Οι… δύσκολοι συγγενείς στο γιορτινό τραπέζι – Μερικές στρατηγικές για να μην «χαλαστείτε» χρονιάρες μέρες

Οι τοξικοί συγγενείς φέρνουν μαζί τους ένα σωρό προβλήματα, τα οποία φαίνεται να έρχονται πάντα στο φως στο τραπέζι του δείπνου.

«Πότε θα παντρευτείς;», «Πότε θα δούμε εγγόνια;», «Μα είναι τρόπος αυτός να μεγαλώνεις το γιο σου;»: Αυτές είναι μερικές από τις ενοχλητικές και αδιάκριτες ερωτήσεις που ακούγονται εδώ και δεκαετίες στα γιορτινά τραπέζια όλης της ελληνικής επικράτειας. Κυρίως από τοξικούς συγγενείς οι οποίοι θεωρούν (άγνωστο γιατί) να επιβάλλουν τις προσωπικές τους αξίες και πεποιθήσεις πάνω σε κάποιον άλλον, αντί να χαλαρώσουν χρονιάρες μέρες σε ένα γιορτινό και χαρούμενο οικογενειακό κλίμα.

Εάν φοβάστε τις μεγάλες οικογενειακές συγκεντρώσεις κατά τη διάρκεια των διακοπών, δεν είστε οι μόνοι. Οι γιορτές δεν είναι ακριβώς χαρούμενες και φωτεινές για πολλούς Έλληνες, χάρη στους τοξικούς συγγενείς που φέρνουν μαζί τους ένα σωρό προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων των διαφορετικών αξιών και πολιτικών πεποιθήσεων, τα οποία φαίνεται να έρχονται πάντα στο φως στο τραπέζι του δείπνου.

Εάν είστε γονέας, η περίοδος των διακοπών παρουσιάζει ένα ιδιαίτερο σύνολο προκλήσεων για εσάς και την οικογένειά σας. Ναι, υπάρχει η εκτενής λίστα με τα δώρα των παιδιών σας που πρέπει να αντιμετωπίσετε. Αλλά όταν έχετε ένα οικογενειακό τραπέζι, υπάρχουν επίσης και όλες εκείνες οι ανεπιθύμητες συμβουλές τρίτων που πρέπει να διαχειριστείτε.

Μηδέν σεβασμός από τους τοξικούς συγγενείς

Οι γιορτές είναι ήδη μια αγχωτική περίοδος, καθώς υπάρχει πίεση για να γίνει η εποχή διασκεδαστική και αξέχαστη, ειδικά για τα παιδιά. Βάλτε στο μείγμα και ανταγωνιστικές και «δύσκολες» προσωπικότητες ανθρώπων που βλέπετε μια στο τόσο και το αποτέλεσμα δεν μοιάζει καλό.

«Η αντιμετώπιση των «δύστροπων» μελών της οικογένειας είναι πιο δύσκολη κατά τη διάρκεια των διακοπών, επειδή τα επίπεδα άγχους είναι υψηλά από τον προγραμματισμό, τις προσδοκίες και τις υποχρεώσεις», λέει ο Ryan Sultan, MD, παιδοψυχίατρος στο Integrative Psych στη Νέα Υόρκη. «Οι τοξικές συμπεριφορές, όπως η κριτική ή η χειραγώγηση, συχνά κλιμακώνονται μέσα σε αυτά τα πλαίσια».

Μερικές φορές η φιλοξενία των εκτεταμένων οικογενειών μας μπορεί επίσης να προσθέσει άγχος. «Για πολλούς ανθρώπους, οι οικογενειακές συγκεντρώσεις είναι γλυκόπικρες – αφενός μπορεί να υπάρχει μια λαχτάρα για επανασύνδεση με εκείνους με τους οποίους μεγαλώσατε και τους αγαπάτε, αλλά μπορεί επίσης να αναδείξει άλυτα ζητήματα, αντίθετες προσωπικότητες και αυξημένα ανάμεικτα συναισθήματα», λέει η Rachel Goldberg, LMFT, θεραπεύτρια και ιδρύτρια του Rachel Goldberg Therapy.

Αυτά τα ανάμεικτα συναισθήματα έρχονται συχνά σε σύγκρουση με τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται οι διακοπές στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ως περίοδοι χαράς και συντροφικότητας.



Οι προκλήσεις που έχουμε να αντιμετωπίσουμε

Ανεπιθύμητες συμβουλές

Ένα από τα πιο συνηθισμένα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι γονείς από τα μέλη της ευρύτερης οικογένειας που θα μπορούσαν να γνωρίζουν καλύτερα είναι οι ανεπιθύμητες συμβουλές περί γονικής μέριμνας, οι οποίες μπορεί να έχουν και τη μορφή άμεσης κριτικής. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει «σχόλια σχετικά με τον τρόπο που πειθαρχείτε το παιδί σας, το φαγητό που του επιτρέπετε να τρώει ή τον τρόπο που το μεγαλώνετε», με τα σχόλια συχνά να δίνουν έναν αέρα δήθεν ανωτερότητας, σαν να ξέρει το άτομο που τα λέει αυτά τα πράγματα πώς να μεγαλώσετε τα παιδιά σας καλύτερα από εσάς.

