Gaslighting: Πώς να αντιδράσετε σωστά – Παραδείγματα

Αυτό μπορεί να συμβεί σε διάφορες σχέσεις μέσα σε προσωπικό, επαγγελματικό και κοινωνικό πλαίσιο. Το να αναγνωρίζετε τις συμπεριφορές gaslighting και το πώς να ανταποκριθείτε αποτελεσματικά είναι ζωτικής σημασίας για την ψυχική σας ευεξία.

Αυτό το άρθρο εξηγεί τις κοινές τακτικές που χρησιμοποιούνται στο gaslighting και παρέχει παραδείγματα και στρατηγικές αντιμετώπισης για όσους επηρεάζονται.

Συνήθεις τακτικές που χρησιμοποιούνται στο gaslighting

Οι θύτες χρησιμοποιούν μια σειρά από τακτικές για να χειραγωγήσουν και να αποσταθεροποιήσουν τα θύματά τους. Η κατανόηση αυτών των στρατηγικών μπορεί να διευκολύνει τον εντοπισμό της gaslighting συμπεριφοράς και τον καθορισμό ορίων.

Τυπικές τακτικές στο gaslighting

• Άρνηση της πραγματικότητας: Οι θύτες μπορεί να αρνηθούν προφανή γεγονότα ή συνομιλίες που συνέβησαν, κάνοντας το θύμα να αμφιβάλλει για την μνήμη του.
• Υποβάθμιση των συναισθημάτων: Η απόρριψη των συναισθημάτων κάποιου ως “υπερβολική αντίδραση” ή “υπερβολική ευαισθησία” ακυρώνει την εμπειρία του, κάνοντάς τον να αμφισβητεί την φυσική του συμπεριφορά.
• Προβολή: Ο θύτης κατηγορεί το θύμα για συμπεριφορές ή προθέσεις που επιδεικνύουν ο ίδιος. Αυτό μετατοπίζει την εστίαση μακριά από τις ενέργειες του θύτη.
• Πρόκληση σύγχυσης: Οι θύτες gaslighting συχνά παρέχουν αντικρουόμενες πληροφορίες ή αλλάζουν ιστορίες, για να δημιουργήσουν αβεβαιότητα και να αποπροσανατολίσουν τα θύματα.
• Μετατόπιση ευθυνών: Μεταβίβαση στο θύμα της ευθύνης για τις ενέργειες του θύτη. Για παράδειγμα: “αν δεν είχες συμπεριφερθεί έτσι, δεν θα αναγκαζόμουν να πω ψέματα”.
• Απομόνωση: Οι χειριστές μπορεί να προσπαθήσουν να απομονώσουν το θύμα από φίλους, συγγενείς ή συναδέλφους, κάνοντάς το να εξαρτώνται από την εκδοχή της πραγματικότητας που οι ίδιοι επιβάλλουν.

Καθημερινά παραδείγματα gaslighting και συμβουλές σωστής αντίδρασης

Το gaslighting μπορεί να συμβεί σε διάφορα περιβάλλοντα, από προσωπικές σχέσεις μέχρι χώρους εργασίας και κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Ακολουθούν ορισμένα καθημερινά παραδείγματα, μαζί με συνιστώμενους τρόπους απόκρισης.

Στις προσωπικές σχέσεις

Σε στενές σχέσεις, το gaslighting συχνά περιλαμβάνει χειραγώγηση που κάνει το θύμα να αμφισβητεί τα συναισθήματα, τις πράξεις ή τις πεποιθήσεις του.

• Παράδειγμα: Ένας σύντροφος επιμένει ότι μια συνομιλία όπου έκανε προσβλητικά σχόλια “δεν έγινε ποτέ”, παρά τη σαφή μνήμη του θύματος.
• Πώς να αντιδράσετε: Καταγράψτε σημαντικές συνομιλίες και γεγονότα. Κρατήστε αρχείο ημερομηνιών και συγκεκριμένων λεπτομερειών, καθώς βοηθά στην επικύρωση της πραγματικότητάς σας, εάν ο θύτης προσπαθήσει να το αρνηθεί. Δηλώστε ήρεμα την μνήμη σας για τα γεγονότα χωρίς να εμπλακείτε σε επιχειρήματα. Εάν ο θύτης επιμένει, σκεφτείτε να θέσετε σταθερά όρια ή να αναζητήσετε εξωτερική υποστήριξη.

