Η γάτα που συνυπέγραψε μια εργασία φυσικής το 1975

Όταν ακούει κάποιος για εργασία φυσικής σε έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση, θεωρεί φυσικότατα πως οι συντάκτες της είναι άνθρωποι.

Και κάνει λάθος φυσικά, μιας και η ιστορία μας από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 θέλει έναν από τους φυσικούς να είναι… γάτα.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: ο Jack H. Hetherington ήταν καθηγητής φυσικής στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν το 1975, όταν ολοκλήρωσε αυτό που θα γινόταν μια σημαντική εργασία στον τομέα του, μια εμβριθής ανάλυση της συμπεριφοράς των ατόμων σε διαφορετικές θερμοκρασίες.

Ο καθηγητής, πριν στείλει την εργασία του σε ένα από τα κορυφαία περιοδικά φυσικής, το «Physical Review Letters», την εμπιστεύτηκε σε έναν συνάδελφό του για μια τελευταία ματιά. Και τότε ανέκυψε το πρόβλημα. Ο Hetherington είχε χρησιμοποιήσει σε όλη την εργασία του τον πληθυντικό ευγενείας «εμείς» και, όπως του υπέδειξε με νόημα ο συνάδελφος, η συγκεκριμένη επιστημονική επιθεώρηση δεχόταν τα «εμείς» μόνο αν η εργασία είχε πάνω από έναν συντάκτη.

Μόνο που είμαστε στα 1975 και μια τέτοια αλλαγή, αυτοματοποιημένη σήμερα στους επεξεργαστές κειμένου τύπου Word, δεν ήταν δυνατή χωρίς να κάτσει και να ξαναδακτυλογραφήσει το όλο πόνημα! Το 1982, στο βιβλίο «More Random Walks in Science», ο Hetherington παρέθεσε και άλλους λόγους για τους οποίους δεν ήθελε να περιλάβει κι άλλους ερευνητές στη μελέτη του, που είχαν να κάνουν από την αποζημίωσή του μέχρι και το κύρος που δεν ήθελε να μοιραστεί με ανθρώπους που δεν είχαν καμία σχέση με την ανάλυσή του.

Το σκέφτηκε λοιπόν το πράγμα και απρόθυμος καθώς ήταν να ξαναγράψει το κείμενο χρησιμοποιώντας το «εγώ», έκανε αυτό που θεώρησε καλύτερο: να προσθέσει έναν δεύτερο συγγραφέα, τη σιαμέζα γάτα του Chester! Το «Chester» δεν θα έπειθε βέβαια ως όνομα επιστήμονα, κι έτσι σκάρωσε αυτό το «FDC Willard», θέλοντας μάλιστα το «FDC» να σημαίνει «Felix Domesticus, Chester»! Όσο για το «Willard», ήταν το όνομα του πατέρα του.

Με τη βοήθεια του καλού του συναδέλφου λοιπόν στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, FDC Willard, ο Hetherington κατέθεσε την εργασία στο περιοδικό «Physical Review Letters» και την είδε δημοσιευμένη στο 35ο τεύχος του. Δεν ένιωσε μάλιστα καθόλου άσχημα με την εξαπάτησή του, καθώς όπως μας λέει στο «More Random Walks in Science»: «Αν αποδεικνυόταν σωστή, οι άνθρωποι θα θυμούνταν την εργασία μου περισσότερο αν η ανώμαλη ταυτότητα του συντάκτη γινόταν γνωστή. Σε κάθε περίπτωση, το έκανα και δεν το μετάνιωσα γενικά»!

Δεν θα έπαιρνε βέβαια πολύ να γίνει γνωστή η ταυτότητα του Willard, καθώς ο ίδιος το εξομολογήθηκε στους συναδέλφους του στο πανεπιστήμιο και κάποια στιγμή ένας ερευνητής έψαξε τους δύο συντάκτες της εργασίας, για να βρει τον καθηγητή και τη γάτα του. Μετά την αποκάλυψη, ο Hetherington συνέχισε μάλιστα την πλάκα επανατυπώνοντας την εργασία και με τα δυο ονόματα στο εξώφυλλό της. Η δική του υπογραφή ακολουθούνταν τώρα από την υπογραφή της γάτας, τις πατούσες της κοντολογίς.

Ήταν ξεκάθαρο πως δεν πολυσκοτιζόταν ο καθηγητής για το πώς θα υποδεχόταν τη φάρσα η επιστημονική κοινότητα, μοστράροντας πια αυτό το συντακτικό δίδυμο «Chester/Willard» παντού. Οι πανεπιστημιακές αρχές φαινόταν πάντως να λατρεύουν τη γατούλα και την ήθελαν τώρα μασκότ του τμήματος.

Το 1975 μάλιστα ο κοσμήτορας του Τμήματος Φυσικής, Truman Woodruff, έγραψε ένα γράμμα στον Hetherington με το οποίο του ζητούσε να πείσει τον Willard να προσχωρήσει στο τμήμα τους σε καθεστώς πλήρους απασχόλησης.

Ο Willard δημοσίευσε άλλη μία εργασία το 1980, αυτή τη φορά μάλιστα αποκλειστικά με το δικό του όνομα! Αν και όλοι ήξεραν πως θα είχε δεχτεί λίγη βοήθεια από τον Hetherington. Αυτό το άρθρο, γραμμένο στο γαλλικά, δημοσιεύτηκε στο δημοφιλές επιστημονικό περιοδικό «La Recherche» και όσοι ήξεραν αναρωτιόνταν πότε είχε προλάβει να μάθει γαλλικά ο Chester.

Η σύντομη αλλά ιδιαίτερη καριέρα του Willard στα επιστημονικά πράγματα έμελλε να αφήσει βαριά κληρονομιά στα εκδοτικά πράγματα των ΗΠΑ. Το 2014, εμπνεόμενη από τη συνεισφορά της γάτας στην επιστήμη, η American Physical Society διακήρυξε πως όλες οι εργασίες γραμμένες από αιλουροειδή είναι πια διαθέσιμες σε όλους. Η ημερομηνία της διακήρυξης; Πρώτη Απριλίου…