Διαφορετικές αξίες

Δεν πρόκειται κάθε μέλος της οικογένειας να προωθήσει τις ίδιες αξίες στα παιδιά του, και αυτό είναι συνήθως μια χαρά. Αλλά όταν αυτά τα θέματα αναδεικνύονται μπροστά στα παιδιά ως σημείο σύγκρουσης, η ένταση μπορεί να μετατραπεί σε ολοκληρωμένους καβγάδες, ειδικά όταν το ένα μέλος της οικογένειας αισθάνεται ότι δέχεται κριτική. Αυτό, με την σειρά του, μπορεί να δημιουργήσει σύγχυση στα παιδιά, ειδικά αν τα σχόλια έρχονται σε αντίθεση με αυτά που προσπαθείτε να διδάξετε στο σπίτι. Για παράδειγμα, ένα μέλος της οικογένειας μπορεί να κάνει μια παρατήρηση σχετικά με το αν επιτρέπετε στον γιο σας να φοράει βερνίκι νυχιών μιμούμενος τον τραγουδιστή των Maneskin, υπονομεύοντας τις αξίες της αυτοέκφρασης που προσπαθείτε να ενσταλάξετε στα παιδιά σας.

Φαγητό και body shaming

Τα μεγάλα, πλούσια γεύματα αποτελούν συχνά σήμα κατατεθέν της εορταστικής περιόδου και θα πρέπει να αποτελούν σημείο ενθουσιασμού και να απολαμβάνονται χωρίς ενοχές. Αλλά μερικές φορές, ένα μέλος της οικογένειας μπορεί απροσδόκητα να κάνει ένα σχόλιο που φαίνεται να ντροπιάζει τους άλλους για το είδος του φαγητού ή την ποσότητα που τρώνε. Ειδικά για τους εφήβους, αυτά τα σχόλια μπορεί να είναι επιζήμια για την αυτοεκτίμησή τους. «Η καλοπέραση κατά τη διάρκεια των διακοπών μπορεί να οδηγήσει σε συζητήσεις σχετικά με το φαγητό και την εικόνα του σώματος, οι οποίες μπορεί να αποτελούν ήδη έναν προσωπικό αγώνα για εσάς ή ένα από τα παιδιά σας, καθιστώντας αυτές τις συζητήσεις συναισθηματικά επιζήμιες», λέει η Goldberg. Ειδικά τα παιδιά που αντιμετωπίζουν κάποια διατροφική διαταραχή θα πρέπει να προστατεύονται από αυτού του είδους τις συζητήσεις.

Στρατηγικές για την αντιμετώπιση των τοξικών συγγενών

Ναι, η αντιμετώπιση των πιο τοξικών μελών της οικογένειας κατά τη διάρκεια των διακοπών μπορεί να κάνει εσάς (και όλους τους άλλους καλεσμένους σας) να αισθανθείτε άβολα. Αλλά αν κάποιος υποβαθμίζει εσάς ή τα παιδιά σας, αξίζει τον κόπο να υπερασπιστείτε τον εαυτό σας ακόμη και εις βάρος της γενικότερης ευθυμίας και χαράς. Ακολουθούν μερικές ιδέες για να ξεκινήσετε.

Ορίστε τα όρια από πριν

Πριν από το επίμαχο τραπέζι ή γεύμα, μπορεί να είναι χρήσιμο να επικοινωνήσετε τις επιθυμίες σας στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Με τους παππούδες και τις γιαγιάδες των παιδιών σας αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολο, αλλά υπάρχουν τρόποι για να θέσετε υγιή όρια και με τα προκλητικά στυλ παππούδων, επίσης. «Για παράδειγμα, μπορείτε να πείτε: «Μαμά, δεν θα συζητήσουμε για το στυλ ανατροφής των παιδιών μου κατά τη διάρκεια του δείπνου – δεν είναι χρήσιμο για κανέναν»», προτείνει ο Δρ. Σούλταν.

Σχεδιάστε τι θα πείτε και τι θα κάνετε αν παραβιαστούν τα όρια

Μιλώντας για όρια, η Goldberg προτείνει να ορίσετε εκ των προτέρων κάποιες παραμέτρους στο μυαλό σας για το τι είναι αποδεκτή και τι μη αποδεκτή συμπεριφορά. Στη συνέχεια, να έχετε ένα σχέδιο για το τι θα πείτε και πώς θα απομακρυνθείτε. «Για παράδειγμα, αν ένα μέλος της οικογένειας έχει την τάση να σχολιάζει τις διατροφικές συνήθειες του παιδιού σας, μπορείτε να πείτε κάτι σαν: «Θα το εκτιμούσα αν δεν συζητούσαμε τις διατροφικές μας επιλογές»», προτείνει η Goldberg. «Αν αυτό δεν γίνεται σεβαστό, μπορείτε να πάρετε τα πιάτα και τα παιδιά σας και να πάτε σε ένα άλλο δωμάτιο».