Στον χώρο εργασίας

Το gaslighting στον χώρο εργασίας μπορεί να περιλαμβάνει λεπτούς χειρισμούς, που υπονομεύουν την εμπιστοσύνη και την απόδοση ενός εργαζομένου.

• Παράδειγμα: Ένα αφεντικό επικρίνει συνεχώς έναν υπάλληλο για λάθη που δεν είναι ευθύνη του, αλλά στη συνέχεια αρνείται ή υποβαθμίζει την κριτική που ασκεί, κάνοντας τον υπάλληλο να αισθάνεται “υπερβολικά ευαίσθητος”.
• Πώς να αντιδράσετε: Θέστε όρια αντιμετωπίζοντας τα περιστατικά άμεσα και επαγγελματικά. Χρησιμοποιήστε συγκεκριμένα παραδείγματα, όταν συζητάτε το θέμα και εξετάστε το ενδεχόμενο να εμπλέξετε το Τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού αν η συμπεριφορά συνεχιστεί. Μαγνητοσκοπήστε ή μαγνητοφωνήστε τις αλληλεπιδράσεις και στραφείτε σε συναδέλφους στο χώρο εργασίας για να επικυρώσετε τις εμπειρίες σας.

Στις φιλίες

Οι φίλοι μπορεί επίσης να εμπλακούν σε συμπεριφορές gaslighting, απορρίπτοντας συναισθήματα, αναμνήσεις ή προσωπικές εμπειρίες.

• Παράδειγμα: Ένας φίλος επιμένει ότι είστε “υπερβολικά ευαίσθητοι”, στα επανειλημμένα αστεία που κάνει εις βάρος σας, αρνούμενος να αναγνωρίσει το πώς αυτά σας επηρεάζουν.
• Πώς να αντιδράσετε: Επικοινωνήστε ξεκάθαρα εκφράζοντας πώς σας κάνουν να νιώθετε τα σχόλιά του. Εάν συνεχίσει να ακυρώνει τα συναισθήματά σας, μπορεί να χρειαστεί να επαναξιολογήσετε τη φιλία ή να αποστασιοποιηθείτε, για να προστατεύσετε την ψυχική σας υγεία.

Στην οικογένεια

Το ενδοοικογενειακό gaslighting μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολο, καθώς οι οικογενειακοί δεσμοί και η πίστη μπορεί να περιπλέξουν την κατάσταση.

• Παράδειγμα: Ένα μέλος της οικογένειας υποβαθμίζει προηγούμενα βλαβερά γεγονότα ή λέει: “αυτό δεν συνέβη ποτέ — φαντάζεσαι πράγματα”, αφήνοντάς σας να αμφισβητείτε τις δικές σας αναμνήσεις.
• Πώς να αντιδράσετε: Εδώ απαιτείται μια πολύ προσεκτική προσέγγιση. Σταθείτε ευγενικά, αλλά αμετακίνητοι στο πώς θυμάστε τα όποια γεγονότα χωρίς να δίνετε υπερβολικές εξηγήσεις. Όταν χρειάζεται, αναζητήστε υποστήριξη από άλλα μέλη της οικογένειας, που μπορεί να έχουν δει τη συμπεριφορά. Σκεφτείτε να αναζητήσετε θεραπεία, για να επεξεργαστείτε τυχόν άλυτα συναισθήματα και να προστατέψετε τα όριά σας.

Σε κοινωνικό πλαίσιο ή σε ομάδες φίλων

Το gaslighting μπορεί να συμβεί σε κοινωνικούς κύκλους, ιδιαίτερα όταν κάποιος προσπαθεί να χειραγωγήσει τη δυναμική της ομάδας.

• Παράδειγμα: Ένα άτομο ισχυρίζεται ότι κάνατε ένα προσβλητικό σχόλιο στους άλλους, αλλά όταν τους ζητάτε τον λόγο, αρνούνται ότι το είπαν ποτέ, αφήνοντάς σας να νιώθετε απομόνωση και σύγχυση.
• Πώς να αντιδράσετε: Αντιμετωπίστε την κατάσταση απευθείας με τους εμπλεκόμενους και μοιραστείτε την άποψή σας. Αποφύγετε να εμπλακείτε σε αντιπαραθέσεις με τον θύτη και μείνετε σταθεροί στη δική σας εκδοχή των γεγονότων. Βασιστείτε σε κοινούς φίλους ή άλλους μάρτυρες, για να σας βοηθήσουν να επικυρώσετε την εμπειρία σας, εάν είναι απαραίτητο.

