Πατέρας βιντεοσκόπησε κάθε στιγμή της ζωής του και ο γιος του, τις έκανε ταινία

Ο Richard Crawley πέρασε δεκαετίες καταγράφοντας τον εαυτό του και την οικογένειά του. Σήμερα ο γιος του, James, έστρεψε την κάμερα πάνω του για να καταλάβει γιατί, στο ντοκιμαντέρ του, Volcano Man.

Η πρώτη φωτογραφία που τράβηξε ποτέ ο Richard Crawley ήταν ένα οικογενειακό πορτραίτο, όταν ήταν ακόμα παιδί: μια θολή ασπρόμαυρη εικόνα των γονιών και των αδελφών του, παγωμένη στο χρόνο. Είναι το είδος της ξεχασμένης φωτογραφίας που άλλοι θα μπορούσαν να πετάξουν, αλλά για τον Crawley, που σήμερα είναι 71 ετών, ήταν η αρχή της υπόλοιπης ζωής του, όπως σημεώνει σε άρθρο του ο Guardian.

Κατά τη διάρκεια των επόμενων δεκαετιών, κατέγραψε περίπου 400 ώρες υλικού από όλα όσα συνέθεταν τη ζωή του στη Βικτώρια της Αυστραλίας – μετακομίσεις σπιτιών, διακοπές, παραλαβές από σχολεία, κατοικίδια ζώα, ανακαινίσεις.

Τα κύρια θέματά του ήταν η σύζυγός του Κάρολ (η οποία «ανέχτηκε» τα γυρίσματα) και ο γιος του Τζέιμς. Μερικές φορές οι εμπνεύσεις του ήταν περίεργες. «Να τα μαχαιροπήρουνα!», διακηρύσσει, τραβώντας το συρτάρι κάποια στιγμή, ή: «Θα βιντεοσκοπήσω αυτές τις ντομάτες», λέει σοβαρά, κάνοντας ζουμ σε ένα πολύ συνηθισμένο καλάθι με ντομάτες. Κατέγραψε επίσης, το μωρό Τζέιμς να τρώει ένα πορτοκάλι για μια ολόκληρη ώρα. Όποιος κι αν ήταν ο λόγος, δεν έκανε ποτέ τίποτα με το φιλμ.

Ο James, όμως, που σήμερα είναι 34 ετών, το έκανε: το ντοκιμαντέρ του Volcano Man, που κάνει πρεμιέρα στο φεστιβάλ κινηματογράφου της Μελβούρνης αυτόν τον μήνα, ήταν ένας τρόπος να κατανοήσει καλύτερα τον Richard, ο οποίος, σε μια εποχή μεγάλης τραγωδίας, δεν ήταν ο πατέρας που χρειαζόταν.

Πώς ξεκίνησαν όλα

Η παρόρμηση του Richard να κινηματογραφεί πράγματα, παρατηρεί ο James στο ντοκιμαντέρ, είναι «λιγότερο για την οικογένειά του και περισσότερο για τον ίδιο – είναι ο ίδιος λόγος που κάποιος γράφει το όνομά του στον τοίχο του μπάνιου: Είμαι εδώ, υπάρχω, το έκανα αυτό». Ο Richard, από την άλλη πλευρά, βλέπει τη συνήθειά του ως «γιορτή αυτού του εξαιρετικού πράγματος που ονομάζουμε ζωή». Όταν συναντιόμαστε οι τρεις μας, μας δίνει και στους δύο διάφορες εξηγήσεις που αφορούν τη φωτογραφία και την Diane Arbus και το cinéma vérité.

«Και γι’ αυτό σε βιντεοσκόπησα να τρως ένα πορτοκάλι επί μία ώρα», καταλήγει απευθυνόμενος στον James. «Συνεχίστηκε για μια ώρα, οπότε κινηματογράφησα για μια ώρα»! «Ακόμα δεν το καταλαβαίνω», λέει ο James.

Στο Volcano Man, ο πατέρας και ο γιος περπατούν αμήχανα ο ένας γύρω από τον άλλο στους νέους τους ρόλους ως «θέμα» και σκηνοθέτης. «Τα πρώτα 30 δευτερόλεπτα είναι κρίσιμα – αλλά και πάλι, δεν είμαι εγώ ο σκηνοθέτης, έτσι δεν είναι;», λέει ο Ρίτσαρντ κατά την εισαγωγή του.

Πώς αισθάνεται ο Richard που ο γιος του γύρισε την ταινία αντί για εκείνον; «Δεν αγαπώ κανέναν περισσότερο από τον Τζέιμι – είναι ο γιος μου, αλλά και ο καλύτερός μου φίλος με πολλούς τρόπους. Και έτσι όταν έχεις αυτού του είδους τη σχέση, υπάρχει μεγάλη εμπιστοσύνη … Χαίρομαι που η ταινία γυρίστηκε, ακόμα κι αν δεν την έχω γυρίσει εγώ». Γελάει.

«Είπα στον James, μπορείς να χρησιμοποιήσεις ό,τι θέλεις, χωρίς περιορισμούς». Κάνει μια παύση. «Νομίζω ότι ήμουν αρκετά θαρραλέος, στην πραγματικότητα. Το ίδιο και ο James».

Ο Richard δεν ήταν πάντα ο «ονειρικός» πατέρας. Όταν η Κάρολ πέθανε σε ηλικία 52 ετών από καρκίνο, ο James αισθάνθηκε ότι η αμείλικτη αισιοδοξία του πατέρα του είχε συγκαλύψει το πόσο άρρωστη ήταν η Carol στην πορεία, στερώντας του περισσότερο χρόνο να την αποχαιρετήσει. «Έτσι απλά, η μαμά είχε φύγει. Έλεγε συνέχεια ότι εκείνη δεν θα ήθελε να νιώθουμε άσχημα», λέει στο Volcano Man. «Αλλά το μόνο που ήθελα να κάνω ήταν να νιώσω άσχημα, μαζί του».

