Η δύσοσμη θέση εργασίας στην τουαλέτα και τα… ζηλευτά της προνόμια

Στη μεσαιωνική Αγγλία του 16ου αιώνα η τουαλέτα του βασιλιά ήταν το λιγότερο πολυτελής: με βελούδινη επένδυση, η φορητή λεκάνη ήταν αποκλειστικά για βασιλική χρήση.

Ο μονάρχης δεν θα πήγαινε φυσικά μόνος του στην τουαλέτα, παρά τη διαδεδομένη λαϊκή πεποίθηση. Από τις αρχές του 16ου αιώνα μέχρι και τον 18ο, οι ηγεμόνες της Βρετανίας εμπιστεύονταν σε τυχερούς ευγενείς το ιδιαίτερο προνόμιο να τους βοηθούν στο πιο προσωπικό βασιλικό καθήκον της ημέρας!

Δεν ήταν φυσικά η πιο ελκυστική ή γοητευτική δουλειά των ανακτόρων, το να είσαι όμως «Groom of the Stool», όπως ήταν ο προνομιούχος τίτλος της θέσης (από τη φορητή τουαλέτα που αποκαλούνταν «close stool»), ήταν ένας αξιοσέβαστος ρόλος στον βασιλικό οίκο της Αγγλίας.

Κάθε μα κάθε μέρα, όσο ο βασιλιάς ήταν καθισμένος στο κινούμενο αποχωρητήριο, έπρεπε με κάποιον να σκοτώνει τη βαρετή ώρα του. Συχνά μάλιστα αποκάλυπτε ευαίσθητα μυστικά και ζητούσε συμβουλές, κι έτσι ερχόταν πολύ κοντά του ο ευγενής, αποκτώντας πρόσβαση στην εξουσία. Βαρύ το τίμημα, θα έλεγε κάποιος, καθώς τα καθήκοντά του ήταν δύσοσμα και καθόλου ζηλευτά, ειδικά όταν ερχόταν σε επαφή με τον βασιλικό πισινό.

Η δουλειά φαίνεται πάντως να είχε ξεκινήσει με σαφώς πιο ταπεινά κριτήρια. Οι παλιότερες αναφορές στη θέση μάς έρχονται από το 1497 σε μια βασιλική παραγγελία για μετάξι, υφάσματα και άλλα υλικά για λογαριασμό του «δικού μας Groom of the Stool, Hugh Denys». Ακόμα παλιότερα, το 1452, κυκλοφορούσε ένα κατατοπιστικό εγχειρίδιο που έψαχνε με τη βοήθεια της ομοιοκαταληξίας να εκπαιδεύσει τους βασιλικούς υπηρέτες να σκουπίζουν σωστά και να φροντίζουν την επίμαχη περιοχή.

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ερρίκου Η’ στον 16ο αιώνα, η θέση προσφέρθηκε τιμητικά στον στενότερο κύκλο του μονάρχη, συχνά μάλιστα… ομαδικά! Οι πιο προβεβλημένοι αριστοκράτες συνωστίζονταν με τον ηγεμόνα στις προσωπικές του στιγμές, λειτουργώντας ως μάτια και αυτιά του και κάνοντας τις πιο εμπιστευτικές συζητήσεις.

Κάποια στιγμή ο Ερρίκος Η’ εναπόθεσε το προνόμιο σε έναν μόνο ευγενή, κάτι που έμελλε να γίνει μόδα στο βρετανικό στέμμα. Όταν μάλιστα ο βασιλιάς έλειπε σε ταξίδι, ο εν λόγω αριστοκράτης τον συνόδευε κουβαλώντας τη φορητή τουαλέτα. Αργότερα τα καθήκοντα του Groom of the Stool περιλάμβαναν όλη την γκαρνταρόμπα και την υγιεινή του βασιλιά.

Ο προσωπικός και αναμφίβολα προνομιούχος υπηρέτης διασφάλιζε το γεγονός ότι ο ηγεμόνας ήταν καθαρός και καλοντυμένος, το κρεβάτι του στρωμένο και συγυρισμένες οι κάμαρές του. Μιλάμε εξάλλου για εποχές που ο βασιλιάς περιτριγυριζόταν από ανθρώπους καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας και οι προσωπικές στιγμές ήταν σαφώς λιγότερο προσωπικές απ’ όσο έχουμε συνηθίσει σήμερα.

Η θέση του Groom of the Stool έγινε φόβητρο κάποια στιγμή, καθώς μάθαινε τα πάντα και αποκτούσε επιρροή στον βασιλιά, συγκεντρώνοντας πάνω του τη μήνη των πολιτικών αντιπάλων. Ο Sir Anthony Denny, Groom of the Stool του Ερρίκου Η’, απέκτησε ακόμα και δικαίωμα υπογραφής στα βασιλικά φιρμάνια, κρατώντας πάνω του τα κλειδιά για τα προσωπικά διαμερίσματα του μονάρχη.

Στις αρχές του 17ου αιώνα, ο Sir Thomas Erskine, επικεφαλής της βασιλικής φρουράς, λειτουργούσε και ως Groom of the Stool του βασιλιά Ιακώβου Α’ της Αγγλίας (Ιάκωβος ΣΤ’ της Σκοτίας), αποκτώντας τρομακτική επιρροή σε όλη τη Σκοτία. Άλλοι πάλι έπαιρναν τόσο θάρρος που έτρεφαν προσωπικές φιλοδοξίες. Ο άλλος Groom of the Stool του Ερρίκου Η’, Sir Henry Norris, αναμείχθηκε στις έριδες της βασίλισσας Anne Boleyn και εκτελέστηκε τελικά στο πλευρό της όταν έχασε τη βασιλική εύνοια.

Από τα μέσα του 18ου αιώνα ωστόσο η πρακτική του να έχεις έναν άνθρωπο αρμόδιο για την καθημερινή σου τουαλέτα έχασε την απήχησή της στη βασιλική αυλή της Βρετανίας. Ο Sir Michael Stanhope, Groom of the Stool του Εδουάρδου ΣΤ’, ήταν ο τελευταίος που κράτησε την τιμή να υπηρετεί τον βασιλιά στις πιο ευαίσθητες στιγμές του…