Παγκρεατίτιδα: Η οξεία, η χρόνια και πώς αντιμετωπίζονται

Επίσης παράγει τις ορμόνες ινσουλίνη και γλυκαγόνη, που είναι ζωτικές για την μεταφορά της γλυκόζης στα κύτταρα του σώματος.

Η παγκρεατίτιδα είναι φλεγμονή που παγκρέατος και διακρίνεται σε χρόνια και οξεία.

Τα ακριβή αίτια της παγκρεατίτιδας δεν είναι σαφή. Θεωρείται ότι κατά τη διάρκεια των επεισοδίων παγκρεατίτιδας, η μεταφορά ενζύμων στο δωδεκαδάκτυλο παρεμποδίζεται ή και αναστέλλεται, με αποτέλεσμα τα ένζυμα να ενεργοποιούνται όσο βρίσκονται ακόμη στο πάγκρεας και να αρχίζουν την πέψη και καταστροφή του παγκρέατος.

Η παγκρεατίτιδα απαντάται συχνότερα στους άνδρες, ενώ συνδέεται και με τον αλκοολισμό και νόσους της χοληδόχου κύστης (που προκαλούνται από χολόλιθους που φράσουν τον χοληδόχο πόρο στο σημείο που συνδέεται στο δωδεκαδάκτυλο). Αυτές οι δύο καταστάσεις ευθύνονται για περίπου 80% των περιπτώσεων οξείας παγκρεατίτιδας και αποτελούν την κυριότερη αιτία χρόνιας παγκρεατίτιδας.

Το 10% των περιστατικών οφείλεται σε ιδιοπαθή (άγνωστα) αίτια, ενώ άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι:

-Ιογενείς λοιμώξεις (παρωτίτιδα, λοιμώδης μονοπυρήνωση, ηπατίτιδα Α και Β).
-Υπερτριγλυκεριδαιμία, υπερπαραθυρεοειδισμός ή υπερασβεσταιμία
-Κυστική ίνωση
-Σύνδρομο Reye στα παιδιά
-Καρκίνος του παγκρέατος
-Χειρουργική επέμβαση στην περιοχή του παγκρέατος (επεμβάσεις στον χοληδόχο πόρο) ή τραυματισμός.

Τα οξέα επεισόδια συνήθως χαρακτηρίζονται από κοιλιακό άλγος και μπορεί να προκαλέσουν από μετρίου βαθμού διόγκωση του παγκρέατος ως δυνητικά θανατηφόρα παγκρεατική ανεπάρκεια. Η χρόνια παγκρεατίτιδα είναι μία προοδευτική κατάσταση, που περιλαμβάνει μία σειρά οξέων επεισοδίων. Αυτά τα επεισόδια μπορεί να προκαλέσουν διακοπτόμενο ή διαρκή πόνο και μπορεί να προκαλέσουν μόνιμη βλάβη των ιστών του παγκρέατος.

Συμπτώματα

Οξεία παγκρεατίτιδα

Περίπου 75% των επεισοδίων οξείας παγκρεατίτιδας είναι  ήπια. Μπορεί όμως να εκδηλωθούν και επεισόδια με έντονο κοιλιακό άλγος, ναυτία, εμετό, αδυναμία και ίκτερο. Αυτά τα επεισόδια προκαλούν τοπική φλεγμονή, πρήξιμο και αιμορραγία, που συνήθως αυτοθεραπεύεται με την ενδεδειγμένη αγωγή. Ο ασθενής πρέπει να επισκεφθεί αμέσως γιατρό επειδή η βαρύτητα των συμπτωμάτων δεν αντανακλά απαραίτητα την έκταση της βλάβης.

Χρόνια παγκρεατίτιδα

Οι ασθενείς με χρόνια παγκρεατίτιδα μπορεί να έχουν επαναλαμβανόμενα επεισόδια με συμπτώματα παρόμοια με της οξείας παγκρεατίτιδας. Αυτά τα επεισόδια συχνά αυξάνουν σε συχνότητα καθώς προχωρά η νόσος. Με τον χρόνο ο ιστός του παγκρέατος αποκτά όλο και περισσότερες ουλές και τα κύτταρα που παράγουν πεπτικά ένζυμα καταστρέφονται, προκαλώντας παγκρεατική ανεπάρκεια, απώλεια βάρους, υποσιτισμό κλπ. Καθώς καταστρέφονται τα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη, ο ασθενής μπορεί να καταστεί μόνιμα διαβητικός.

Ο πόνος στην χρόνια παγκρεατίτιδα μπορεί να είναι πολύ έντονος, διαρκής ή διακοπτόμενος. Χειροτερεύει με την λήψη τροφής, υγρών και αλκοόλ.

Αντιμετώπιση

Η παγκρεατίτιδα απαιτεί άμεση ιατρική παρέμβαση. Κατά την διάρκεια οξέος επεισοδίου μπορεί να καταστραφεί το πάγκρεας μέσα σε λίγες ώρες και οι επιπλοκές να απειλήσουν την ίδια τη ζωή.

Η θεραπεία περιλαμβάνει έλεγχο του πόνου, νηστεία και «ξεκούραση» του παγκρέατος για αρκετές ημέρες ως λίγες εβδομάδες, ώσπου να υποχωρήσουν τα συμπτώματα. Οι ασθενείς παραμένουν στο νοσοκομείο κατά την περίοδο αυτή και όλα τα υγρά και η διατροφή χορηγούνται ενδοφλέβια. Οι επιπλοκές παρακολουθούνται και θεραπεύονται όποτε εμφανιστούν, για παράδειγμα με αντιβιοτικά για λοιμώξεις. Αν η οξεία παγκρεατίτιδα οφείλεται σε χολόλιθους, ίσως χρειαστεί χειρουργείο για την αφαίρεση τους.

Χειρουργική αντιμετώπιση μπορεί να είναι απαραίτητη σε κάποιες περιπτώσεις για την αφαίρεση μέρους ή και όλου του παγκρέατος και για την απομάκρυνση ή παράκαμψη παρεμποδίσεων. Οι ασθενείς με χρόνια παγκρεατίτιδα έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη παγκρεατικού καρκίνου. Καθώς ο ιατρός παρακολουθεί την χρόνια παγκρεατίτιδα, συγχρόνως ελέγχει για την ύπαρξη καρκίνου.