Εν τω μεταξύ, μόνος στο σπίτι του στο Tower Hill – χτισμένο στο χείλος ενός ανενεργού ηφαιστείου – ο Richard άρχισε να καταγράφει τη μοναξιά και τη θλίψη του. «Είμαι απλά πολύ μόνος», κλαίει σε ένα απόσπασμα- σε ένα άλλο, οργίζεται με τις «ασυνάρτητες βλακείες» που κάνει. «Ποιος θα θελήσει να το δει αυτό;» λέει στην κάμερα.

Ο James ήξερε ότι ο πατέρας του είχε βιντεοσκοπήσει τη διαδικασία του πένθους του, αλλά δεν ήθελε να το δει. «Ήμουν αρκετά απασχολημένος προσπαθώντας να λύσω μόνος μου το θέμα του πένθους», λέει. Αλλά τα Χριστούγεννα του 2020, ο James παρακολούθησε μόνος του το υλικό των 30 ωρών, «το οποίο ήταν αρκετά οδυνηρό. Είναι αρκετά πλήρες, πολύ ωμό».

Όμως και οι δύο άνδρες ήξεραν ότι υπήρχε η προετοιμασία για κάτι σπουδαίο εκεί μέσα, οπότε ο James επέστρεψε και παρακολούθησε το υπόλοιπο υλικό του Richard, συμπεριλαμβανομένης της ακριβούς στιγμής που ο James έφτασε στον κόσμο, ουρλιάζοντας στην αγκαλιά του γιατρού.

«Με κάτι τόσο κοντινό, δεν μπορείς να δεις το δάσος από τα δέντρα. Τώρα βλέπω την ταινία και βλέπω τη ζωή μου. Εκπλήσσομαι που οι άνθρωποι πιστεύουν ότι είναι καλή. Για μένα είναι απλά πράγματα», λέει ο James. «Φοβόμουν περισσότερο να κάνω κάτι που σήμαινε κάτι για μένα και τον μπαμπά και για κανέναν άλλον. Πώς θα κάνεις το συγκεκριμένο καθολικό;».

«Είναι εύκολο», παρεμβαίνει ο Richard. «Κάνεις τον μπαμπά σου να φαίνεται λίγο ανισόρροπος».

«Λοιπόν», λέει ο James. «Όλοι απογοητεύονται με τους γονείς τους. Και η μεγαλύτερη δύναμή σου, μπαμπά, είναι επίσης η μεγαλύτερη ενόχληση για τον γιο σου, που είναι η στάση σου – η οποία είναι μια καταπληκτική στάση και πολύ μοναδική και απίστευτα αισιόδοξη και ένας υπέροχος τρόπος ζωής».

Τι πραγματεύεται το ντοκιμαντέρ Volcano Man

Το Volcano Man αφορά δύο άνδρες που θρηνούν με πανομοιότυπο και εντελώς διαφορετικό τρόπο. Ενώ δεν καταλαβαίνουν πάντα ο ένας τον άλλον, φτάνουν σε ένα σημείο όπου μπορούν επιτέλους να συζητήσουν για τον θάνατό της. «Μου πήρε χρόνια, και μια ταινία, για να μπορέσω να μιλήσω για τα πράγματα για τα οποία έπρεπε να μιλήσω», λέει ο James. «Αλλά δεν θα άλλαζα τίποτα από αυτά. Ήταν το σωστό πράγμα που έπρεπε να κάνω εκείνη τη στιγμή. Το να είσαι συναισθηματικά διαθέσιμος είναι πολύ σημαντικό. Ποτέ δεν θα έχεις σαφήνεια σε όλα αυτά ή δεν θα τα δουλέψεις όλα – αλλά αν δεν προσπαθήσεις, τότε ποιο είναι το νόημα;». «Ακριβώς», λέει ο Richard. «Γι’ αυτό είμαστε εδώ!».

Η ταινία είναι αφιερωμένη «σε όλες τις μαμάδες, ειδικά στην Carol». Για πολλούς ίσως είναι δύσκολο να μην αισθάνονται ζήλια, μερικές φορές, που και οι δύο άνδρες έχουν μια τόσο πλήρη καταγραφή της αγαπημένης τους – ίσως τυχαία στην προσπάθεια του Richard να αφήσει το στίγμα του στον κόσμο, όπως λέει ο James, αλλά όπως θα έλεγε ο Richard, δεν παύει να είναι μια γιορτή για την Carol.

«Είναι καταπληκτικό να την επαναφέρω, κατά κάποιον τρόπο, σε αυτή την ταινία – ήταν υπέροχο για μένα», λέει ο James. «Και σίγουρα ήταν μια κάθαρση. Είναι ένας αποχαιρετισμός που δεν μπόρεσα να πω με τον τρόπο που ήθελα. Αλλά τώρα μπορώ. Και δεν θα το είχαμε κάνει καθόλου, αν δεν τα είχες κινηματογραφήσει όλα, μπαμπά».

«Το ένα πράγμα οδηγεί στο άλλο», λέει ο Richard. «Είμαι πραγματικά ευχαριστημένος που αυτό βγήκε προς τα έξω. Και το γεγονός ότι το έκανε ο Τζέιμς – υπέροχα! Αποστολή εξετελέσθη».