Η Τουρκία βουλιάζει σε πληθωρισμό χωρίς φρένα -Οι διαρκείς οικονομικές κρίσεις, το ΔΝΤ, η ΕΕ, ο Πούτιν

Με επίσημο πληθωρισμό άνω του 80%, ύφεση, υποτίμηση του νομίσματος κατά 30% και υποβάθμιση του αξιόχρεου στην κατηγορία “σκουπίδια”, οποιαδήποτε άλλη χώρα εκτός Τουρκίας θα είχε χτυπήσει “κόκκινα”.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι σε μια συγκυρία όπου μαίνεται ο οικονομικός πόλεμος της Ευρώπης με τη Ρωσία, η Τουρκία συνεχίζει να εφαρμόζει την τακτική των ίσων αποστάσεων, αποκομίζοντας τα μέγιστα δυνατά οφέλη ειδικά από τους Ευρωπαίους, χωρίς μάλιστα να εγκαταλείπει το μεγαλοϊδεατισμό της. 

Τουρκία: Ανάπτυξη 7,6% το β’ τρίμηνο του 2022

Ξεκινώντας από τα θετικά στοιχεία, η τουρκική οικονομία, το δεύτερο τρίμηνο του 2022, σημείωσε ρυθμό ανάπτυξης 7,6%, διατηρώντας έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης μεταξύ των χωρών G20, χάρις, κυρίως, στην κατανάλωση των νοικοκυριών που αυξήθηκε κατά 22,5% και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών που την ίδια περίοδο σημείωσαν αύξηση 16,4%. Πριν αναλύσει κανείς τα στοιχεία για τους βασικούς εμπορικούς εταίρους της, δεν μπορεί να μην σταθεί στο γεγονός ότι η Moody’s αναθεώρησε προς τα πάνω την πρόβλεψή του για το ρυθμό ανάπτυξης της Τουρκίας το 2022 σε 4,5% από 3,5%, ενώ και η Goldman Sachs ανέβασε τον πήχη των προβλέψεων της στο 5,5% από 3,5%. Ας δούμε, όμως και την άλλη πλευρά του νομίσματος.  

Στο 79,6% ο πληθωρισμός στη Τουρκία

Ο πληθωρισμός στην Τουρκία τον Ιούλιο, συνέχισε την ανοδική του πορεία φτάνοντας το 79,6%, τον Αύγουστο έπιασε το 80,21% και το Σεπτέμβριο εκτινάχθηκε στο 83,45%.  Ο δείκτης τιμών παραγωγού “τρέχει” με 151,%, ενώ ο δομικός πληθωρισμός, στον οποίο δεν περιλαμβάνονται τα τρόφιμα και η ενέργεια, διαμορφώνεται στο 68,09%. Όσο για τον πληθωρισμό των τροφίμων, δηλαδή του καλάθι του νοικοκυριού, βρίσκεται στο 93,5%. Όλα αυτά επισήμως, γιατί όπως σημειώνει και το ενημερωτικό δελτίο της ελληνικής πρεσβείας, ανεπίσημοι, μη κυβερνητικοί οργανισμοί, αναφέρουν ότι σύμφωνα με τις δικές τους μετρήσεις ο πληθωρισμός βρίσκεται ήδη στο 176%, χωρίς να πτοείται ο Πρόεδρος Ερντογάν, ο οποίος επιβάλει επί της ουσίας στην Κεντρική Τράπεζα της χώρας πολιτική μείωσης επιτοκίων, με αποτέλεσμα την άσκηση μεγαλύτερης πίεσης στη λίρα.  

Υποβάθμιση από τη Moody’s

Ο εκρηκτικός πληθωρισμός, που σίγουρα δεν “κολλάει” με το προφίλ μιας χώρας, που συμπεριλαμβάνεται στο G20, δεν είναι ο μόνος πονοκέφαλος για τους γείτονες. Η Moody’s υποβάθμισε την τουρκική οικονομία σε Β3 από Β2, επισημαίνοντας το αυξανόμενο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών (εκτιμήσεις για 6%), ενώ η Fitch τον Ιούλιο είχε, αντίστοιχα, προχωρήσει σε υποβάθμιση του αξιόχρεου της χώρας στο Β (κατηγορία junk) από Β+, για να ακολουθήσει από τον ίδιο Οίκο και η υποβάθμιση 11 τουρκικών ομίλων.  

