τζόγκινγκ ή το τρίαθλον.

Αν δεν υπάρχει προφανής εξήγηση για το αίμα στα ούρα ή αν αυτό επιμένει πάνω από λίγες ημέρες, είναι απαραίτητη μια επίσκεψη στον γιατρό για να ελέγξει για νεφροπάθεια ή καρκίνο.

Αν τα ούρα έχουν μονίμως αφρό, αυτό μπορεί να αποτελεί ένδειξη νεφρικής νόσου και απαιτεί άμεση ιατρική αξιολόγηση.

Τα θολά ούρα, τέλος, είναι ένδειξη ουρολοίμωξης, η οποία συνοδεύεται από συχνουρία και αίσθημα καύσου κατά την ούρηση.

Όγκος

Ο όγκος των ούρων μπορεί να αποτελεί ένδειξη ενυδάτωσης. Φυσιολογικά, ένας υγιής άνθρωπος παράγει 100 ml ούρα ανά ώρα ή περίπου 1 φλιτζάνι ανά δυόμισι ώρες. Όταν ανά ώρα παράγει πάνω από 300 ml, μπορεί να πίνει υπερβολικά πολλά υγρά. Όταν παράγει λιγότερα από 30 ml, πιθανώς είναι αφυδατωμένος.

Τα πολύ αλμυρά τρόφιμα και οι υδατάνθρακες μειώνουν την αποβολή ούρων, ενώ η υπερκατανάλωση τροφίμων ή ροφημάτων με διουρητικές ικανότητες (όπως καφές, τσάι, αναψυκτικά με καφεΐνη, μπίρα, καρπούζι, σπαράγγια) αυξάνει την αποβολή τους.

Καλλιέργεια

Όταν ένας ασθενής παρουσιάζει συμπτώματα ουρολοίμωξης, ο γιατρός ζητάει και καλλιέργεια ούρων με την οποία εντοπίζεται το αίτιο της λοίμωξης (συχνά είναι το κολοβακτηρίδιο ή Ε.coli). Αν ο γιατρός ζητήσει και αντιβιόγραμμα, θα ελεγχθεί η ευαισθησία του αιτίου αυτού σε διάφορα αντιβιοτικά.

Στους υγιείς ανθρώπους, τα ούρα δεν περιέχουν ούτε μικρόβια ούτε λευκά αιμοσφαίρια που τα καταπολεμούν.