Με όχημα μία κάμερα πρόσφυγες καταγράφουν το μακρύ ταξίδι τους

Την ιστορία της Χεν και της Μαρίας κατά τις τελευταίες ημέρες παραμονής τους στη Λέσβο, λίγο πριν επανενωθούν με την υπόλοιπη οικογένειά τους στην Γερμανία, επιχειρεί να αναδείξει μια ομάδα προσφύγων με «όχημά» της μια κάμερα.

Η Χεν, πρόσφυγας από τη Συρία, έζησε μαζί με την μικρή κόρη της Μαρία για ένα περίπου χρόνο στο κέντρο φιλοξενίας του ΠΙΚΠΑ στην Λέσβο, μακριά από την υπόλοιπη οικογένειά τους, που πρόλαβε να φύγει πριν από το κλείσιμο των συνόρων στην Γερμανία.

Οι πρόσφυγες συμμετείχαν στα κινηματογραφικά σεμινάρια που διοργάνωσε το Ινστιτούτο «Story Doc» στην Λέσβο, με στόχο την δημιουργία ταινιών μικρού μήκους για το προσφυγικό. Έξι από αυτούς αποφάσισαν να επικεντρωθούν στην ιστορία της Χεν και στα ανάμεικτα συναισθήματά της λίγο πριν φύγει με την κόρη της για τη Γερμανία: συναισθήματα χαράς που θα συναντήσει ξανά την υπόλοιπη οικογένειά της και λύπης που θα αποχωριστεί τους εθελοντές και τους συγκατοίκους της στο ΠΙΚΠΑ. «Όταν πρωτοήρθα λαχταρούσα να βρω τα παιδιά μου, αλλά τώρα θα μου λείψει το ΠΙΚΠΑ. Εδώ και ένα χρόνο είμαστε μια οικογένεια. Θεωρώ ότι όλα τα παιδιά στο ΠΙΚΠΑ είναι παιδιά μου. Μπορεί να περάσαμε δύσκολες ημέρες, αλλά μοιραστήκαμε χαρές και λύπες όλοι εδώ», εξομολογείται η Χεν στην κάμερα.

«Όταν προτείναμε στους πρόσφυγες που συμμετείχαν στο σεμινάριο να κάνουν μια ταινία αποφάσισαν να καταγράψουν την ιστορία της Χεν και τις τελευταίες ημέρες στον καταυλισμό, όπου μαζί με τη χαρά να φύγει, είχε ήδη την νοσταλγία του καταυλισμού», εξηγεί στο Αθηναϊκό Πρακτορείο, ο κινηματογραφιστής και εκπαιδευτής στα σεμινάρια Μάρκο Γκαστίν.

Η ομάδα των δημιουργών της ταινίας, απαρτιζόταν από νεαρούς πρόσφυγες ηλικίας 18 – 30 ετών, από την Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν. «Η δυσκολία ήταν ότι οι πρόσφυγες δεν μένουν για πολύ καιρό, έτσι μοιράσαμε τους ρόλους, αλλά ο σκηνοθέτης έφυγε και συνέχισε άλλος στη θέση του. Επίσης, οι πρόσφυγες ήταν τελείως αρχάριοι. Έμεναν μακριά, οπότε δεν μπορούσαμε να έχουμε όσο χρόνο είχαμε με τους άλλους συμμετέχοντες. Τέλος, υπήρχε και το πρόβλημα της γλώσσας, μόνο ένας μιλούσε αγγλικά και συνεννοούμασταν μέσω διερμηνέα», προσθέτει ο Μάρκο Γκαστίν.

Το πρόγραμμα παραγωγής ντοκιμαντέρ με θέμα το προσφυγικό, υλοποιείται σε έξι πόλεις υποδοχής προσφύγων: την Αθήνα και την Μυτιλήνη στην Ελλάδα, την Σμύρνη στην Τουρκία, την Τύρο στο Λίβανο, το Αμάν στην Ιορδανία και την Ραμάλα στην Παλαιστίνη. Οι συνεργαζόμενοι φορείς είναι οι: «Story Doc» στην Ελλάδα, «Young Palestinian Filmmakers Society» στην Παλαιστίνη, Πανεπιστήμιο Yasar στην Τουρκία, Istanbouli Theater στον Λίβανο και «Arab Women Media Society» στην Ιορδανία. Οι ταινίες μικρού μήκους που θα παραχθούν θα προβληθούν σε όλες τις πόλεις.

Πρόκειται για την δράση με τίτλο «Home – Νew Home»,  που στην Ελλάδα υλοποιείται από τον οργανισμό «Story Doc» σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας και την περιφέρεια Αττικής και με την υποστήριξη του Ινστιτούτου Γκαίτε και του Ιδρύματος Anna Lindh.