Έχετε κατά νου μια στρατηγική εξόδου από την κρίση

Όλοι έχουμε κάποια συγκεκριμένα επίπεδα ανοχής (και αντοχής) όσον αφορά στα τοξικά μέλη της οικογένειας. Αν προβλέπετε ότι δεν θα την «παλέψετε», ο Δρ. Σουλτάν προτείνει να πείτε κάτι σαν: «Θα μείνουμε για το μεσημεριανό γεύμα, αλλά πρέπει να φύγουμε στις 4».

Επικεντρωθείτε στην οικογένειά σας

Η συγκέντρωση και η ενέργειά σας στα παιδιά σας μπορεί να είναι χρήσιμη σε τέτοιες καταστάσεις. «Μετατοπίστε την ενέργειά σας στη δημιουργία θετικών αναμνήσεων με τα παιδιά σας», συνιστά ο Dr. Sultan. Αυτό μπορεί να μοιάζει με το να φέρνετε δραστηριότητες στη συγκέντρωση, όπως επιτραπέζια παιχνίδια ή κατασκευές. Η ενασχόληση με μια ταινία με τα παιδιά σας μπορεί επίσης να στρέψει την προσοχή μακριά από τις δυνητικές συγκρούσεις.

Ζητήστε βοήθεια από άλλους

Αν έχετε έναν ή δύο συμμάχους στην ευρύτερη οικογενειακή σας μονάδα, απευθυνθείτε σε αυτούς πριν από τις διακοπές. «Ζητήστε από ένα άλλο μέλος της οικογένειας να σας στηρίξει», συμβουλεύει η Goldberg. «Ζητήστε από τον σύζυγό σας, ένα αδελφό ή ένα άλλο μέλος της οικογένειας να σας βοηθήσει να υπερασπιστείτε ή να αλλάξει το θέμα συζήτησης αν προκύψει θέμα».

Χρησιμοποιήστε την τεχνική του «γκρίζου βράχου»

Η μέθοδος του «γκρίζου βράχου» για την αντιμετώπιση των τοξικών ανθρώπων περιλαμβάνει το να είστε βαρετοί σαν… γκρίζος βράχος όταν ασχολείστε με την προβληματική συμπεριφορά τους. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτή τη μέθοδο κατά τη διάρκεια των οικογενειακών συγκεντρώσεων. «Απαντήστε ουδέτερα σε εμπρηστικά σχόλια, όπως: «Αυτή είναι μια ενδιαφέρουσα οπτική», χωρίς να διαφωνείτε ή να τροφοδοτείτε τη συζήτηση», προτείνει ο Dr. Sultan.

Συζητήστε ανοικτά με τα παιδιά σας

Είναι σημαντικό να διατηρήσετε ανοιχτές τις γραμμές επικοινωνίας με τα παιδιά σας όταν έχουν γίνει μάρτυρες μιας διαφωνίας ή ενός καυγά σε μια οικογενειακή συγκέντρωση. «Αν κάτι τοξικό συμβεί μπροστά στα παιδιά σας, εξηγήστε το μετά με όρους κατάλληλους για την ηλικία τους», λέει ο Dr. Sultan. Για παράδειγμα, αν ένας παππούς ή μια γιαγιά πει κάτι που τα πληγώνει για το τι φορούν ή τρώνε, συνιστά να πείτε κάτι σαν: «Η γιαγιά ήταν αναστατωμένη, αλλά το σχόλιό της δεν ήταν δίκαιο. Δεν έκανες τίποτα κακό».

Απορρίψτε τις όποιες προ(σ)κλήσεις

Το ότι σας κάλεσαν, δεν σημαίνει ότι πρέπει να πάτε. Η ψυχική σας υγεία και η ψυχική υγεία των παιδιών σας θα πρέπει να είναι η κύρια προτεραιότητά σας. Και η απουσία από μια μεγάλη οικογενειακή συγκέντρωση σας δίνει την ευκαιρία να δημιουργήσετε νέες οικογενειακές παραδόσεις που θα είναι αποκλειστικά δικές σας.

Αν θεωρείτε τη συμπεριφορά ενός τοξικού συγγενή ιδιαίτερα εξωφρενική, έχετε επίσης το δικαίωμα να αποκόψετε κάθε μέλος της οικογένειας που θεωρείτε ότι βλάπτει την ψυχική σας υγεία. «Αν πιστεύετε ότι το τοξικό περιβάλλον είναι κάτι στο οποίο δεν αισθάνεστε άνετα να εκθέσετε τα παιδιά σας, δεν πειράζει να αρνηθείτε μια πρόσκληση», καταλήγει με νόημα η Δρ. Γκόλντμπεργκ.