Οι οικονομικές κρίσεις στην Τουρκία

Οι οικονομικές κρίσεις δεν είναι ασύνηθες φαινόμενο για την Τουρκία. Είναι ενδεικτικό ότι τα τελευταία 60 χρόνια έχει υπογράψει 19 μνημόνια- δάνεια με το ΔΝΤ, συνολικού ύψους άνω των 50 δισ δολαρίων, εξοφλώντας τις τελευταίες δόσεις το 2013. Το 2001, ένα χρόνο μετά τη μεγάλη οικονομική κρίση του 2000, ο τότε Υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας Kemal Derviş εξήγγειλε σειρά μέτρων για την εξυγίανση της οικονομίας, τα οποία περιελάμβαναν αυτονομία της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας, την ανακεφαλαιοποίηση των δυο μεγαλύτερων δημοσίων τραπεζών και ορισμένων ιδιωτικών, το κλείσιμο των χρεωκοπημένων τραπεζών και τη δημιουργία και αναδιάρθρωση βασικών θεσμών και ανεξάρτητων Αρχών (π.χ. ρυθμιστική αρχή για τη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού τομέα (BDDK), Επιτροπή Ανταγωνισμού (Rekabet Kurumu), Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (EPDK) κλπ. 

Τα μέτρα εξυγίανσης, κατά τα πρότυπα του ΔΝΤ, δεν ήταν, όμως, τα μόνα που έφεραν ρυθμούς ανάπτυξης 5,6% κατά μέσο όρο στο διάστημα 2002- 2016. Συνοπτικά, η βελτίωση της τουρκικής οικονομίας αυτή τη περίοδο οφείλεται κατά κύριο λόγο στην Τελωνειακή Συμφωνία που υπέγραψε η χώρα με την Ε.Ε. το 1995 και ισχύει από 1/1/1996 και ιδιαίτερα στο κλίμα που δημιουργήθηκε με την έναρξη των διαπραγματεύσεων για προσχώρηση της χώρας στην Ε.Ε. το 2005.  

Παρά το ειδικό καθεστώς, που άνοιξε την πόρτα της ευρωπαϊκής αγοράς στα τουρκικά προϊόντα, όλα τα αγροτικά προϊόντα προέλευσης Ε.Ε δασμολογούνται στην Τουρκία. Η δασμολόγηση είναι ιδιαίτερα υψηλή – σχεδόν αποτρεπτική για ορισμένα τρόφιμα και ποτά- δεδομένου ότι ανταγωνίζονται κυρίως ομοειδή εγχώρια προϊόντα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ελληνικές εξαγωγές τροφίμων στην Τουρκία παραμένουν περιορισμένες, καθώς στις συνολικές εξαγωγές μη πετρελαιοειδών συμμετείχαν με μόλις 5,65%. Είναι ενδεικτικό ότι ο δασμός στο μέλι φτάνει στο 38,5%, στο ελαιόλαδο το 31,2% και στη φέτα το 180%!!!! Σημειωτέον ότι η Τουρκία περιλαμβάνεται στις 10 χώρες με τη μεγαλύτερη γεωργική παραγωγή παγκοσμίως. Είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός σε φουντούκια και βερίκοκα, καθώς και σε σταφίδες και αποξηραμένα σύκα. Επίσης είναι σημαντικός παραγωγός σίτου, τεύτλων, βαμβακιού, τομάτας, φρέσκων λαχανικών, εσπεριδοειδών, γάλακτος, κρέατος πουλερικών. 

Αύξηση της παραγωγικής ικανότητας της τουρκικής αυτοκινητοβιομηχανίας 

Άξια αναφοράς αποτελεί η αύξηση κατά 63% της παραγωγικής ικανότητας του κλάδου της αυτοκινητοβιομηχανίας μεταξύ των ετών 2006-2018 με αποτέλεσμα η Τουρκία να ανέρχεται πλέον στην 14η θέση διεθνώς σε ότι αφορά την παραγωγή επιβατηγών οχημάτων και στην 9η θέση σε ότι αφορά την παραγωγή ελαφρών φορτηγών. Και εδώ υπάρχει ένα μικρό “μυστικό”: την πρωτοκαθεδρία μεταξύ των εξαγωγικών προορισμών κατέχουν οι χώρες της Ε.Ε., απορροφώντας 82% της ετήσιας παραγωγής. Το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί στο 24% των συνολικών εισαγωγών επιβατηγών οχημάτων και σε περισσότερο από το ήμισυ (55%) σε ότι αφορά τις εισαγωγές ελαφρών φορτηγών σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενώσεως. 