Τα εργαστήρια στη Λέσβο ολοκληρώθηκαν, ενώ στην Αθήνα ξεκίνησαν πρόσφατα και συνεχίζονται μέχρι τον Μάιο στο 8ο Γυμνάσιο – Λύκειο Αθηνών, στο πλαίσιο του προγράμματος «Ανοιχτά Σχολεία» του δήμου Αθηναίων.

Τα εργαστήρια δημιουργίας των ταινιών απευθύνονται όχι μόνο σε πρόσφυγες, αλλά και σε ερασιτέχνες λάτρεις του ντοκιμαντέρ. Όπως λέει ο εκπαιδευτής Άγγελος Κοβότσος, «έχουν ενδιαφέρον οι ταινίες που κάνουν Έλληνες συμμετέχοντες, καθώς εκεί βλέπουμε μια διαφορετική οπτική γωνία. Συνήθως αυτό που κυριαρχεί είναι αυτό που βλέπουν στην τηλεόραση. Υπάρχει ένας κοινός λόγος που εκπέμπεται στα κανάλια, υπάρχει μία συναισθηματική ταύτιση, αλλά όχι μία λογική επεξεργασία και εμείς τους ωθούμε να ξεφύγουν από αυτό το στερεότυπο και να πάνε σε μια βαθύτερη διερεύνηση του προβλήματος».

Εκπαιδευτές και από τις πέντε χώρες που μετέδωσαν τις βασικές αρχές παραγωγής των ταινιών στους συμμετέχοντες του πρότζεκτ, αντάλλαξαν απόψεις και καλές πρακτικές στο διήμερο συνέδριο με τίτλο «Εκπαιδεύοντας τον Άλλο», που διεξάγεται σήμερα και αύριο στο Ινστιτούτο Γκαίτε στην Αθήνα, με χορηγό επικοινωνίας το Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Η 14χρονη Σαλάμ βρέθηκε στην Ιορδανία αναζητώντας ιατρική βοήθεια, καθώς μια βόμβα την τραυμάτισε σοβαρά και στα δύο πόδια της. Σήμερα ζει εγκλωβισμένη στην χώρα με τον μικρό αδελφό της, καθώς ως ανήλικοι δεν μπορούν να επιστρέψουν μόνοι τους στη Συρία, ενώ η μητέρα τους δεν μπορεί να πάει να τους δει λόγω των κλειστών συνόρων.

Η 57χρονη Ουμ Αλί ζει σε κατάσταση φτώχειας και κάνει λόγο για άδικη διανομή βοήθειας στους πρόσφυγες, που έχουν ανάγκη. Κάνει έκκληση να πιέσουν όλες οι χώρες για τερματισμό του πολέμου στην Συρία, ώστε οι πρόσφυγες να γυρίσουν πίσω στην χώρα τους. Η 25χρονη Σάγια έχει καρκίνο του δέρματος και έφτασε στην Ιορδανία το 2014, αναζητώντας ιατρική περίθαλψη.

Οι παραπάνω ιστορίες είναι μερικές μόνο από τις περιπτώσεις που παρουσιάζονται στην ταινία μικρού μήκους με τίτλο «Ugarit» του «Arab Women Media Center». «Από το ξέσπασμα του πολέμου στην Συρία, οι γυναίκες έχουν βιώσει πολλές δυσκολίες: φτώχεια, απώλεια συγγενών, τραυματισμούς, αδυναμία κατάλληλου χειρισμού των καταστάσεων. Ο ρόλος μας ήταν να υποστηρίξουμε τις γυναίκες και να μεταφέρουμε τη φωνή τους στον κόσμο με την ταινία αυτή», εξήγησε ο εκπαιδευτής του σεμιναρίου και σκηνοθέτης της ταινίας Μαχούντι Μακάουι.

«Το ενδιαφέρον σε αυτή τη συνεργασία είναι ότι επειδή οι εταίροι έρχονται από τις χώρες που είναι πρώτης υποδοχής, αλλά με τελείως διαφορετική εσωτερική κατάσταση σε κάθε χώρα και διαφορετικά επικρατούντα στερεότυπα, μας δίνεται η ευκαιρία να μάθουμε πάρα πολλές όψεις του προσφυγικού ζητήματος», επισημαίνει ο διευθυντής του «Story Doc» Κώστας Σπυρόπουλος.

Επίσης, προσθέτει ο ίδιος, «μας δίνεται η δυνατότητα να διδαχθούμε από πολλές διαφορετικές εμπειρίες, πώς παρέχουν όλες αυτές οι χώρες το επίπεδο της εκπαίδευσης». Εκπαιδευτικοί από την Λέσβο, την Σάμο, την Χίο, την Ρόδο, την Κω, την Θεσσαλονίκη και την Αλεξανδρούπολη παρακολούθησαν, εξάλλου, τις εργασίες του συνεδρίου μέσω διαδικτύου, προκειμένου να αποκομίσουν εμπειρίες για την προσέγγιση του προσφυγικού στην εκπαιδευτική διαδικασία.