Πώς να αντιμετωπίσετε τις επιπτώσεις του gaslighting στον ψυχισμό σας

Οι συναισθηματικές επιπτώσεις του gaslighting μπορεί να είναι συντριπτικές, οδηγώντας συχνά σε αισθήματα σύγχυσης, αυτοαμφιβολίας και απομόνωσης. Ακολουθούν ορισμένες στρατηγικές, που θα σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε τον αντίκτυπο:

1. Εξασκηθείτε στην αυτοεπιβεβαίωση: Η επαναβεβαίωση της αντίληψης, των συναισθημάτων και των αναμνήσεών σας μπορεί να εξουδετερώσει την αμφιβολία για τον εαυτό σας, που προκαλείται από τον θύτη.
2. Αναζητήστε υποστηρικτικές σχέσεις: Περιβάλλετε τον εαυτό σας με ανθρώπους που σέβονται τα συναισθήματά σας και επικυρώνουν τις εμπειρίες σας. Έμπιστοι φίλοι, μέλη της οικογένειας ή ομάδες υποστήριξης μπορούν να προσφέρουν προοπτική και συναισθηματική υποστήριξη.
3. Επαγγελματική βοήθεια: Η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την ανάκαμψη από τις ψυχολογικές επιπτώσεις του gaslighting. Ένας θεραπευτής μπορεί να σας βοηθήσει να ανακτήσετε αυτοπεποίθηση, να δημιουργήσετε υγιή όρια και να ξαναχτίσετε την εμπιστοσύνη στον εαυτό σας.
4. Επικεντρωθείτε στην αυτοφροντίδα: Ασχοληθείτε με δραστηριότητες που σας φέρνουν χαρά και χαλάρωση, όπως άσκηση, χόμπι και τεχνικές ενσυνειδητότητας. Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να γειωθείτε και να ενισχύσετε τη συναισθηματική σας ανθεκτικότητα.
5. Θέστε όρια: Εάν ο θύτης είναι κάποιος με τον οποίο πρέπει να αλληλεπιδράτε τακτικά, καθορίστε σαφή όρια και περιορίστε την έκθεσή σας σε αυτόν, αν είναι εφικτό. Η θέσπιση ορίων μπορεί να αποτρέψει περαιτέρω χειραγώγηση.

Συχνές Ερωτήσεις

“Μπορεί το gaslighting να προκύψει ακούσια από τον θύτη;”

Ναι, μερικοί άνθρωποι μπορεί συμπεριφέρονται ακούσια σαν θύτες gaslighting, ειδικά αν δεν έχουν αυτογνωσία ή δεν αποδέχονται εύκολα τις ευθύνες τους. Ωστόσο, η συνεπής χειραγώγηση με στόχο τον έλεγχο της αντίληψης του άλλου, είναι συνήθως σκόπιμη.

“Πώς διαφέρει το gaslighting από τις υγιείς διαφωνίες;”

Στις υγιείς διαφωνίες ο ένας σέβεται τις απόψεις του άλλου ακόμα κι αν διαφωνούν. Από την άλλη πλευρά, το gaslighting περιλαμβάνει ένα άτομο που αρνείται την πραγματικότητα του άλλου, για να το υπονομεύσει και να το ελέγξει, δημιουργώντας σύγχυση και αμφιβολία για τον εαυτό του.

“Το gaslighting θεωρείται συναισθηματική κακοποίηση;”

Ναι, το gaslighting είναι μια μορφή συναισθηματικής κακοποίησης. Διαβρώνει συστηματικά την αυτοπεποίθηση, την αυτοεκτίμηση και την εμπιστοσύνη ενός ατόμου στη δική του αντίληψη, οδηγώντας συχνά σε μακροπρόθεσμη ψυχολογική βλάβη.

Σύνοψη

Το gaslighting είναι μια επιβλαβής μορφή χειραγώγησης, που μπορεί να υπονομεύσει την αυτοπεποίθηση και την ψυχική ευημερία. Μαθαίνοντας να εντοπίζετε κοινές τακτικές και αναγνωρίζοντας παραδείγματα σε διαφορετικά περιβάλλοντα, μπορείτε να ανταποκριθείτε αποτελεσματικά και να διατηρήσετε μια ισχυρή αίσθηση του εαυτού σας.

Πηγές: healthline.com, helpguide.org, psychcentral.com, verywellmind.com, medicalnewstoday.com