Ισχυροί οικονομικοί δεσμοί Τουρκίας – Ρωσίας

Αυτή η μάλλον προνομιακή οικονομική σχέση της Τουρκίας με την Ε.Ε. δεν την εμποδίζει, πάντως, να διατηρεί ανοικτή την “αγκαλιά” της στη Ρωσία. Πέρα από τα αλλεπάλληλα τετ-α-τετ των δύο Προέδρων, με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις ευρωπαϊκές κυρώσεις στη Ρωσία, έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον κάποια στοιχεία, που φανερώνουν τους ισχυρούς οικονομικούς δεσμούς μεταξύ των δύο.  

Σύμφωνα με το ενημερωτικό σημείωμα της ελληνικής πρεσβείας στη Μόσχα, η Τουρκία τον Αύγουστο σημείωσε ρεκόρ στην ιστορία της, για τις εξαγωγές αγαθών στη Ρωσία, που ανήλθαν σε 738.527.000 $ ΗΠΑ (+87,2% περισσότερο από Αύγουστο 2021). Οι συνολικές εξαγωγές της Τουρκίας τον ίδιο μήνα αυξήθηκαν κατά 13,1% και ανήλθαν σε 21,3 δις $ ΗΠΑ. Η Τουρκία συνεχίζει να διατηρεί ενεργό εμπόριο με τη Ρωσία χάρη στη στρατηγική της για ισορροπημένη και αποτελεσματική εξωτερική πολιτική. Ενώ υπήρξαν καθυστερήσεις και διακοπές στις παραγγελίες από το ξέσπασμα της ουκρανικής κρίσης, το εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών συνεχίζει να αυξάνεται καθώς οι Τούρκοι εξαγωγείς ολοένα επιλύουν τυχόν εγγενή προβλήματα στις διμερείς συναλλαγές.  

Επιπλέον, ο μεγαλύτερος αριθμός των τουρκικών κατασκευών διεθνώς ευρίσκεται στη Ρωσία, η οποία είναι η κορυφαία ξένη αγορά για τις τουρκικές κατασκευαστικές επιχειρήσεις, με μερίδιο 20% περίπου, ακολουθούμενη από το Τουρκμενιστάν (13%) και τη Λιβύη (8%).  

Όσο για τις τουρκικές επενδύσεις στη Ρωσία, μόλις πρόσφατα η τουρκική εταιρεία λευκών συσκευών Arcelik, του ομίλου Koç, υπέγραψε συμφωνία με την αμερικανικών συμφερόντων Whirlpool για την απόκτηση των δύο θυγατρικών της που δραστηριοποιούνται στη Ρωσία: Whirlpool RUS και Indesit International. Οι μονάδες παραγωγής, που θα αποκτήσει η τουρκική εταιρεία στη ρωσική επαρχία Lipetsk, απασχολούν περίπου 2.500 άτομα, ενώ η παραγωγική τους ικανότητα εκτιμάται σε 2,8 εκατ. οικιακές συσκευές (ψυγεία και πλυντήρια). Το αντίτιμο για την εξαγορά υπολογίζεται σε περίπου €220 εκατ.  

Από την άλλη πλευρά, οι εξαγωγές πετρελαίου από τη Ρωσία προς τις ΗΠΑ, τις χώρες της ΕΕ, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα έχουν μειωθεί κατά 2 εκατ. Βαρέλια την ημέρα από την αρχή του έτους, αλλά η ανακατεύθυνση των ρωσικών παραδόσεων πετρελαίου στην Ινδία, στην Κίνα και φυσικά στην Τουρκία έχει μετριάσει αυτές τις απώλειες. Τα έσοδα της Ρωσίας από τις εξαγωγές πετρελαίου μειώθηκαν κατά 1,2 δις $, από 21 δις $ σε 17,7 δις $, σύμφωνα με την έκθεση Σεπτεμβρίου του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας…