«Μάχη» γονεϊκών γονιδίων για την εφηβεία των κοριτσιών

Τα γονίδια των γονιών επηρεάζουν την ηλικία κατά την οποία ένα κορίτσι φθάνει στη σεξουαλική ωρίμανση και αρχίζει η εφηβεία του, σύμφωνα με μια νέα μεγάλη διεθνή επιστημονική έρευνα. Μάλιστα μπορεί μέσα στον οργανισμό τουκοριτσιού να γίνεται μια «μάχη» ανάμεσα στα γονεϊκά γονίδια για το ποιό θα παίξει τον σημαντικότερο ρόλο.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον δρα Τζον Πέρι του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ και της Μονάδας Επιδημιολογίας του Συμβουλίου Ιατρικών Ερευνών της Βρετανίας, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature». Σύμφωνα με το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, βρήκαν ότι εκατοντάδες γονίδια επηρεάζουν τον χρόνο εμφάνισης της εφηβείας, από τα οποία 29 γονίδια εμπλέκονται στην παραγωγή και λειτουργία των ορμονών.

Η έρευνα, στην οποία συμμετείχαν ερευνητές από 166 ερευνητικούς φορείς και συμπεριέλαβε πάνω από 182.000 γυναίκες, εντόπισε 123 γονίδια που σχετίζονται με την εμφάνιση της πρώτης περιόδου στα κορίτσια. Έξι από αυτά τα γονίδια ανήκουν στην κατηγορία των «αποτυπωμένων», δηλαδή η δραστηριότητά τους καθορίζεται ανάλογα με το αν ο πατέρας ή η μητέρα έχει κληροδοτήσει αυτό το γονίδιο στο παιδί.

Στα θηλαστικά (μεταξύ των οποίων οι άνθρωποι) και οι δύο γονείς συνεισφέρουν ισότιμα στην μεταβίβαση των γενετικών πληροφοριών στους απογόνους. Υπάρχει, όμως, μια μικρή κατηγορία γονιδίων που έχουν μόνο μητρική ή μόνο πατρική προέλευση και έτσι εκφράζονται στο παιδί με έναν γονεϊκό εξαρτώμενο τρόπο. Τα γονίδια αυτά ονομάζονται αποτυπωμένα (imprinted genes) και αποκτούν την γονιδιακή αποτύπωσή τους κατά τη διάρκεια της γαμετογένεσης, δηλαδή της παραγωγής του ωαρίου και του σπερματοζωαρίου.

«Κανονικά, τα κληρονομημένα φυσικά χαρακτηριστικά μας αντανακλούν χονδρικά έναν ισότιμο συνδυασμό των γονιδιωμάτων των δύο γονιών μας. Όμως, στα αποτυπωμένα γονίδια υπάρχει ανισότιμο βάρος επιρροής εκ μέρους είτε των γονιδίων της μητέρας, είτε του πατέρα. Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι σε μια οικογένεια ο ένας από τους δύο γονείς μπορεί -μέσω των γονιδίων του- να επηρεάσει πιο καθοριστικά την έναρξη της εφηβείας της κόρης του, από ό,τι ο άλλος γονιός», δήλωσε ο Τζον Πέρι.

Μερικά αποτυπωμένα γονίδια ενεργοποιούνται μόνο όταν έχουν κληροδοτηθεί από τον πατέρα και άλλα μόνο όταν προέρχονται από την μητέρα. Ανάλογα με το ποιός γονιός έχει «περάσει» στην κόρη του ποιο γονίδιο, η ηλικία που αρχίζει η εφηβεία κάθε κοριτσιού ποικίλει. Επειδή μάλιστα τόσο τα πατρικά, όσο και τα μητρικά αποτυπωμένα γονίδια μπορεί να δρουν ταυτόχρονα σε ένα κορίτσι, σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι πολύ πιθανό μέσα στον οργανισμό του παιδιού να διεξάγεται μια βιολογική «διελκυστίνδα», μία σύγκρουση επιρροής ανάμεσα στα γονεϊκά γονίδια, σχετικά με την ταχύτητα της σεξουαλικής ωρίμανσης του παιδιού και τον χρόνο έναρξης της εφηβείας.

Είναι η πρώτη φορά που διαπιστώνεται ότι αυτά τα γονεϊκά αποτυπωμένα γονίδια μπορούν να ελέγξουν τη σεξουαλική ανάπτυξη και εφηβεία ενός παιδιού, χωρίς να αποκλείεται, όπως είπε ο Τζον Πέρι, να επηρεάζουν ακόμη και τον κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών σε βάθος χρόνου (διαβήτη, καρδιοπάθειας, καρκίνου κ.α.).

Οι ερευνητές επεσήμαναν πως διεθνώς παρατηρείται μεγάλη διαφοροποίηση στην έναρξη της εφηβείας. Μερικά κορίτσια «μπαίνουν» σε αυτήν από τα οκτώ χρόνια τους και άλλα στα 13. Πέρα από τα γονίδια, και άλλοι παράγοντες παίζουν ρόλο, όπως η διατροφή και η σωματική άσκηση.